Τι είναι και τι προκαλεί το μεταβολικό σύνδρομo;

Το μεταβολικό σύνδρομο αναφέρεται σε διάφορες καταστάσεις που συνυπάρχουν και αυξάνουν τον κίνδυνο διαβήτη, εγκεφαλικού και καρδιοπαθειών. Οι ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο έχουν αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση) , άθροιση λίπους στην κοιλιά , και παθολογικά επίπεδα χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων...

Παρότι κάθε μία από αυτές τις καταστάσεις μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού, οι ασθενείς με μόνο ένα ή δύο από αυτές δεν έχουν μεταβολικό σύνδρομο,

Το μεταβολικό σύνδρομο είναι μία κατάσταση ανατρέψιμη που μπορεί να προληφθεί. Με συγκεκριμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής , συμπεριλαμβανομένης και της άσκησης , με μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή , απώλεια βάρους και ενδεχομένως λήψη και της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής, είναι πιθανό να ξεπεραστούν όλες αυτές οι καταστάσεις και να μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης διαβήτη , εγκεφαλικού ή καρδιακής προσβολής.

Σύμφωνα με το Journal of Diabetes, 36,1% των ενηλίκων αντρών και 32,4% των γυναικών στις Η.Π.Α. είχαν μεταβολικό σύνδρομο το 2010. Αυτή είναι σημαντική αύξηση από 21.8% και 23,7% αντιστοίχως το 2002.

Ποια είναι τα συμπτώματα και τα σημεία του μεταβολικού συνδρόμου?

Σύμπτωμα είναι κάτι που μόνο ο ασθενής νοιώθει και περιγράφει στους άλλους , ενώ ένα σημείο μπορεί να γίνει αντιληπτό από άλλους. Ένα παράδειγμα συμπτώματος μπορεί να είναι ο πόνος , και ένα σημείο μπορεί να είναι ένα δερματικό εξάνθημα.

Ένας ασθενής με μεταβολικό σύνδρομο πρέπει να έχει τουλάχιστον τρεις από τις παρακάτω καταστάσεις:

• Παχυσαρκία – Ιδιαίτερα αν έχετε σωματότυπο «μήλου» με συσσώρευση λίπους στη μέση, γνωστή και ως «κεντρικού τύπου» παχυσαρκία ή «κοιλιακή» παχυσαρκία. Η περίμετρος μέσης στους άντρες θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 102 εκατοστά (40 ίντσες) και στις γυναίκες 89 εκατοστά (35 ίντσες). Η περίμετρος μέσης μπορεί να διαφέρει ανάλογα με το ύψος και τη κατασκευή του ατόμου.
• Υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση) –Αρτηριακή πίεση τουλάχιστον 130/85 mmΗg. Κάποιες χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο θέτουν όριο το 140/90 mmHg .
• Αυξημένα επίπεδα σακχάρου – Επίπεδο γλυκόζης νηστείας τουλάχιστον 5.6 mmol/L (100 mg/dL). Το σώμα του ασθενούς αδυνατεί να ελέγξει τα επίπεδα σακχάρου του αίματος ,κατάσταση γνωστή και ως ινσουλινοαντοχή.

• Παθολογική χοληστερίνη αίματος- χαμηλά επίπεδα HDL, γνωστής και ως υψηλής πυκνότητας λιποπρωτείνη ή «καλή χοληστερίνη», κάτω από 40mg/dL (1.04mmol/L).
• Αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων- Τα τριγλυκερίδια είναι μια μορφή κυκλοφορούντος λίπους. Επίπεδα τουλάχιστον 150mg/dL ή 1.7mmol/L.

Οι ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο έχουν επίσης υψηλότερο κίνδυνο εν τω βαθει θρομβώσεων και τείνουν να εμφανίζουν φλεγμονές.

Ποια είναι τα αίτια του μεταβολικού συνδρόμου?

Γνωρίζουμε ποιες καταστάσεις σχετίζονται με το μεταβολικό σύνδρομο , αλλά κανείς δεν ξέρει ακριβώς ποια είναι τα αίτιά του. Σε κάθε περίπτωση υπάρχει στενός συσχετισμός με την «ινσουλινοαντοχή». Η ινσουλινοαντοχή είναι μια κατάσταση όπου το σώμα παράγει μεν ινσουλίνη , αλλά δεν την χρησιμοποιεί αποτελεσματικά. Η γλυκόζη συσσωρεύεται στο αίμα αντί να απορροφάται από τα κύτταρα , και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση προ-διαβήτη και τελικά διαβήτη τύπου 2.

Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου μεταβολικού συνδρόμου είναι:

• Γενετικοί- Κάποιοι άνθρωποι , έχουν γενετικά την τάση να εμφανίσουν ινσουλινοαντοχή , που μπορεί να οδηγήσει σε μεταβολικό σύνδρομο. Οι ασθενείς Ασιατικής, Αφρό-Καραϊβικής και Ισπανικής (Λατίνο- Αμερικάνικης) καταγωγής έχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου. Οι ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό διαβήτη τύπου 2 , υπέρτασης και καρδιοπαθειών σε νεαρή ηλικία είναι επίσης πιο ευάλωτοι.
• Υπέρβαροι /Παχύσαρκοι – Ιδιαίτερα αν ο ασθενείς συνεχίζει να παίρνει βάρος κάθε χρόνο και έχει συσσώρευση λίπους στη κοιλιά (κοιλιακή παχυσαρκία).
• Έλλειψη άσκησης – Η έλλειψη άσκησης συμβάλει ιδιαιτέρως στον κίνδυνο εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου. Οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν μεταβολικό σύνδρομο λόγω έλλειψης άσκησης από ότι οι άντρες.
• Δίαιτα – Κάποιες μελέτες έχουν συνδέσει τα ζαχαρούχα ποτά με το μεταβολικό σύνδρομο. Η υψηλών λιπαρών δίαιτα , μπορεί να αυξήσει την ινσουλινοαντοχή , ακόμα και μέσα σε λίγες μέρες.
• Ηλικία – Η συχνότητα του μεταβολικού συνδρόμου είναι πολύ μεγαλύτερη στους ηλικιωμένους. Πάνω από 40% των ατόμων με ηλικία 60+ έχουν μεταβολικό σύνδρομο, σε σύγκριση με κάτω των 10% στους εικοσάχρονους. Το μεταβολικό σύνδρομο πάντως μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε ηλικία.
• Υπνική άπνοια- Οι ασθενείς με υπνική άπνοια έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης ινσουλινοαντοχής, που αυξάνει τον κίνδυνο μεταβολικού συνδρόμου.
• Ορμονικές διαταραχές- Οι ασθενείς με ορμονικά προβλήματα μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου. Για παράδειγμα το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών(PCOS).

Η Διάγνωση του Μεταβολικού Συνδρόμου

Οι γιατροί συνήθως δεν αναζητούν το μεταβολικό σύνδρομο , καθώς αυτό είναι ένα άθροισμα καταστάσεων που ο γιατρός θα έπρεπε να ξέρει. Εάν ο ασθενείς έχει τουλάχιστον τρεις από αυτές τις καταστάσεις , ένας καλός ιατρός πιθανότατα θα βάλει την διάγνωση του μεταβολικού συνδρόμου.

Για να διαγνωσθείτε με μεταβολικό σύνδρομο , πρέπει να έχετε τουλάχιστον 3 από τις παρακάτω καταστάσεις:

• Υπέρταση
• Χαμηλά επίπεδα «καλής» χοληστερίνης
• Αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων
• Αυξημένα επίπεδα σακχάρου (ινσουλινοαντοχή)
• Παχυσαρκία ή συσσώρευση κοιλιακού λίπους (κοιλιακή παχυσαρκία).

Τα άτομα που θα διαγνωστούν με μεταβολικό σύνδρομο ανησυχούν και αγχώνονται. Θυμηθείτε ότι αντίθετα με τον Διαβήτη τύπου 2 ,αυτή η διάγνωση είναι μια προειδοποίηση ή μια αφύπνιση. Το μεταβολικό σύνδρομο είναι αναστρέψιμο.

Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές για το μεταβολικός σύνδρομο?

Η θεραπεία του μεταβολικού συνδρόμου είναι θέμα αντιμετώπισης των 3 έως 5 παθολογικών καταστάσεων. Κάποιοι μπορεί να το θεωρούν αδύνατο- η αντιμετώπιση ακόμα και μίας όπως π.χ. της παχυσαρκίας είναι ήδη δύσκολη πόσο μάλλον η αντιμετώπιση και των υπολοίπων…!

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το μεταβολικό σύνδρομο είναι ο προάγγελος κάποιων χρόνιων και δυνητικά επικίνδυνων νόσων συμπεριλαμβανομένων καρδιοπαθειών, διαβήτη τύπου 2 , και εγκεφαλικού. Εάν έχεις υποστεί εγκεφαλικό ,διαβήτη τύπου 2 ή καρδιοπάθειες είναι πολύ δυσκολότερο, και κάποιοι λένε αδύνατο ,να αναστρέψεις πλήρως τα πράματα. Με το μεταβολικό σύνδρομο δεν είναι ακόμα αργά – το μεταβολικό σύνδρομο συχνά είναι πλήρως αναστρέψιμο.

Για να αντιμετωπίσουμε το μεταβολικό σύνδρομο , χρειάζεται αποφασιστικές αλλαγές του τρόπου ζωής , και ενδεχομένως φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση κάποιων στοιχείων του.

Ακολουθούν μερικές αλλαγές του τρόπου ζωής που αποδεδειγμένα βοηθούν στη «θεραπεία» του μεταβολικού συνδρόμου:

• Άσκηση- Η άσκηση είναι καλή για την υγεία, μπορεί να μειώσει την ινσουλινοαντοχή , να βελτιώσει την καρδιά και τους πνεύμονες , χαρίζει καλύτερο ύπνο και αν γίνει σωστά έχει σαν αποτέλεσμα την υγιή απώλεια βάρους χωρίς απώλεια μυϊκού ιστού (μυς).

Πριν την έναρξη κάποιου προγράμματος άθλησης , συμβουλευτείτε τον ιατρό σας. Εάν πάσχετε από μεταβολικό σύνδρομο είναι πιθανό να είστε υπέρβαρος/ παχύσαρκος, αυτό σημαίνει ότι η άσκησή σας θα πρέπει να είναι σχεδιασμένη και προσαρμοσμένη με βάση ένα πρόγραμμα κατάλληλο για τις δυνατότητες σας , την γενική σας κατάσταση και τους στόχους σας.

Σύμφωνα με το American Heart Association, πρέπει να ενσωματώνουμε τουλάχιστο 30’ μέτριας προς έντονης άσκησης στο καθημερινό μας πρόγραμμα.

Το περπάτημα είναι η καλύτερη άσκηση για να ξεκινήσετε. Είναι απλό, με μηδενικό κόστος , ασφαλές και εύκολο, έχει το χαμηλότερο ποσοστό εγκατάλειψης , δηλαδή είναι το πιθανότερο να συνεχίσετε μακροπρόθεσμα. 

Αν συνεχίσετε το καθημερινό βάδισμα , μπορεί τελικά να προχωρήσετε και στο καθημερινό τρέξιμο. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Αθλιατρικής , οι δρομείς έχουν πολύ μικρότερες πιθανότητες να εμφανίσουν μεταβολικό σύνδρομο.

• Απώλεια βάρους- Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη απώλεια βάρους για να δείτε τη διαφορά, αν και ο μακροπρόθεσμος στόχος είναι να μειώσετε το BMI (Δείκτης μάζας σώματος) κάτω από 25. Ένα άτομο με BMI 25 ως 29,99 είναι υπέρβαρο , ενώ τα άτομα με BMI30 και άνω είναι παχύσαρκα.

Για επιτυχημένη απώλεια βάρους ,ερευνητές από το Κέντρο Έρευνας του Καρκίνου Fred Hutchinson αναφέρουν στο Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics , ότι τα άτομα δεν θα πρέπει να παραλείπουν γεύματα , να αποφύγουν να τρώνε έξω , και να κρατούν ημερολόγιο τροφών. Η αρχηγός της ομάδας Anne McTiernan, M.D., Ph.D., είπε «όσον αφορά την απώλεια βάρους , τα στοιχεία από τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες που συγκρίνουν διάφορες δίαιτες βρίσκουν ότι ο περιορισμός των συνολικών θερμίδων είναι πιο σημαντικός από τη σύσταση της δίαιτας όπως χαμηλών λιπαρών ή δίαιτα χαμηλή σε υδατάνθρακες. Οπότε ο στόχος της μελέτης μας ήταν να εντοπίσουμε συμπεριφορές που προάγουν τον κοινό στόχο του περιορισμού των θερμίδων».

• Υγιεινή διατροφή- Πολλοί ιατροί και διαιτολόγοι σήμερα εστιάζουν στην συνολική εξισορρόπηση των γευμάτων , σε συνδυασμό με την άσκηση για την απώλεια βάρους , παρά στον αυστηρό υπολογισμό θερμίδων. Η Μεσογειακή διατροφή αποδεικνύεται εξαιρετικά δημοφιλής και αποτελεσματική στην βραχύ- και μακροπρόθεσμη απώλεια βάρους. 

Ερευνητές από την Νοσοκομειακή Κλινική της Βαρκελώνης, Ισπανία, δήλωσαν στο NEJM (New England Journal of Medicine)  ότι η Μεσογειακή δίαιτα συμπληρωμένη με ξηρούς καρπούς και ελαιόλαδο μείωνε σημαντικά τον κίνδυνο καρδιοπαθειών , εγκεφαλικού και καρδιαγγειακών θανάτων στα άτομα υψηλού κινδύνου. Τα άτομα με μεταβολικό σύνδρομο είναι «άτομα υψηλού κινδύνου.»

Η μεσογειακή δίαιτα έχει το ελαιόλαδο σαν βασική πηγή λιπαρών , πολλά φρούτα και λαχανικά, όσπρια, μέτρια προς υψηλή ποσότητα ψαριών και θαλασσινών, μικρές ποσότητες κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών και μέτριες ποσότητες κρασιού.

Οι πολυφαινόλες, φυσικά συστατικά των σταφυλιών, προστατεύουν τα όργανα από τις βλάβες του μεταβολικού συνδρόμου.

• Διακοπή καπνίσματος- Το κάπνισμα βοηθά στη προσκόλληση λιπαρών στις αρτηρίες (αρτηριοσκλήρυνση) ένα σημαντικό παράγοντα κινδύνου για καρδιοπάθειες ,εγκεφαλικό και πρόωρο θάνατο. Το κάπνισμα επίσης αυξάνει την αρτηριακή πίεση και την ινσουλινοαντοχή. Πολλοί αγνοούν ότι το κάπνισμα δεν προκαλεί μόνο καρκίνο του πνεύμονος , αλλά συνδράμει ουσιαστικά στις καταστάσεις που αποτελούν το μεταβολικό σύνδρομο. Αν είστε καπνιστές , ή διακοπή του καπνίσματος είναι βασικό σημείο της θεραπείας σας.

Είναι σημαντική η συνεργασία με τον γιατρό σας και τους επαγγελματίες υγείας για τη μείωση του βάρους σας , την εύρεση του κατάλληλου προγράμματος άσκησης και την συνέχισή του, τη μείωση της αρτηριακής πίεσης , του σακχάρου αίματος και των επιπέδων χοληστερίνης, καθώς και για την αλλαγή του τρόπου ζωής .Αν κάποια από αυτά τα στοιχεία του μεταβολικού συνδρόμου δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με αλλαγές του τρόπου ζωής , υπάρχει και φαρμακευτική αγωγή που μπορεί να ρυθμίσει την υπέρταση, τα επίπεδα χοληστερίνης και για τον έλεγχο του σωματικού βάρους.

Χειρουργική αντιμετώπιση παχυσαρκίας- για παχύσαρκους ασθενείς που δυσκολεύονται να μειώσουν το βάρος τους , η χειρουργική αντιμετώπιση είναι μια επιλογή. Ερευνητές από την Κλινική του Κλήβελαντ, Οχάιο, ανέφεραν στο Heart  ότι η χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είναι αποτελεσματικότερη στην πρόληψη εγκεφαλικών και καρδιοπαθειών από τη φαρμακευτική αγωγή. Μια μελέτη που διενεργήθηκε στην Ακαδημία Sahlgrenska του Πανεπιστήμιου του Γκέτεμποργκ, Σουηδία, και δημοσιεύθηκε στο NEJM βρήκε ότι η χειρουργική αντιμετώπιση στης παχυσαρκίας ελάττωσε τον μακροπρόθεσμο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 κατά πάνω από 80% σε παχύσαρκους ασθενείς.

Βιταμίνη D και ηλικιωμένοι- Οι ηλικιωμένοι συχνά έχουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D.Τα χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης D είναι παράγοντας κινδύνου εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου. Είναι σημαντικό οι ηλικιωμένοι ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο να έχουν φυσιολογικά επίπεδα βιταμίνης D

e-cardio

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ