ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ

της Βάσως Δενδροπούλου

"Είναι θεός πια, άφησε πίσω του τους πόνους και τους κόπους, εκεί ζει, όπου ζουν κι οι άλλοι κάτοικοι του Ολύμπου, αθάνατος, χωρίς να γερνά, έχοντας την Ήβη, τη θυγατέρα του Διός και της Ήρας".

Όταν τέλειωσε την υπηρεσία του στην Ομφάλη ο Ηρακλής, εκδικήθηκε τον Εύρυτο και τα παιδιά του επειδή γι΄ αυτούς τον τιμώρησε ο Δίας να πουληθεί σκλάβος. Κυρίεψε την Οιχαλία και σκότωσε τον Εύρυτο και τα παιδιά του, εκτός από την Ιόλη την κόρη του, την οποία έστειλε στην Τραχίνα. Κάποιοι αφηγητές, λένε πως ο Ηρακλής την κράτησε σαν παλλακίδα κι ότι την προτιμούσε από τη σύζυγό του, χωρίς ωστόσο να υπάρχει κάποια πραγματική ερωτική ιστορία του ήρωα με την Ιόλη. Ακριβώς γι΄ αυτό,όμως, ότι δηλαδή ο υπηρέτης των γυναικών έγινε άρπαγας κοριτσιών, προετοίμασε το τέλος του. 

Αφού άφησε την Ιόλη στην Τραχίνα πήγε στο ακρωτήρι Κηναίο της Εύβοιας όπου έχτισε ένα βωμό για να τιμήσει τον Δία Κηναίο όπου ετοίμασε τα απαραίτητα για μια μεγαλόπρεπη θυσία. Είπε, επίσης, στον Λίχα, τον κήρυκά του, να του φέρει από το παλάτι έναν χιτώνα και ένα ιμάτιο που ήταν συνήθεια να φοράνε στις θυσίες. 

Η Δηιάνειρα, που ζήλεψε την Ιόλη παρόλο που διέταξε να την περιποιηθούν, θυμήθηκε το ερωτικό φίλτρο που της είχε δώσει ο Κένταυρος Νέσσος και θέλησε να χρησιμοποιήσει το φίλτρο για να ξανακερδίσει την αγάπη του Ηρακλή. 

Ανέσυρε την χάλκινη υδρία με το αίμα του Νέσσου και μ΄ ένα κομμάτι μαλλί άλειψε όλο το χιτώνα του Ηρακλή, προσέχοντας να το κάνει μακριά από το φως του ήλιου και τις φλόγες της φωτιάς. 

Αμέσως το έδωσε στον Λίχα με οδηγίες να μην φορέσει κανένας άλλος αυτά τα ρούχα.

Όταν επέστρεψε, όμως, στο δωμάτιο να μαζέψει το μαλλί είδε πως η τούφα έγινε μια φούχτα στάχτη μέσα σε άσπρο αφρό και τότε κατάλαβε πως το αίμα του Κένταυρου θα έκανε κακό στον Ηρακλή. 

Ανυποψίαστος ο Ηρακλής πήρε το δηλητηριασμένο μεγαλόπρεπο ρούχο για να το φορέσει στη θυσία. Αλλά μόλις άρχισε να του καίει το δέρμα και να μη μπορεί να το πετάξει από πάνω του αναγνώρισε το σημάδι κι είπε να ανάψουν φωτιά στο βουνό Οίτη.

Ισχυρίστηκαν, αργότερα, ότι είχε φθάσει σ΄ αυτή την απόφαση με τη συμβουλή του Απόλλωνα. 

Μέσα στους πόνους του, είχε στείλει να ρωτήσουν το μαντείο των Δελφών κι έλαβε την απάντηση, ότι όφειλε με όλη του την πανοπλία ν΄ ανέβει στην Οίτη κι εκεί να ετοιμάσει τη φωτιά κι ότι για τα υπόλοιπα θα φρόντιζε ο Δίας. 

Σύμφωνα μ΄ αυτή τη διήγηση, ανέβηκε στη φωτιά με δική του πρωτοβουλία. Στην τραγωδία "Τραχίνιαι", βλέπουμε πως προηγήθηκε μια έκρηξη θυμού.

 Οι πόνοι ου αισθανόταν στο σώμα ενώθηκαν μ΄ εκείνη την αρρώστια των ηρώων, την κλίση τους στην οργή, που συνορεύει κυρίως με την τρέλα.

 Τον απεσταλμένο που του μετέφερε το δηλητηριασμένο ρούχο, τον πέταξε στη θάλασσα από το Κηναίον. 

Επίσης θέλησε να σκοτώσει τη Διηάνειρα, όμως εκείνη είχε αυτοκτονήσει με ξίφος.

Έπειτα είπε να τον φέρουν πάνω στο ψηλό οροπέδιο του Δία ΣΤΗΝ Οίτη, όπου το χορτάρι δεν είχε θεριστεί ποτέ. 

Από τότε, σ΄ ένα πέτρινο περίβολο που διατήρησε τη στάχτη μέχρι τις μέρες μας, και που στις γιορτές του πάντα το ξανάναβαν, το μέρος αυτό ονομάστηκε Φρυγία, "ο καμένος τόπος". 

Διηγούνταν πως ο μαλικός ποταμός Δύρας, ο σημερινός Γοργοπόταμος, τότε πήγασε από το βουνό για να σβήσει την πελώρια πυρκαγιά, αλλά μάταια. 

Ήταν θέλημα του ίδιου του Ηρακλή να καίει η φωτιά. 

Την φωτιά, είχε αρνηθεί να ανάψει ο Ύλλος κι ο Ηρακλής περίμενε έναν ξένο να το κάνει. 

Αυτός ήταν ο Φιλοκτήτης ο γιος του Ποίαντα, κι άλλοι λένε πως ήταν ο Ποίας που αναζητούσε τα χαμένα πρόβατά του στο βουνό, αυτός που άναψε τη φωτιά. 

Μεγάλη ήταν η αμοιβή γι΄ αυτό. Το τόξο του ήρωα. 

Η φωτιά, που άναψε εκεί, δεν ήταν μια λυπητερή φωτιά. 

Κι όποτε ξαναναβόταν ήταν μια χαρούμενη γιορτή, στην οποία κυριαρχούσε η ατμόσφαιρα της αγάπης, της θύμησης στον μεγάλο Δάκτυλο. 

Μέσα στις καθαρτικές φλόγες έγιναν τα μέλη του θεία και δεν κάηκε το θνητό σώμα του θεού σαν το πτώμα ενός θνητού. 

Διηγούνταν, πως ο Ηρακλής μέσα από τα καιόμενα ξύλα ανέβηκε στον ουρανό. 

Όταν οι δικοί του, όπως ήταν συνήθεια στις αποτεφρώσεις των λειψάνων, θέλησαν να αναζητήσουν τα οστά ανάμεσα στις στάχτες, δεν βρήκαν τίποτε.

 Στην αναζήτηση των οστών του, όπως την παρουσιάζει ένας καλλιτέχνης της αγγειογραφίας, πήραν μέρος και Σάτυροι, που τρομαγμένοι αναπήδησαν, όταν βρήκαν μέσα στη φωτιά, τον άδειο θώρακα του ήρωα.

 Ξανανιωμένος έτρεχε ο Ηρακλής με την Παλλάδα Αθηνά με την άμαξα πάνω από την κορυφή της Οίτης.

 Οι αστρολόγοι γνώριζαν ότι πέρασε από τον ουρανό από κείνη την πύλη που βρίσκεται στον Σκορπιό, κοντά στον Τοξότη του Κενταύρου, που μετατέθηκε στον ουρανό. 

Η αυτοπυρπόληση του Ηρακλή είναι ένα πολύ αρχαιότερο θέμα από τη σύνδεση με την Ιόλη και τη Δηιάνειρα. 

Στην κορυφή του βουνού όπου είναι πιο κοντά στους θεούς, επεδίωξε με την καθαρτική δύναμη της φωτιάς να απελευθερωθεί από το ανθρώπινο στοιχείο και να πλησιάσει το θεϊκό. 

Η αντίληψη αυτή είναι κοινή στη λαϊκή πίστη πολλών θρύλων. Υπάρχει στην ιστορία της αυτοπυρπόλησης του Κροίσου και στους μύθους για τις θεές που ρίχνουν τα παιδιά τους στη φωτιά για να τα κάνουν αθάνατα. 

Κι ο Δίας ζήτησε από την Ήρα ν΄ αναλάβει την τελετουργία της δεύτερης γέννησης του Ηρακλή. Κι η θεά οχι μόνο συμφιλιώθηκε μαζί του αλλά και τον υιοθέτησε επίσημα σαν γιο της. Με την ιδιότητά της σαν Ήρα Τελεία, του έδωσε για σύζυγο τη θυγατέρα της την Ήβη.

 Κι ο Ηρακλής πέρασε για πάντα στο χώρο των αθανάτων, αφήνοντας στους ανθρώπους την αιώνια μνήμη της ανδρείας και των κατορθωμάτων του για τις μεγάλες υπηρεσίες που τους είχε προσφέρει.

Ο θάνατος του Ηρακλή συμπυκνώνει ολόκληρη την πορεία του. 

Ο δηλητηριασμένος χιτώνας που κατέκαψε τις σάρκες του ήταν οι άθλοι του, τα έργα του βίου του, τα οποία λίγο-λίγο, κατέτρωγαν την υλική, κατώτερη φύση, έτσι που δεν έμεινε πια τίποτα από αυτήν. 

Το θεϊκό νέφος που τον τύλιξε και τον ανύψωσε στον χώρο των αθάνατων ήταν η δική του δράση, που τον ανέδειξε από γιο της Αλκμήνης σε γιο της Ήρας. 

Και όποιος βέβαια, μεταβαίνει στο χώρο των θεών , μετέχει της αιωνιότητας. 

Δεν υφίσταται φθορά , αλλοίωση και θάνατο. 

Αυτή η κατάσταση συμβολίζεται από τον γάμο του με την Ήβη, αλλά και από τα μήλα των Εσπερίδων, τα οποία εχουν τις ίδιες ιδιόητες που προσδίδει η Ήβη. 

Έτσι ο Ηρακλής, κάνοντας το μακρύ ταξίδι του, με τους άθλους, τα πάρεργα, τους κινδύνους και τις περιπέτειες με τους κακούργους, τα θηρία και τα τέρατα-σύμβολα των εσωτερικών καταστάσεων του ψυχισμού του, κατανίκησε την ταύτιση με το σώμα και το εγώ και εκπλήρωσε το θεϊκό του πεπρωμένο.

ΠΗΓΕΣ: Ι. ΚΑΚΡΙΔΗΣ, Ελληνική Μυθολογία, Κ.ΚΕΡΕΝΥΙ, Η Μυθολογία των Ελλήνων, ΙΟΥΛΙΑ ΠΙΤΣΟΥΛΗ, Ηρακλης, Ο Ήρωας μέσα μας.

The Mythologists

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ