Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΙΔΙΟΤΡΟΠΙΕΣ ΤΟΥ ΤΕΣΛΑ

 Ο Τέσλα μπορούσε να κάνει οτιδήποτε. Για την ακρίβεια ήταν υπεράνω όλων των νόμων της ανθρώπινης υγιεινής και εργασίας…

Ρόμπερτ Άντεργουντ Τζόνσον, δημοσιογράφος

 Του Γιώργου Στάμκου (stamkos@post.com)

Η ασυνήθιστη προσωπικότητα του Νίκολα Τέσλα εξέπεμπε πάντα μια απόκοσμη αύρα που γοήτευε τους ανθρώπους γύρω του. Ειδικά τους δημοσιογράφους, που προσελκύονταν από την πολυτάραχη και εκκεντρική ζωή του εφευρέτη, αλλά κι από το γεγονός ότι είχε πάντοτε να πει σημαντικά και ενδιαφέροντα πράγματα. Παρ’ ότι δεν στερούσε από τους δημοσιογράφους της Νέας Υόρκης την απόλαυση να του πάρουν μια συνέντευξη, δύσκολα ανοίγονταν σε θέματα προσωπικά και πολύ σπάνια μιλούσε για τον εαυτό του και τον εσωτερικό του κόσμο.

Ο Νίκολα Τέσλα υπήρξε ένας άνθρωπος με πλούσια εσωτερική ζωή. Ήταν γεμάτος πνευματικές ανησυχίες, υπαρξιακά ερωτήματα και φιλοσοφικές αναζητήσεις. Ωστόσο δεν ήταν μυστικιστής με την κλασσική έννοια του όρου. Η πεποίθηση του ότι οι άνθρωποι ήταν «σάρκινες μηχανές», ένα είδος φελλών που παρασύρονται από τις δυνάμεις της Φύσης, σχεδόν απέκλειε κάθε αποκρυφιστική παρέκκλιση.

Η «Ασθένεια των Εικόνων»

Διέθετε πάντως ισχυρή ενόραση: Σχεδίαζε τις μελλοντικές του εφευρέσεις στο μαυροπίνακα του μυαλού του. Διέθετε μια ενορατική, διαισθητική, ενστικτώδη και σχεδόν υπερφυσική γνώση πάνω στα μυστήρια του ηλεκτρομαγνητισμού. Οι εφευρέσεις του εμφανίζονταν στην οθόνη του μυαλού του ως τέλεια σχηματισμένες εικόνες, φωτεινές αστραπές και διανοητικές ελλάμψεις…

Ωστόσο αυτές οι «αστραπές δημιουργικότητας» του Τέσλα θεωρούνταν από τον ίδιο ως ένα είδος παράξενης «ασθένειας»: «Υπέφερα από την παράξενη αρρώστια που την προκαλούσε η εμφάνιση των εικόνων, τις οποίες ακολουθούσαν αστραπές φωτός, που μου θόλωναν την πραγματική εικόνα των αντικειμένων κι επηρέαζαν τη σκέψη και τις εργασίες μου. Επρόκειτο για εικόνες αντικειμένων και σκηνών τις οποίες έβλεπα πραγματικά και όχι με τη φαντασία μου. Όταν κάποιος μου μιλούσε για κάτι, αμέσως μου εμφανιζόταν η εικόνα του αντικειμένου και για κάποιο διάστημα δεν μπορούσα να διακρίνω αν ήταν πραγματικότητα ή όχι. Αυτό δημιούργησε μέσα μου μεγάλη σύγχυση κι ανησυχία…».

Ο Τέσλα φαίνεται πως υπέφερε από μια παράξενη μορφή υπερ-ευαισθησίας, η οποία είχε όλα τα συμπτώματα αυτού που αποκαλούν οι σύγχρονοι ψυχολόγοι Έμμονη Καταναγκαστική Διαταραχή (Obsessive Compulsive Disorder). Κατά τη διάρκεια ενός εφηβικού νευρικού κλονισμού ο Τέσλα έγινε υπερ-ευαίσθητος στους ήχους, στην ατμοσφαιρική πίεση και στο ηλιακό φως. Έλεγε πως μπορούσε να αισθανθεί την επίδραση των φυσικών φαινομένων κατευθείαν στο σώμα του. Ισχυρίζονταν πως στη Βουδαπέστη είχε μια υπεράνθρωπη, σχεδόν υπερφυσική ικανότητα να ακούει το πέταγμα μιας μύγας στο γειτονικό διαμέρισμα, αδύναμους θορύβους εκατοντάδες μέτρα μακριά και –σε κάποιες περιπτώσεις– κεραυνούς που έπεφταν σε απόσταση 700 χιλιομέτρων!

Τα Πνευματικά Θεμέλια Ενός Ισχυρού Χαρακτήρα

Ο Τέσλα παραδέχονταν ότι οι πρώτες του εφευρετικές προσπάθειες ήταν εντελώς ενστικτώδεις, απείθαρχες και υποστηριζόμενες κυρίως από τη φαντασία του. Με το πέρασμα ωστόσο του χρόνου άρχισε να γίνεται περισσότερο ορθολογιστής, συστηματικός και δημιουργικός. Τον βοήθησε σ’ αυτό και η εξαιρετική του μνήμη, που συνδυάζονταν με την ιδιοφυΐα και το εφευρετικό του χάρισμα.

Ο Τέσλα χρησιμοποιούσε πάντα τη λογική σκέψη σε συνδυασμό με την παρατήρηση, τη συγκέντρωση και την προσοχή: «Οι συνεχόμενες διανοητικές μου προσπάθειες ανέπτυξαν τη δύναμη της παρατηρητικότητας μου…». Η επόμενη σημαντική δύναμη που απέκτησε κι ανέπτυξε ο Τέσλα ήταν η δύναμη του συναισθηματισμού. Κι όταν λέμε συναισθηματισμού δεν εννοούμε μόνον το σύνολο των περίπλοκων συναισθημάτων, που είναι αποτέλεσμα της συν-λειτουργίας των αισθήσεων. Εννοούμε επίσης τα ένστικτα και τις προαισθήσεις.  Ο Τέσλα είχε αναπτύξει μια ενδιαφέρουσα θεωρία σχετικά με τη δύναμη των αισθήσεων. Υποστήριζε ότι ο κάθε άνθρωπος διέθετε έναν πολύπλοκο μηχανισμό αισθήσεων, που όμως, κατά την περίοδο της ανάπτυξης, ή ατροφούσε ή αναπτύσσονταν σε υπερβολικό βαθμό.

Η άλλη σημαντική δύναμη που ανέπτυξε ο Τέσλα ήταν δύναμη της θέλησης. Αδύναμος κι ευμετάβλητος χαρακτήρας κατά τη διάρκεια της παιδικής του ηλικίας, χάρη στις ασκήσεις και στην επιμονή μου, μεταβλήθηκε σ’ έναν σταθερό χαρακτήρα και σε μια προσωπικότητα που δεν υπέκυπτε στις δυσκολίες της ζωής. Από μικρός ακόμη εφάρμοζε δύο βασικές ασκήσεις για την ενδυνάμωση της θέλησης του. Αν είχε ένα πράγμα το οποίο λαχταρούσε ιδιαίτερα, όπως για παράδειγμα μια σοκολάτα ή ένα γλυκό, το χάριζε σε κάποιον άλλο. Επίσης, όταν επρόκειτο να γίνει κάποια άχαρη δουλειά, αυτός την αναλάμβανε πρόθυμα χωρίς να περιμένει να το κάνει κάποιος άλλος πριν απ’ αυτόν. Έτσι, από μικρός πάλευε με δύο μεγάλους πειρασμούς: με την ανόητη κι αχόρταγη θέληση για ν’ αποκτήσει κάτι και –κυρίως– με την τεμπελιά. Ταυτόχρονα ανέπτυσσε δυο πολύ σημαντικές αρετές: τη γενναιοδωρία και την εργατικότητα.  Αλλά δύο χαρακτηριστικά του Τέσλα ήταν το θάρρος και η αγάπη του για τη δικαιοσύνη. Αυτές οι αρετές τον βοήθησαν να σταθεί όρθιος και αξιοπρεπής ως το τέλος στον δύσκολο δρόμο της δημιουργικής ζωής του.

Οι ασκήσεις αυτοπειθαρχίας, στις οποίες υπέβαλε τον εαυτό του, προέρχονταν κι από το πνευματικό υπόβαθρο του ορθόδοξου ασκητισμού, εφόσον ο πατέρας του ήταν ορθόδοξος ιερέας. Εξάλλου τον βοήθησε και το γεγονός ότι στην οικογένεια του δεν υπήρχαν κακότροποι, μέθυσοι κι εγκληματίες, αλλά αντίθετα ηθικοί και τίμιοι άνθρωποι. Ως ένα βαθμό δηλαδή η ηθική στάση του Τέσλα δεν ήταν κατάκτηση, αλλά κληρονομιά της οικογενειακής του παράδοσης. Σε όλα αυτά ο ίδιος προσέθεσε και την παρθενικότητα, δηλαδή την αποχή από το σεξ. Έβλεπε τον εαυτό του ως έναν Ορθόδοξο ασκητή, ο οποίος, βαδίζοντας στο δρόμο του για τους ανώτερους πνευματικούς σκοπούς, απείχε απ’ οτιδήποτε το «υλιστικό».  Με τις ασκήσεις αυτοπειθαρχίας ο Τέσλα κατόρθωσε να υπερνικήσει τις αδυναμίες του και γρήγορα ένιωσε πολύ ικανοποιημένος, εφόσον ήταν σε θέση να πετύχει οτιδήποτε ήθελε: «Κυριαρχούσα απόλυτα στον εαυτό μου, μπορούσα να παίζω με τα πάθη μου, τα οποία μπορούσαν να καταστρέψουν ανθρώπους πιο δυνατούς από εμένα».

Πηγές

Γιώργος Στάμκος, Ο Θαυμαστός Κόσμος του Τέσλα, εκδ. Άγνωστο, 1η εκδ. 2004,  4η εκδ. 2011

Γιώργος Στάμκος, ΤΕΣΛΑ: Ο Απαγορευμένος Επιστήμονας (Μονογραφία για περίπτερα), εκδ. Άγνωστο 2007

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ