Οι συμφορές του δανεισμού «Περί του μη δειν δανείζεσθαι», Πλούταρχος (του Γεωργίου Ευθυμίου – Συμβούλου Ακαδημίας Εθνικών, Κοινωνικών και Πολιτιστικών Σχεδιασμών)

Είναι ο τίτλος του εγχειριδίου, που γράφτηκε στα τέλη του 1^ου μ.Χ. αι. (ίσως το 92)  από τον κατ’ εξοχήν βιογράφο της αρχαιότητας Πλούταρχο. Συγγραφέα που με το έργο του μας βοήθησε να γνωρίσουμε πολλές πτυχές της Ελληνικής Ρωμαϊκής αρχαιότητας αλλά και το βίο 48 Ελλήνων και 48 Ρωμαίων με το έργο του «Βίοι Παράλληλοι» στο οποίο μας εκθέτει τα θετικά και αρνητικά του χαρακτήρα των επιφανών αυτών ανδρών, την ψυχολογία τους καθώς και την ηθική διάσταση των πράξεων τους για μίμηση ή για αποτροπή, αναλόγως.

Είναι ο συγγραφέας που άσκησε τεράστια επιρροή στους ανά τους αιώνες διανοούμενους. Ιδιαίτερη όμως επίδραση είχε στους μορφωμένους της Ευρώπης του 16^ου – 18^ου αι. ο Έρασμος π.χ. μετέφρασε στα Λατινικά το «πως αν τις διακρίνοιε τον κόλακα του φίλου», ο Σαίξπηρ τις Ρωμ. Τραγωδίες του βάσισε στους «Βίους παράλληλους», ο Μοντέν έγραψε τις «Δοκιμές» του επηρεασμένος από τα Ηθικά, στο Ρουσσώ και τον Γκαίτε ήταν από τους πιο αγαπημένους συγγραφείς τους, ο Μπετόβεν τον εκτιμούσε όσο τον Όμηρο και ήταν το στήριγμά του, όταν έχασε την ακοή του. ο Έμερσον και ο Καβάφης άντλησαν πολλά από τα θέματά τους από το μεγάλο αυτό συγγραφέα. Ακόμη κι ο Ναπολέοντας είχε για αγαπημένος ανάγνωσμα τους «Παράλληλους Βίους» του.

Ανάμεσα, λοιπόν, στα τόσο ενδιαφέροντα που μας άφησε ο μεγάλος αυτός άντρας, ο οποίος γεννήθηκε στη Χαιραίνεια της Βοιωτίας, είναι και το εν λόγω εγχειρίδιο, το οποίο, όταν το διαβάσει κανείς, θα πιστέψει, αν δεν ξέρει ποιος είναι ο συγγραφέας του, πως κάποιος σύγχρονος είναι αυτός που θέλει να αποδώσει τις ευθύνες της οικονομικής μας συμφοράς αλλά και την απώλεια της αξιοπρέπειάς μας στο μέγα ελάττωμα που έχει ο Έλληνας να θέλει να δανείζεται αλόγιστα. Να δανείζεται και όταν ακόμη δεν έχει άμεση, ζωτική ανάγκη, αφού μπορεί να τα βγάλει πέρα μ’ όσα έχει στη διάθεσή του, όντας μάλιστα ολιγαρκής και έχοντας συνειδητοποιήσει πως «πενίη αεί σύντροφος τη Ελλάδι», Ησίοδος.

Κεντρική, λοιπόν, ιδέα του βιβλιαρίου αυτού είναι οι συνέπειες της υπερχρέωσης είτε σε ντόπιους είτε σε ξένους, κυρίως, δανειστές και στους αντιπροσώπους τους (τρόικα). Κι ακόμη η απόδοση των συνεπειών αυτών (της συμφοράς) στη μη προγραμματισμένη στην κατιή, την άφρονα διαχείριση των όποιων αγαθών έχει στα χέρια του ο ιδιώτης και περισσότερο το κράτος που οφείλει να προστατεύει το κύρος, την αξιοπρέπεια, την αξιοπιστία, την αυτοδυναμία, την αυτάρκεια και προπάντων την Εθνική Ανεξαρτησία και ακεραιότητα.

Κι όλα αυτά για να απολαμβάνει και ο απλός πολίτης τα αγαθά που η φύση ή ο Θεός αλλά και ο τίμιος ιδρώτας του του πρόσφερε, χωρίς να καταφεύγει σε δανειστές που καραδοκούν να του ρουφήξουν το αίμα (τράπεζες, τοκογλύφοι, ξένοι). Κι ακόμη να τον μετατρέψουν σ’ έναν σκλάβο, σ’ ένα υποζύγιο (όρα μισθωτούς, συνταξιούχους), που θα τους υπηρετεί αδιαλείπτως, αόκνως, αναντιρρήτως και αδιαμαρτυρήτως, αφού θα του έχουν αφαιρέσει το αίσθημα και την αυτοσυνειδησία πως είναι Άνθρωπος, όπως και ο δανειστής του, (βιαστής και βασανιστής του), που έχει όμως αυτός κάθε άνεση να απολαμβάνει, αυτός και μόνο αυτός, ό,τι πλουσιοπάροχα δίνει για όλους η φύση, ο Θεός, η λογική και η εργατικότητα του καθενός.

Και να ποια είναι η αρχή του βιβλίου: «Ο Πλάτωνας Νόμους απαγορεύει να παίρνει κανείς νερό από τη γη των γειτόνων του, αν δεν έχει πρώτα αποτύχει να βρει νερό στο δικό του τόπο, έχοντας σκάψει μέχρι να συναντήσει τη λεγόμενη κεραμίδα, δηλ. στρώμα αργίλου (η άργιλος είναι λιπαρή και συμπαγής, κατακρατεί το υγρό και δεν το αφήνει να τη διαπεράσει). Επιβάλλει ωστόσο να μοιράζονται το νερό των γειτόνων τους όσοι δεν μπορούν να έχουν δικό τους, καθώς ο νόμος οφείλει, στη δυσπραγία, να παρέχει βοήθεια. Δε θα έπρεπε άραγε να υπάρχει και για τα χρήματα νόμος, που να απαγορεύει στους ανθρώπους να δανείζονται από άλλους και να καταφεύγουν σε ξένες πηγές, αν πρώτα δεν εξετάσουν τη δική τους περιουσία και τις δικές τους δυνατότητες και δεν ξεχωρίσουν και συγκεντρώσουν, σταγόνα - σταγόνα, ό,τι τους είναι χρήσιμο;

Στις μέρες μας, η τρυφή, η μαλθακότητα και η πολυτέλεια έχουν κάνει τους ανθρώπους να μη χρησιμοποιούν αυτά που έχουν, μολονότι έχουν αρκετά. Δανείζονται λοιπόν έναντι υψηλών τόκων, ενώ τίποτε δεν τους αναγκάζει. Περίτρανη απόδειξη γι’ αυτό είναι ότι κανείς δε δανείζει σε άνθρωπο που δεν έχει οικονομικούς πόρους. Δανείζουν σ’ εκείνους που επιθυμούν να αποκτήσουν ακόμη μεγαλύτερη άνεση. Και φέρνουν μάρτυρες και παρέχουν εγγυήσεις για το τι είναι άξιοι δανεισμού, επειδή έχουν περιουσία, ενώ ακριβώς γι’ αυτόν το λόγο θα έπρεπε να μη δανείζονται καθόλου. (4-9-12)

ΥΓ. Θα συνεχίσουμε και σε επόμενα φύλλα καταγράφοντας και σχολιάζοντας χωρία του εγχειριδίου, που αποδεικνύουν σαφέστατα πως οι Έλληνες αείποτε ήταν και είναι Έλληνες και δε χρειάζεται να υπενθυμίσουμε στο μακαρίτη το Φαλμεράγερ την έριδα του Αχιλλέα και του Αγαμέμνονα και άλλα παρόμοια πάθη ή και αρετές τους, για να παραδεχτεί το όμα μου, το ομόγλωσσον, το ομόθρησκον, το των σημερινών Ελλήνων τους τότε.

Για τους αναγνώστες

Παρθένα Τσοκτουρίδου
Σύμβουλος Ακαδημίας Εθνικών, Κοινωνικών 
και Πολτιστικών Σχεδιασμών

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ