Η «δύναμη της θέλησης» αποτελεί απλά μια μεταφορική έννοια;

Από τη Μαρία Μπάδα, Ψυχολόγο, Επικοινωνιολόγο, ΜΑ, Υπ. Διδάκτορα Παντείου

Η «δύναμη της θέλησης» αποτελεί ένα χρήσιμο ορισμό για να κατανοήσουμε μια αόριστη έννοια, αλλά σε αντίθεση με την σωματική δύναμη, η δύναμη της θέλησης δεν αποτελεί κάτι που κάποιος μπορεί να εξασκήσει. Η μήπως αποτελεί;

Είναι κοινώς γνωστό, ότι η εξάσκηση συγκεκριμένων λειτουργιών του εγκεφάλου βελτιώνει την απόδοσή του σε έργα που απαιτούν την χρήση αυτών των λειτουργιών. Όμως, ήρθαν στο φως κάποιες ευρύτερες συναρπαστικές επιπτώσεις της γνωστικής εκπαίδευσης: πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι η γνωστική εκπαίδευση μπορεί να οδηγήσει και σε βελτιώσεις άλλων πτυχών της ζωής.

Μια έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Psychological Science, έδειξε ότι η καθημερινή εκπαίδευση του εγκεφάλου μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση της δύναμης της θέλησης και να προάγει τις επιλογές υγιούς τρόπου ζωής με πολλούς τρόπους. Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ μελέτησαν μια ομάδα αλκοολικών οι οποίοι είχαν πρόβλημα στο να ελέγξουν την αυτόματη παρόρμησή τους να καταναλώνουν αλκοόλ. Οι ερευνητές υπέθεσαν ότι ενισχύοντας τις γνωστικές λειτουργίες, όπως η λειτουργική μνήμη, η οποία είναι σημαντική για την διατήρηση και τον χειρισμό πληροφοριών για μελλοντικούς στόχους, θα μπορούσε έμμεσα να βοηθήσει τους αλκοολικούς να ελέγξουν την παρόρμησή τους και να πίνουν λιγότερο.

Για να εξετάσουν αυτή την θεωρία, οι ερευνητές χώρισαν τους συμμετέχοντες σε δύο ομάδες. Η ομάδα εκπαίδευσης συμπλήρωσε 25 καθημερινές συνεδρίες πρόκλησης της λειτουργικής μνήμης που περιλάμβαναν ασκήσεις. Οι συμμετέχοντες της ομάδας ελέγχου επίσης συμπλήρωσαν καθημερινές ασκήσεις για την λειτουργική μνήμη, αλλά εκτέλεσαν μόνο το ευκολότερο επίπεδο για κάθε μία.

Τα αποτελέσματα έδειξαν, ότι η ομάδα εκπαίδευσης βελτίωσε την χωρητικότητα της μνήμης και επίσης κατανάλωσε λιγότερο αλκοόλ σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Επιπλέον, οι βελτιώσεις είχαν διάρκεια: ένα μήνα αργότερα οι συμμετέχοντες της ομάδας εκπαίδευσης είχαν ακόμα λιγότερο ποσοστό κατανάλωσης αλκοόλ σε σχέση με την ομάδα ελέγχου.

Αυτή η έρευνα αναφέρει ότι η καθημερινή γνωστική άσκηση μπορεί να συμβάλλει σε οφέλη στον τρόπο ζωής εκτός από την βελτίωση της λειτουργίας του εγκεφάλου –μπορεί να συμβάλλει στην συνολικά πιο έξυπνη λήψη αποφάσεων, που μπορούν να διατηρήσουν και το υπόλοιπο σώμα υγιές.

Τόσο το μυαλό όσο και το σώμα μας αντλούν από την ίδια πηγή δύναμης. Όμως ποιά είναι αυτή η πηγή; Ο Matthew Gailliot, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ δηλώνει ότι «το καύσιμο της δύναμης της θέλησης είναι η γλυκόζη». Κατά κάποιο τρόπο αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, εφόσον η γλυκόζη αποτελεί το κυρίαρχο καύσιμο υλικό του σώματός μας. Είναι το ίδιο υλικό που χρησιμοποιούν οι σκελετικοί μύες για να ασκήσουν την δύναμή τους και το ίδιο υλικό που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλος για διάφορα έργα. Αυτό που αποτελεί έκπληξη είναι το γεγονός ότι η δύναμη της θέλησης χρησιμοποιεί αρκετό από αυτό το υλικό, ακόμα και όταν το σώμα αναπαύεται. Σύμφωνα με τον Gailliot, «η δύναμη της θέλησης αποτελεί μια πολυέξοδη νοητική ενέργεια, χρησιμοποιώντας πολλές περιοχές του εγκεφάλου και απαιτώντας υψηλά επίπεδα γλυκόζης» (Gailliot et al. 2007).

Ο Gailliot και οι συνεργάτες του έδειξαν ότι απλές ενέργειες αυτοελέγχου απαιτούν υψηλά επίπεδα γλυκόζης. Σε ένα σύνολο ερευνών του Gailliot, οι συμμετέχοντες έπρεπε να ελέγξουν την σκέψη τους, τα συναισθήματα ή τη συμπεριφορά τους. Αμέσως μετά από κάθε ενέργεια αυτοελέγχου, τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα των συμμετεχόντων μειώνονταν. Τα επίπεδα γλυκόζης δεν έπεφταν κατά τη διάρκεια παρόμοιων έργων στα οποία οι συμμετέχοντες δεν ασκούσαν αυτοέλεγχο. Στους συμμετέχοντες ζητήθηκε έπειτα να επαναλάβουν τις ενέργειες αυτοελέγχου. Εκείνοι των οποίων τα επίπεδα γλυκόζης είχαν πέσει περισσότερο στην πρώτη άσκηση, είχαν την χειρότερη επίδοση στην δεύτερη προσπάθεια. Οι συμμετέχοντες στους οποίους δόθηκε ένα ζαχαρούχο ποτό μεταξύ των έργων ήταν πιο ικανοί να ασκήσουν την δύναμη της θέλησης τους κατά την δεύτερη προσπάθεια.

Βιβλιογραφία:
Gailliot, M.T., et al. 2007. Self-control relies on glucose as a limited energy source: Willpower is more than a metaphor. Journal of Personality and Social Psychology, 92 (2), 325–36.

 ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ