Ἡ Λύρα τοῦ οὐρανοῦ

 Σήμερα θά σοῦ πῶ λίγα πράγματα γιά τόν ἀστερισμό τῆς Λύρας. Ἀναπόφευκτα λίγα, ἀφοῦ πρόκειται γιά πολύ μικρό ἀστερισμό. Πρῶτα ὅμως ἄς τόν ἐντοπίσουμε στόν οὐράνιο θόλο.

Θυμᾶσαι πῶς εἶχες βρεῖ τόν Ντενέμπ στόν ἀστερισμό τοῦ Κύκνου; Ὄχι; Πήγαινε γιά μία γρήγορη ἐπανάληψη ἐδῶ. Τόν βρῆκες; Ὡραῖα! Τώρα ἕνωσε μέ μία γραμμή τόν Ντενέμπ καί τόν Πολικό ἀστέρα. Σχεδόν κάθετα στόν Ντενέμπ καί σέ ἀπόσταση ἴση μέ τήν μισή αὐτῆς μεταξύ Ντενέμπ-Πολικοῦ θά βρεῖς ἕνα πολύ φωτεινό ἀστέρι. Αὐτός εἶναι ὁ Βέγας, τό πιό φωτεινό ἀστέρι τῆς Λύρας.

Ἡ Λύρα ὀνομάζεται ἐπισήμως Lyra καί ἡ συντομογραφία της εἶναι Lyr. Ὡς πρός τήν ἔκταση κατατάσσεται 52ος. Ἔχουν μετρηθεῖ 73 ἄστρα φαινομένου μεγέθους μικρότερου ἀπό 6,5. Παρά τό μικρό του μέγεθος, ἔχει δύο πολύ σημαντικά σώματα: τόν α Lyrae καί τό Μ57, σέ ἁπλά ἑλληνικά τόν Βέγα καί τό Δακτυλιοειδές Νεφέλωμα.

Ὁ Βέγας (Vega τό ἐπίσημο ὄνομα) ἔχει φαινόμενο μέγεθος +0,03 καί εἶναι ὁ δεύτερος πιό φωτεινός ἀστέρας τοῦ βορείου ἡμισφαιρίου μετά τόν Ἀρκτοῦρο, τόν ὁποῖο ἐλπίζω νά θυμᾶσαι. Βρίσκεται σχετικά κοντά μας, λίγο περισσότερο ἀπό 25 ἔτη φωτός. Λόγῳ τῆς μετάπτωσης τοῦ ἄξονα περιστροφῆς τῆς Γῆς, θά γίνει ὁ βόρειος πολικός ἀστέρας μετά ἀπό 13.727 χρόνια. Ἐδῶ εἴμαστε καί θά τό δοῦμε παρέα. Τό ὄνομά του εἶναι ἀραβικό καί σημαίνει "ὁ ἀετός πού πέφτει".

Ὁ Μ57 εἶναι τό περίφημο ὅσο καί έντυπωσιακό δακτυλιοειδές νεφέλωμα τῆς Λύρας. Βρίσκεται στή "βάση" τῆς Λύρας. Ἀνακαλύφθηκε τό 1779, βρίσκεται σέ ἀπόσταση 2.300 ἐτῶν φωτός καί τώρα ἔχει διάμετρο 1 ἔτος φωτός, ἡ ὁποία ὅμως διαρκῶς αὐξάνεται.

Ὁ ἀστερισμός παριστάνει τή θεϊκή λύρα τοῦ μυθικοῦ Ὀρφέα. Ὁ Ὀρφέας ἦταν γιός τοῦ Ἀπόλλωνα καί τῆς μούσας Κλειοῦς ἤ τῆς Καλλιόπης. Τήν λύρα τήν πῆρε δῶρο ἀπό τόν πατέρα του καί διδάχθηκε νά παίζει ἀπό τίς ἴδιες τίς Μοῦσες. Ὁ Ὀρφέας μέ τούς ἤχους τῆς λύρας του καταμάγευε θεούς καί ἀνθρώπους, δέντρα καί ζῶα, καί αὐτούς ἀκόμα τούς βράχους τοῦ Ὀλύμπου, πού τούς ἔκανε νά μετακινοῦνται.

Ὁ Ὀρφέας πῆρε μέρος στήν Ἀργοναυτική ἐκστρατεία καί μέ τό τραγούδι του ἔσωσε τήν Ἀργώ δύο φορές, μιά φορά ὅταν βοήθησε τούς Διόσκουρους, Κάστορα καί Πολυδεύκη νά σώσουν τήν Ἀργώ ἀπό συντριβή στά βράχια τῆς Θράκης ἡμερώνοντας τά κύματα μέ τή θεσπέσια μουσική του καί τή δεύτερη φορά ἔσωσε τούς Ἀργοναύτες ἀπό τίς Σειρῆνες. Ὅταν ὁ Ὀρφέας ἐπέστρεψε ἀπό τήν Ἀργοναυτική Ἐκστρατεία, ἡ ἀγαπημένη του γυναίκα Εὐρυδίκη εἶχε πεθάνει. Τότε αὐτός κατέβηκε στό βασίλειο τῶν νεκρῶν γιά νά τήν πάρει. Μάγεψε τούς φύλακες τοῦ Ἅδη, συγκίνησε τόν Πλούτωνα μέ τή μουσική του καί πῆρε τήν Εὐρυδίκη, ἀλλά στόν δρόμο γύρισε νά τήν δεῖ, ἐνῶ δέν ἔπρεπε νά τό κάνει πρίν φτάσουν στόν Πάνω Κόσμο. Ἔτσι τήν ἔχασε γιά πάντα. Ἀπό τή μεγάλη του λύπη ὁ Ὀρφέας περιφρόνησε τίς γυναῖκες τῆς Θράκης κι αὐτές, ἐπειδή ἦταν ἡμιάγριες, τόν ἀπομόνωσαν καί τόν κομμάτιασαν καί μετά πέταξαν στή θάλασσα τά κομμάτια, τά ὁποῖα ξεβράστηκαν στή Λέσβο. Ἀπό ἐκεῖ τά πῆραν οἱ Μοῦσες καί τά ἔθαψαν στήν Ἄντισσα, ἐνῶ ὁ Ἀπόλλων καί οἱ Μοῦσες ζήτησαν ἀπό τόν Δία νά τοποθετήσει τή λύρα τοῦ Ὀρφέα στόν οὐρανό κι αὐτός πραγματοποίησε τήν ἐπιθυμία τους.

Ὡστόσο ὑπάρχει καί ἡ ἐκδοχή ὅτι ἡ λύρα ἦταν τοῦ λυράρη τῆς ἀρχαιότητας Ἀρίωνα τοῦ Μηθυμναίου.

τοῦ Τάσου Γέροντα

iporta

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ