Ζακ Καρτιέ: Οι Γάλλοι Ανακαλύπτουν τον Καναδά.

  Στις αρχές του 16ου αιώνα, σε μία προσπάθεια να ανταγωνιστούν την εξάπλωση του θαλάσσιου εμπορίου των Πορτογάλων και των Ισπανών το οποίο απέδιδε μεγάλα κέρδη στις δύο χώρες καθιστώντας τες μεγάλες ναυτικές και εμπορικές δυνάμεις, οι Γάλλοι, το 1523 έστειλαν τον Τζιοβάνι ντα Βερατζάνο να ανακαλύψει ένα θαλάσσιο πέρασμα βόρεια του Νέου Κόσμου, που θα οδηγούσε στην Ασία και θα ενίσχυε κατά πολύ την εμπορική δύναμη των Γάλλων. Ο Βεραντζάνο, αν και ανακάλυψε μεγάλο μέρος των ακτών της Βόρειας Αμερικής, δεν κατάφερε να βρει το πέρασμα πεθαίνοντας άδοξα στο νησί της Γουαδελούπης. Λίγα χρόνια αργότερα, ο αρχιεπίσκοπος της Βρετονικής πόλης του Σαν Μαλό, παρουσίασε στον Βασιλιά της Γαλλίας Φραγκίσκο τον Πρώτο, έναν θαλασσοπόρο από το Σαν Μαλό, σεβαστό και δημοφιλή στην πόλη ο οποίος είχε να προτείνει ένα σχέδιο για την εξερεύνηση των άγνωστων περιοχών της Βόρειας Αμερικής και την αναζήτηση του Βορειοδυτικού περάσματος. Αυτός, ήταν ο Ζακ Καρτιέ. 

  Ο Φραγκίσκος, αφού αποδέχθηκε αμέσως την πρόταση του Καρτιέ, του έδωσε την εντολή να αναλάβει την αποστολή προς τον Νέο Κόσμο. Έτσι, στις 20 Απριλίου του 1534 απέπλευσε με δύο πλοία από το Σαν Μαλό. Μετά από είκοσι μέρες, έχοντας διαπλεύσει τον Βόρειο Ατλαντικό, έφτασε στις ακτές της νήσου της Νέας Γης (Newfoundland) της οποίες εξερεύνησε περιπλέοντας τες βόρεια, φτάνοντας στον Κόλπο του Αγίου Λαυρέντιου μέσω του Πορθμού Μπελ. Συνεχίζοντας δυτικά, κατέπλευσε για πρώτη φορά στις ηπειρωτικές ακτές του σημερινού Καναδά, στην χερσόνησο Γκασπέ, εκεί που σήμερα βρίσκεται η ομώνυμη πόλη. Εκεί, ο Καρτιέ, αξίωσε τα εδάφη που ανακάλυψε στο όνομα του Βασιλιά της Γαλλίας, στήνοντας έναν ξύλινο σταυρό δέκα μέτρων ο οποίος ανέγραφε “Vive le Roi de France” (Να ζήσει ο Βασιλιάς της Γαλλίας). Στην περιοχή, συνάντησε ιθαγενείς Ιροκουά οι οποίοι ψάρευαν. Ο Καρτιέ, αρχικά απήγαγε τους δύο γιους του αρχηγού της φυλής για να τους παρουσιάσει στην Γαλλία ως απόδειξη των ανακαλύψεων του. Μετά όμως από τις διαμαρτυρίες των Ιροκουά και προκειμένου να αποφύγει εχθροπραξίες, έπεισε τον αρχηγό πως οι γιοι του θα επέστρεφαν έχοντας μαζί τους εμπορεύματα από την Ευρώπη. Ο Καρτιέ, επέστρεψε στην Γαλλία τον Σεπτέμβριο του 1534, πιστεύοντας πως είχε φτάσει στην Ασία, έχοντας νομίσει πως ο Πορθμός Μπελ ήταν το Βορειοδυτικό Πέρασμα και η θάλασσα στον Κόλπο του Αγίου Λαυρέντιου, ήταν η θάλασσα που χώριζε τον Νέο Κόσμο από την Ασία. 

   Στις 19 Μαΐου του 1535, ο Καρτιέ απέπλευσε από το Σαν Μαλό, για το δεύτερο ταξίδι του προς τον Νέο Κόσμο. Αυτή την φορά, με τρία πλοία, 110 άνδρες και τους δύο Ιροκουά. Αφού διέσχισε τον Βόρειο Ατλαντικό, έφτασε στον Πορθμό Μπελ, από τον οποίο εισήλθε στον Κόλπο του Αγίου Λαυρεντίου. Αντί να συνεχίσει περιπλέοντας τις δυτικές ακτές της νήσου της Νέας Γης όπως έκανε στο προηγούμενο ταξίδι του, συνέχισε περιπλέοντας δυτικά τις βόρειες ακτές του Κόλπου του Αγίου Λαυρεντίου, φτάνοντας έτσι στις εκβολές του ομώνυμου ποταμού. Πλέοντας γα πρώτη φορά προς τον ποταμό, ανακάλυψε τον οικισμό Σταντακόνα των ιθαγενών Ιροκουά, στην περιοχή που αργότερα θα αποικηθεί από τους Γάλλους και θα δημιουργηθεί η πόλη του Κεμπέκ. Εκεί, ο Καρτιέ αγκυροβόλησε τα πλοία του και άφησε ελεύθερους τους δύο Ιροκουά που είχε μαζί του από το προηγούμενο ταξίδι. Με το μικρότερο πλοίο, συνέχισε να πλέει προς τον ποταμό του Αγίου Λαυρεντίου. Στις 2 Οκτωβρίου του 1535, ανακάλυψε έναν μεγαλύτερο οικισμό των Ιροκουά, την Οσελάγα. Στην περιοχή εκείνη, σήμερα, βρίσκεται η πόλη του Μόντρεαλ. Η εξερεύνηση του Καρτιέ, σταμάτησε όταν έφτασε στον χείμαρρο Λασινέ. Ο Καρτιέ, έχοντας καταλάβει πλέον πως στο προηγούμενο ταξίδι δεν είχε φτάσει στην Ασία, άρχισε να πιστεύει πως ο Ποταμός του Αγίου Λαυρεντίου ήταν τον Βορειοδυτικό Πέρασμα για την Ασία και πως ο χείμαρρος που τον εμπόδιζε να συνεχίσει, ήταν το πέρασμα που οδηγούσε στην Κίνα. Από την πεποίθηση αυτή, πήρε την ονομασία του ο Γαλλικός οικισμός που δημιουργήθηκε εκεί αργότερα (La Chine όπου στα Γαλλικά σημαίνει “Κίνα”) και σήμερα αποτελεί τμήμα της πόλης του Μόντρεαλ. 

   Ο Καρτιέ, αφού έμεινε δύο μέρες στην περιοχή, επέστρεψε στην Σταντακόνα για να βρει τα άλλα δύο πλοία όπου και έφτασε στις 11 Οκτωβρίου. Έχοντας ήδη αρχίσει ο χειμώνας στην περιοχή, αποφάσισε να μην ριψοκινδυνέψει έναν χειμερινό διάπλου του Βόρειου Ατλαντικού και να παραμείνει στην περιοχή μέχρι την άνοιξη και να την εξερευνήσει. Έτσι, οι Γάλλοι άρχισαν να προετοιμάζονται για τον χειμώνα χτίζοντας ένα φρούριο, συγκεντρώνοντας ξύλα και προμήθειες με την βοήθεια των ιθαγενών. Ο πρωτοφανής όμως Καναδικός χειμώνας για τους Γάλλους, τους δημιούργησε σοβαρά προβλήματα. Το πάγωμα του ποταμού από τον Νοέμβριο μέχρι και τον Απρίλιο, ακινητοποίησε τα πλοία, ώστε να μην μπορούν να μετακινηθούν. Ενώ οι όχθες, καλύφθηκαν από παχύ στρώμα χιονιού. Κατά την διάρκεια του χειμώνα, είκοσι πέντε Γάλλοι πεθάναν από σκορβούτο και όσοι διασώθηκαν, τα κατάφεραν χάριν της βοήθειας των ιθαγενών οι οποίοι τους έδειξαν ένα αφέψημα που παρασκευαζόταν από τον φλοιό ενός δέντρου και θεράπευε το σκορβούτο. Κατά την παραμονή των Γάλλων στην περιοχή, ο Καρτιέ, έμαθε από τον αρχηγό των Ιροκουά για το πλούσιο σε χρυσό Βασίλειο των Σαγκενάι που βρισκόταν βορειότερα. Αυτό, προφανώς ήταν ένα τέχνασμα του αρχηγού για να απομακρύνει τους Γάλλους από την περιοχή του. Ο αρχηγός όμως, παγιδεύτηκε στο ίδιο του το τέχνασμα. Τον Μάιο του 1536, αφού έλιωσαν οι πάγοι, ο Καρτιέ, τον αιχμαλώτισε μαζί με τους δύο γιους του και εφτά ακόμη Ιροκουά, και επέστρεψε στην Γαλλία. Στις 16 Ιουλίου του 1536, κατέπλευσε στο Σαν Μαλό όπου και παρουσίασε τον αρχηγό των Ιροκουά στον Βασιλιά Φραγκίσκο για να του πει ο ίδιος για το Βασίλειο των Σαγκενάι. Η παρουσία των ιθαγενών στο Σαν Μαλό και οι αφηγήσεις για ανεξερεύνητες χώρες πλούσιες σε χρυσό, ενέπνευσε στην συνέχεια πολλούς Γάλλους να πλεύσουν και να εξερευνήσουν τον Νέο Κόσμο. Ο Καρτιέ, είχε υποσχεθεί στους ιθαγενείς, πως θα τους επέστρεφε στην πατρίδα τους, μετά από δώδεκα μήνες. Κατά το Διάστημα αυτό όμως, οι εννιά από τους δέκα πέθαναν.

    Το 1540, ο Βασιλιάς Φραγκίσκος, ανέθεσε στον Καρτιέ, να οδηγήσει έναν Γαλλικό στόλο στον Καναδά και να τον αποικίσει, ορίζοντας τον ως κυβερνήτη της χώρας. Κατά την προετοιμασία της αποστολής όμως, ο Βασιλιάς όρισε ως κυβερνήτη του Καναδά, τον αυλικό του Ζαν-Φρανσουά ντε λα Ροκ ντε Ρομπερβάλ, περιορίζοντας τον Καρτιέ στο εξερευνητικό κομμάτι της αποστολής. Καθώς ο Ζαν Φρανσουά περίμενε να φτάσουν τα όπλα και οι προμήθειες, έδωσε στον Καρτιέ την εντολή να αναχωρήσει για τον Καναδά. Έτσι, ο Καρτιέ, στις 23 Μαΐου του 1541 απέπλευσε για το τρίτο του ταξίδι με πέντε πλοία. Ο κύριος σκοπός του ταξιδιού, δεν ήταν πλέον η εύρεση του Βορειοδυτικού Περάσματος αλλά η ανακάλυψη του μυθικού Βασίλειου των Σενεγκάι. Φτάνοντας στον Ποταμό του Αγίου Λαυρέντιου, κατέπλευσε στον οικισμό των Ιροκουά, Σταντακόνα, όπου είχε περάσει τον χειμώνα κατά το προηγούμενο του ταξίδι, για να στήσει τον πρώτο Γαλλικό οικισμό. Αυτή την φορά όμως, οι ιθαγενείς δεν ήταν φιλικοί μαζί του και έτσι αποφάσισε να κατευθυνθεί δυτικότερα και να στήσει τον οικισμό, εκεί που σήμερα βρίσκεται η περιοχή Καπ Ρουζ της πόλης του Κεμπέκ τον οποίο ονόμασε Σαρλσμούργκ προς τιμή του τρίτου γιου του Βασιλιά Φραγκίσκου. 

   Αφού οργάνωσε τον οικισμό, ο Καρτιέ συνέχισε να πλέει προς τον ποταμό του Αγίου Λαυρεντίου με κανό, ώστε να προσπαθήσει να περάσει τον χείμαρρο του Λασινέ και να αναζητήσει το Βασίλειο των Σενεγκάι. Καθώς όμως είχε έρθει ο Σεπτέμβριος, οι κακοκαιρίες αρχίσαν να γίνονται συχνότερες και εντονότερες με αποτέλεσμα ο χείμαρρος να φουσκώσει τόσο ώστε να γίνει αδιάπλευστος. Μετά από αποτυχημένες προσπάθειες, ο Καρτιε αποφάσισε να επιστρέψει στον οικισμό. Όταν έφτασε, είδε πως οι ιθαγενείς, έπαψαν να είναι φιλικοί απέναντι στους Γάλλους και να τους προμηθεύουν με τρόφιμα. Κατά την περίοδο του χειμώνα, οι Γάλλοι, δέχθηκαν και επιθέσεις από τους ιθαγενείς με αποτέλεσμα αρκετοί να σκοτωθούν. Τον Ιούνιο του 1542, μην έχοντας πια τον απαραίτητο αριθμό ανδρών για να προστατεύσει την αποικία και να συνεχίσει τις εξερευνήσεις, ο Καρτιέ με τους υπόλοιπους αποίκους εγκατέλειψαν τον οικισμό για να επιστρέψουν στην Γαλλία. Κατά την επιστροφή, στις ακτές της Νέας Γης, συνάντησε τον στόλο του διορισμένου κυβερνήτη της αποικίας, Ζαν-Φρανσουά. Ο Ζαν-Φρανσουά, του ζήτησε να επιστρέψει μαζί του στον οικισμό αλλά ο Καρτιέ αρνήθηκε. 

  Τα πλοία του Καρτιέ, μετέφεραν διαμάντια και χρυσό που είχαν βρει οι Γάλλοι  στις γύρω περιοχές του οικισμού. Ο θησαυρός αυτός, θα ενθάρρυνε περισσότερους Γάλλους ώστε να κατευθυνθούν προς τον Καναδα. Όταν όμως έφτασαν στην Γαλλία και εκτιμήθηκαν τα ευρήματα, τα διαμάντια αποδείχθηκαν κρύσταλλοι χαλαζία ενώ ο χρυσός, σιδηροπυρίτιδα. Από το γεγονός αυτό, προήλθε και η Γαλλική παροιμία “ψέυτικα σαν διαμάντια του Καναδά” (faux comme les diamants du Canada). Αυτό, ήταν και το τελευταίο ταξίδι του Καρτιέ ο οποίος συνέχιζε την ζωή του στο Σαν Μαλό. Ένα χρόνο μετά, επέστρεψε και ο Ζαν-Φρανσουά με τους υπόλοιπους αποίκους, εγκαταλείποντας οριστικά τον οικισμό για τους ίδιους λόγους που τον εγκατέλειψε και ο Καρτιέ. Οι Γάλλοι, για δεκαετίες δεν ασχολήθηκαν ξανά με τον Καναδά. Μέχρι που το 1605, ο Σαμουέλ ντε Σαμπλέν θα ιδρύσει την πρώτη μόνιμη αποικία της χώρας στην Νέα Σκοτία, Πορτ Ρουαγιάλ, και τρία χρόνια αργότερα, θα ιδρύσει και την πόλη του Κεμπέκ. Ο Καρτιέ, ήταν εκείνος που χρησιμοποίησε για πρώτη φορά την ονομασία “Καναδάς” (Canada) από την λέξη “κανατά” που στην γλώσσα των Ιροκουά σημαίνει “οικισμός”. 

greatnavigators

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ