Η ιστορία της μάσκας

Κληρονομιά από Διονυσιακές γιορτές και άλλα θρησκευτικά έθιμα, τα προσωπεία καθιερώθηκαν στο Αττικό Θέατρο από το θρυλικό Θέσπη τον 6ο π.Χ αιώνα.

Φτιαγμένα στην αρχή από άχρωμο λινό ύφασμα, απέκτησαν με τον καιρό το χρώμα και τα χαρακτηριστικά του ανθρώπινου προσώπου.

Το προσωπείο (5ος αιώνας) αποτελούσε εργαλείο πρακτικής ανάγκης: ο κάθε υποκριτής έπαιζε πολλούς ρόλους. Οι άντρες υποδύονταν γυναίκες ενώ ο Χορός έπρεπε να έχει ομοιογένεια.

Μια σημαντική άνθηση του αρχαίου εθίμου προκάλεσε τον 16ο αιώνα η Κομέντια ντελ Άρτε που χρησιμοποιούσε κωμικές μουτσούνες (συνήθως μισές), επίδραση πιο πολύ του ιταλιάνικου καρναβαλιού παρά του ελληνορωμαϊκού θεάτρου. Με την πάροδο του καιρού όμως οι αρλεκινάδες άρχισαν να εγκαταλείπουν την μάσκα, αντίθετα με το Ασιατικό θέατρο, που γεννήθηκε μασκοφορεμένο και η παράδοση του συνεχίζεται μέχρι και σήμερα.

Η μάσκα αποτελεί μέχρι και σήμερα ένα πρωτότυπο αντικείμενο και ένα σύμβολο συναρπαστικό.

Συχνά χρησίμευσε και σαν βασικό κίνητρο στις μουσειακές αναβιώσεις του αρχαίου ελληνικού δραματολογίου, που επιχειρούσαν διάφοροι θίασοι.

Είναι ένας τρόπος να περάσουμε στο Άλλο, στον χώρο της ετερότητας, εκεί που το πρόσωπο και το προσωπείο εμπλέκονται στις τελετουργίες του υπερφυσικού.

Η καταγωγή της μάσκας θα πρέπει να αναζητηθεί στις 3 εκείνες μεγάλες και συχνά διαπλεκόμενες ενότητες που διακρίνονται:

Α) Στη μάσκα που αποκρύπτει: i) Στη νεκρική μάσκα (Αίγυπτος, Ελλάδα, Προκολομβιανοί Πολιτισμοί)
Ο νεκρός κρύβει καλά το αληθινό του πρόσωπο .
ii) Τη θεατρική μάσκα. Ο υποκριτής υποδύεται το ρόλο του. Ξεκινώντας από την Αρχαία Ελλάδα, αναφερόμαστε σε στιλιζαρισμένα προσωπεία ανδρών και γυναικών, γέρων, δούλων, που τα φορούν πάντα άνδρες ηθοποιοί.
Γιαπωνέζικο θέατρο: Καμπούκι, Νο, Μπουκάκου
Τέλος μάσκες Ν.Α Ασίας: Ιάβα
iii) Σιδηρούν προσωπείο του Αλέξανδρου Δούμα: έχουμε μια οριακή περίπτωση απόκρυψης, όπου το πρόσωπο υποκαθίσταται απόλυτα και τελεσίδικα από τα προσωπείο.

Β) Τη μάσκα που μεταμορφώνει: Η μάσκα γίνεται εργαλείο κατοχής και μαγεύει εκείνον που τη φορά, τον απομονώνει και τον φυλακίζει. Η υπέρτατη μεταμόρφωση τείνει προς μία θεότητα.
Είναι συνεπώς προφανές ότι οι μάσκες (κυρίως της Αφρικής) χρησιμοποιούνται σε μια ποικιλία θρησκευτικών τελετουργιών:
i) Λατρεία των νεκρών προγόνων
ii) Τελετές μύησης
iii) Τελετουργίες γονιμικού και εξορκιστικού χαρακτήρα
iv) Οι μάσκες σαν σύμβολα κοινωνικής θέσης αλλά και σαν μέσο επικοινωνίας με το υπερβατικό
Πολλά σχήματα και μοτίβα έχουν συμβολικές προεκτάσεις

Γ) Τη μάσκα που τρομάζει.i) Το μορφάζον τέρας (π.χ Γοργώ, Μέδουσα, φίδια)
ii) Πολεμικές μάσκες
iii) Θεϊκές και δαιμονιακές μάσκες
iv) Μάσκες που δεν έχουν ιερό χαρακτήρα

Η μάσκα στη σύγχρονη εποχήi) Η μάσκα σαν επιλεγμένος ή προβαλλόμενος τρόπος συμπεριφοράς
ii) Οι μάσκες του καρναβαλιού
Εθιμικά δρώμενα στη Βενετία, Σαρδηνία, Βέλγιο, Ρίο ντε Τζανέιρο

Βιβλιογραφία:
Διονύσης Φωτόπουλος, Σκηνικά Κοστούμια, Εκδόσεις Καστανιώτη
Γιάννης Τσαρούχης, Ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση, Υπουργείο Πολιτισμού .
Αλέξης Σολωμός, Θεατρικό Λεξικό, Εκδόσεις Κέσρο;
Σημειώσεις από τον Δρ. Γιάννη Χ. Παπαιωάννου (Σχολή Βακαλό)


http://www.elniplex.com/

geopolitics

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ