Καχινα Ντάγια : Η χριστιανή βασίλισσα των Ορθοδόξων Βερβέρων της Βυζαντινής Αφρικής και ο πόλεμος με τους Άραβες και το Ισλάµ

Οι Βέρβεροι είναι οι ιθαγενείς της Βορείου Αφρικής, δυτικά της κοιλάδας του Νείλου. Είναι διαμοιρασμένοι από τον Ατλαντικό ως την όαση Σίβα, στην Αίγυπτο, και από τη Μεσόγειο μέχρι τον ποταμό Νίγηρα νότια. Ιστορικώς μιλάνε τη βερβερική γλώσσα και τοπικές διαλέκτους της, οι οποίες όλες μαζί σχηματίζουν το βερβερικό κλάδο της αφροασιατικής γλωσσικής οικογένειας. 

Σήμερα, διάλεκτοι της καθομιλουμένης αραβικής του Μαγκρέμπ ομιλούνται από μεγάλο τμήμα των Βερβέρων, εκτός της δικής τους βερβερικής γλώσσας. 

Η λέξη Βέρβερος προέρχεται από την αραβική λέξη Al Barbar, η οποία με τη σειρά της προήλθε από την ελληνική λέξη βάρβαρος. Οι Βέρβεροι, είναι  αρχαίος λαός με πλούσια μουσική παράδοση. 

Η φυλή των Βερβέρων δεν έχει καμία σχέση με τους Άραβες. Είναι κατακτημένοι από τους Άραβες εδώ και χιλιάδες χρόνια. «Ο λαός μου διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη Βόρεια Αφρική ενώ οι πρόγονοί τους πολέμησαν εναντίον των Ρωμαίων, των Καρχηδονίων και των Τούρκων». Περήφανη και ανεξάρτητη φυλή οι Βέρβεροι, ασχολούνται οι περισσότεροι με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Πολλές λέξεις της γλώσσας τους έχουν ελληνική ρίζα.  

Η σημαία των Βερβέρων για παράδειγμα είναι το δικό μας ελληνικό γράμμα «Ε» αντεστραμμένο. Ειναι το αρχαίο δελφικό σύμβολο του θεού Απόλλωνα το 3ΙΕ. Αλλά και ηχητικά  μοιάζουν πολύ οι δύο μεσογειακές γλώσσες. Διδάσκονται τα βερβέρικα σε σχολεία της Αλγερίας. «Ταμαζίχτ» λέγονται τα βερβέρικα. Βέρβεροι δεν υπάρχουν μόνο στην Αλγερία. Στο Μαρόκο για παράδειγμα οι Βέρβεροι αποτελούν το 80 έως 85% της χώρας. Είναι κατακτημένοι από τους Άραβες Μαροκινούς. Στην Αλγερία είναι το 35% του συνολικού πληθυσμού. Η μουσουλμανική κατάκτηση του Μαγκρέμπ συνέχισε τον αιώνα των γρήγορων αραβικών πρώιμων μουσουλμανικών κατακτήσεων μετά το θάνατο του Μωάμεθ το 632 μ.Χ. και στα βυζαντινά ελεγχόμενα εδάφη της Βόρειας Αφρικής. Σε μια σειρά από τρία στάδια, η κατάκτηση του Μαγκρέμπ ξεκίνησε το 647 και ολοκληρώθηκε το 709 με τη «Βυζαντινή» Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία να χάσει τα τελευταία εναπομείναντα βυζαντινά οχυρά της στους Άραβες του Χαλιφάτου των Ομμευαδων.

Εξαρχάτο ονομαζόταν διοικητική περιφέρεια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας στην Ιταλία και τη βόρεια Αφρική από τον 6ο ως τον 8ο αιώνα. Το εξαρχάτο ήταν απομακρυσμένο από το κέντρο, και ο διοικητής (Έξαρχος) συγκέντρωνε την πολιτική και στρατιωτική εξουσία. Το εξαρχάτο της Βόρειας Αφρικής απέβλεπε στην οργάνωση της άμυνας εναντίον των Βερβερίνων επιδρομέων. Πρωτεύουσά του ήταν η Καρχηδόνα. Από εκεί ξεκίνησε ο Ηράκλειος, που στέφτηκε αυτοκράτορας του Βυζαντίου το 610 μ.Χ. Το 697 οι Άραβες κατόρθωσαν να γίνουν κύριοι της Καρχηδόνας. Παρέμεινε ως μία από τις σημαντικότερες ρωμαϊκές πόλεις μέχρι και την Μουσουλμανική επέλαση, όταν και καταστράφηκε για δεύτερη φορά το 698.

Caecilius (Βερβέρικα: Aksil ή Aksel, Λατινικά: Caecilius), το όνομά του σημαίνει «λεοπάρδαλη» στη Βερβερική γλώσσα, πέθανε το έτος 690 μ.Χ. και πολεμούσε με μουσουλμάνους εισβολείς. Βασιλιάς του χριστιανικού Βασιλείου της Altava και ηγέτης της φυλής Awraba της φυλής των Imazighen και χριστιανού βασιλιά της συνομοσπονδίας της Sanhadja. Είναι γνωστός για τη οργάνωση μιας αποτελεσματικής στρατιωτικής αντίστασης των Βερβερων κατά της εισβολής των Μουσουλμάνων στο Μαγκρέμπ το 680. Αρχικά, τα Βερβερο-ρωμαϊκά κράτη μπόρεσαν να νικήσουν τους εισβολείς των Ομμευαδων Αραβων στη μάχη της Vescera (Biskra στην Αλγερία), που έγινε το 682 Μ.Χ. μεταξύ των Βερβέρων του βασιλιά Κασελίλου και των βυζαντινών συμμάχων τους από το βυζαντινό Εξαρχατο της  Καρχηδόνας ενάντια σε έναν αραβικό στρατό των Ομμευαδων υπό τον στρατηγόγο Uqba ibn Nafi (Ιδρυτή της πόλης του Kairouan). 

Ο στρατηγός Uqba ibn Nafi είχε οδηγήσει τους άνδρες του σε μια εισβολή σε ολόκληρη τη Βόρεια Αφρική, φθάνοντας τελικά στον Ατλαντικό Ωκεανό και πορεύοντας μέχρι το νότο με τους ποταμούς Draa και Sous. Με την επιστροφή του συναντήθηκε με τον Βερβερο-βυζαντινό συνασπισμό στην Tahuda νότια της Vescera, ο αραβικός στρατός του συντρίφτηκε και ο ίδιος σκοτώθηκε. Ως αποτέλεσμα αυτής της συντριπτικής ήττας, οι Άραβες διώχθηκαν από την περιοχή της Τυνησίας και της ανατολικής Αλγερίας για περισσότερο από μια δεκαετία. Το 688 μ.Χ. έφτασαν οι αραβικές ενισχύσεις κάτω από τον στρατηγό Zuhair bin Qais Al Balawi. 

Ο Caecilius τους γνώρισε το 690 μ.Χ. στη μάχη της Μάμα. Ο αραβικός στρατός ήταν πολύ περισσότερος, η ο Βερβερικός στρατός της Awraba νικήθηκε και ο Caecilius σκοτώθηκε. Το 693 μ.Χ., ο Χαλίφης Αμπντ αλ Μαλίκ έστειλε στρατό 40.000 ανδρών που διέταζε ο στρατηγός Χασάν ιβν αλ Νουμάν στην Κυρηναϊκη και την Τριπολιτάνια, προκειμένου να αφαιρέσει τη βυζαντινή κυριαρχία για τους Άραβες στη Βόρεια Αφρική. Δεν συνάντησαν αντίπαλό στρατό μέχρι να φτάσουν στην Τυνησία όπου κατέλαβαν την πρωτεύουσα Καρχηδόνα και νίκησαν τους Βυζαντινούς και τους Βερβέρους γύρω από το Bizerte. Δεν ήταν όμως η τελευταία περίπτωση της αντίστασης των Βερβερων.

 Η Dihya ή η Kahina (Βερβέρικα: Daya Ult Yenfaq Tajrawt, Dihya ή Damya) ήταν βασίλισσα πολεμιστής των βυζαντινών Βερβερων και θρησκευτικός και στρατιωτικός ηγέτης που προκάλεσε την αντίσταση των αυτοχθόνων Χριστιανών στη μουσουλμανική κατάκτηση του Μαγκρέμπ, τότε γνωστής ως Νουμιδια.

 Γεννήθηκε στις αρχές του 7ου αιώνα και πέθανε γύρω στα τέλη του 7ου αιώνα στη Αλγερία. Το προσωπικό της όνομα είναι μια από αυτές τις παραλλαγές: Daya, Dehiya, Dihya, Dahya ή Damya. Ο τίτλος της αναφέρθηκε από τις πηγές της αραβικής γλώσσας ως al-Khhina (η ιέρεια προφητισσα). Αυτό ήταν το ψευδώνυμο που χρησιμοποιούσαν οι μουσουλμάνοι αντίπαλοί της λόγω της φημισμένης ικανότητάς της να προβλέπει το μέλλον. Γεννήθηκε στις αρχές του 7ου αιώνα. Οι αραβικοί ιστορικοί έγραψαν ότι ήταν Εβραία "μάγισσα" και εξαιτίας του γεγονότος αυτού μπόρεσε να νικήσει τους Άραβες εισβολείς που υποχώρησαν στην ανατολική Τριπολιτάνια (Λιβύη). 

Για πέντε χρόνια κυβέρνησε ένα ελεύθερο Βερβερικό κράτος από τα βουνά Aures (Χρυσά) στην όαση Gadames (695-700 μ.Χ.). Αλλά οι Άραβες, με εντολή του Musa bin Nusayr, επέστρεψαν με έναν ισχυρό στρατό και την νίκησαν. Πολέμησε κοντά στο Ρωμαϊκό αμφιθέατρο El Djem, αλλά τελικά σκοτώθηκε σε μάχη κοντά σε ένα πηγάδι που εξακολουθεί να φέρει το όνομά της, Bir al Kahina στα Aures (Χρυσά), και το κεφάλι της στάλθηκε στο χαλίφη των Αράβων ως τρόπαιο. Σύμφωνα με το πρότυπο της βασίλισσας, οι ανεξάρτητες φυλές των Βερβέρων απέκτησαν κάποιο βαθμό συνείδησης και πειθαρχίας. Και καθώς οι Βερβεροι σεβόταν στις γυναίκες τους τον χαρακτήρα μιας προφήτισσας, επιτέθηκαν στους Άραβες εισβολείς με έναν ενθουσιασμό παρόμοιο με τον δικό τους. 

Οι παλαίμαχοι στρατιώτες του Χασάν ήταν ανεπαρκείς για την άμυνα της αραβικής Αφρικής: οι αραβικές κατακτήσεις μιας εποχής χάθηκαν σε μια μέρα. και ο άραβας επικεφαλής, συγκλονισμένος από τον χείμαρρο των Βερβέρων, αποσύρθηκε στα όρια της Αιγύπτου. Σύμφωνα με τον αλ-Μαλίκι, αναφέρεται ότι συνοδεύτηκε η βασίλισσα στα ταξίδια της από ένα "είδωλο", πιθανώς μια εικόνα της Παναγίας ή ενός από τους χριστιανούς αγίους, αλλά σίγουρα όχι κάτι που συνδέεται με εβραϊκά θρησκευτικά έθιμα. 

Σύμφωνα με διάφορες μουσουλμανικές πηγές, η βασίλισσα al-Kahinat ήταν η κόρη του Tabat, ή κάποιοι λένε του Matiya. Αυτές οι πηγές εξαρτώνται από φυλετικές γενεαλογίες, οι οποίες γενικά παρασκευάστηκαν για πολιτικούς λόγους κατά τον 9ο αιώνα. 

Ο Ibn Khaldun καταγράφει πολλούς θρύλους για τη Dihyā. Ορισμένοι από αυτούς αναφέρονται σε μακριά μαλλιά ή μεγάλο μέγεθος, και στα δύο θρυλικά χαρακτηριστικά των μαγισσών. Είχε και το δώρο της προφητείας και είχε τρεις γιους, κάτι που είναι χαρακτηριστικό των μαγισσών στους θρύλους. Ακόμα και το γεγονός ότι δύο γιοι ήταν δικοί της και ένας υιοθετήθηκε (ένας Άραβας αξιωματικός που είχε αιχμαλωτίσει) ήταν ιδιότητα των μαγισσών σε παραμύθια.

 Ένας άλλος μύθος ισχυρίζεται ότι στα νιάτα της, είχε απελευθέρωσει τους ανθρώπους της από έναν τύραννο συμφωνώντας να τον παντρευτεί και στη συνέχεια να τον δολοφονήσει τη νύχτα του γάμου τους. Η βασίλισσα διαδέχθηκε τον Caecilius ως αρχηγό του πολέμου των βερβερικων φυλών στη δεκαετία του 680 και αντιτάχθηκε στους διωγμούς των αραβικών ισλαμικών στρατών της δυναστείας των Ομμευαδων. 

Ο Hasan ibn al-Nu'man προέλασε από την Αίγυπτο και κατέλαβε τη μεγάλη βυζαντινή πόλη της Καρχηδόνας και άλλες πόλεις. Η Καρχηδόνα ήταν η πρωτεύουσα του βυζαντινού Εξαρχατου της Αφρικής. Αναζητώντας έναν άλλο εχθρό να νικήσει, του είπαν ότι ο ισχυρότερος μονάρχης στη Βόρεια Αφρική ήταν η «βασίλισσα των Βαρβάρων» (malikat al-barbar) Dihya και κατά συνέπεια εκστρατευσε στην Νουμιδία. Τα αντίπαλα στρατεύματα συναντήθηκαν κοντά στη Meskiana στην επαρχία Oum el-Bouaghi της Αλγερίας. 

Ή βασίλισσα νίκησε τον στρατηγό Χασάν τόσο έντονα που αυτός εγκατέλειψε την ΒΔ Αφρική και το έσκασε στην Κυρηναϊκή (Λιβύη) για τέσσερα ή πέντε χρόνια. Συνειδητοποιώντας ότι ο εχθρός ήταν υπερβολικά ισχυρός και αναγκασμένος να επιστρέψει, η βασίλισσα λέγεται ότι ξεκίνησε μια εκστρατεία καμένης γης, η οποία είχε μικρή επίδραση στις φυλές βουνών και ερήμων, αλλά την έχασε από την κρίσιμη υποστήριξη των μόνιμων κατοίκων των όασεων.

 Αντί να αποθαρρύνει τους αραβικούς στρατούς, η απελπισμένη απόφαση της έσπευσε την ήττα της. 

Ο στρατηγός Χασάν επέστρεψε με αραβικό στρατό και τον βοήθησε με επικοινωνία ο αιχμαλωτισμένος αξιωματικός "Khalid bin Yazid al-Qaysi" που είχε υιοθετήσει η βασίλισσα, την νίκησε σε μια τοποθεσία (Αλγερία). Σύμφωνα με κάποιες αναφορες, η βασίλισσα πέθανε αγωνιζόμενη στην μάχη με τους εισβολείς, με το σπαθί στο χέρι, σε θάνατο ενός ηρωικού πολεμιστή. Άλλες αναφορές λένε ότι αυτοκτόνησε με την κατάποση δηλητηρίου και όχι με τον εχθρό. Αυτή η τελική πράξη συνέβη στη δεκαετία του '90 ή του '70, με το 703 μ.Χ. δεδομένο ως το πιο πιθανό έτος. Κατά το έτος εκείνο όμως, ήταν, σύμφωνα με τον Ibn Khaldun, 127 ετών. Αυτό είναι προφανώς ένας ακόμη από τους πολλούς μύθους που την περιβάλλουν. Σύμφωνα με μουσουλμάνους ιστορικούς, οι γιοι της βασίλισσας Bagay και Khanchla έγιναν μουσουλμάνοι και οδήγησαν το στρατό των Αράβων Βερβερων στην Ισπανία λίγο αργότερα. Ωστόσο, ο ιστορικός Ibn al-Athīr λέει ότι πέθαναν μαζί με τη μητέρα τους.

Στα τέλη του 7ου αιώνα οι Άραβες πήραν την Καρχηδόνα, την πρωτεύουσα του εξαρχάτου της Αφρικής και στις αρχές του 8ου αιώνα κατέλαβαν το σημερινό οχυρό της Ισπανίας Θέουτα, κοντά στις Στήλες του Ηρακλέους. Σχεδόν συγχρόνως οι Άραβες, υπό την ηγεσία του στρατηγού τους Ταρίκ, πέρασαν από την Αφρική στην Ισπανία και γρήγορα πήραν από τους Βησιγότθους το μεγαλύτερο μέρος της χερσονήσου. Από το όνομα του Ταρίκ προήλθε η σύγχρονη αραβική ονομασία του Γιβραλτάρ που σημαίνει «το βουνό του Ταρίκ». Έτσι στις αρχές του 8ου αιώνα η Μουσουλμανική απειλή παρουσιάστηκε στην Ευρώπη από διαφορετική κατεύθυνση, δηλαδή από τη χερσόνησο των Πυρηναίων. Η μεγάλη πλειονότητα των Βέρβερων, παρά την επίσημη αναγνώριση του Χριστιανισμού, παρέμενε στην παλιά κατάσταση του βαρβαρισμού και αντιστεκόταν πολύ ισχυρά στον αραβικό στρατό, ο οποίος για αντίποινα λεηλατούσε και ερήμωνε τις περιοχές των Βέρβερων. Χιλιάδες αιχμαλώτων μεταφέρονταν στην Ανατολή όπου και τους πουλούσαν ως δούλους. Όταν τελικά οι Άραβες πέτυχαν να κατακτήσουν τις επαρχίες της Β. Αφρικής, πολλοί από τους ντόπιους μετανάστευσαν στην Ιταλία και τη Γαλατία. Η Εκκλησία της Αφρικής, που κάποτε υπήρξε τόσο φημισμένη στα χρονικά της χριστιανικής ιστορίας, δέχτηκε ένα πολύ δυνατό χτύπημα. Παρά τη γρήγορη διάδοση του Ισλαμισμού ανάμεσα στους Βέρβερους, ο Χριστιανισμός συνέχισε να υπάρχει ανάμεσά τους και ακόμα και τον 14ο αιώνα, ακούμε για «μερικά μικρά χριστιανικά νησιά της Β. Αφρικής».

Πηγή: https://el.m.wikipedia.org/wiki/Βέρβεροι
http://indobserver.blogspot.gr/2013/04/blog-post_586.html
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Dihya
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Muslim_conquest_of_the_Maghreb
http://researchomnia.blogspot.com/2017/09/christian-berbers.html
http://byzantin-history.blogspot.gr/2011/02/8.html
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Kusaila
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Εξαρχάτο
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Καρχηδόνα

greekhistoryandprehistory

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ