Γιατί ο Καραϊσκάκης Έφιππος και ο Κολοκοτρώνης πεζός;

Του Στέφανου Μίλεση

Ένα εύλογο ερώτημα που είχε απασχολήσει παλαιότερα τον δημοσιογράφο και συγγραφέαΚωνσταντίνο Φαλτάϊτς,  όταν  συναντούσε σε διάφορα μέρη ανδριάντες του Καραϊσκάκη, ήταν για ποιο λόγο τον απεικόνιζαν έφιππο;

Εάν μελετήσει κάποιος την ζωή του Καραϊσκάκη θα διαπιστώσει σχεδόν ότι στο σύνολό της ήταν πεζός! Αντιπροσώπευε τον τέλειο τύπο του πεζού στρατιώτη, του μαχητή. Ήταν αυτό που με όλη την σημασία της λέξεως σήμερα ονομάζουμε "Τσολιάς". Επίσης όλη του η δράση, μέχρι να ανακηρυχθεί Αρχιστράτηγος ήταν στα Άγραφα. Και φυσικά μιλάμε για βουνά όπου μόνο πεζοί μάχονταν. 

Η σκέψη έλεγε ο Φαλτάϊτς να είναι ο Καραϊσκάκης έφιππος, μπορεί να προσδίδει στον ανδριάντα ένα μεγαλείο, αλλά δεν είναι σύμφωνος με την ιστορική πραγματικότητα. Μπροστά στο σύνολο της ζωής του και της δράσης του, η περίοδος που χρησιμοποιεί άλογο ο Καραϊσκάκης είναι μια ασήμαντη λεπτομέρεια. 

Από μικρό παιδί μαχόταν στα βουνά και είχε αναπτύξει την ικανότητα να τρέχει σε ορεινό πεδίο τόσο καλά, πραγματικός αίλουρος. Οι μαρτυρίες αναφέρουν έναν ορεινό αντάρτη που μπορούσε να υπερπηδά ποτάμια και χαράδρες όσο κανείς άλλος!

Πλατεία Καραϊσκάκη 1968

Γεννημένος σε μια ορεινή σπηλιά στην ορεινή περιοχή της Καρδίτσας, γύριζε όλα τα βουνά των Αγράφων και έγινε σπουδαίος στρατηγικά χάρη στην ικανότητά του να γνωρίζει την φύση του ορεινού άτακτου πολέμου. Ουδέποτε ηγήθηκε έφιππης δύναμης, ούτε δεινός αναβάτης υπήρξε. Άλλωστε ο ίδιος είχε δηλώσει πως δεν του άρεσε να ιππεύει.  Συνεπώς η αναπαράσταση του Καραϊσκάκη για να ήταν ιστορικά ορθή, θα έπρεπε να τον απεικόνιζε πεζό, φουστανελοφόρο, τσολιά. Ορθή είναι η απεικόνιση του Καραϊσκάκη από τα ΕΛ.ΤΑ. σε γραμματόσημα του 1982.

Ορθά τα γραμματόσημα τον απεικονίζουν ως πεζό μαχητή

Ο έφιππος Κολοκοτρώνης

Αντίθετα από τον Καραϊσκάκη ο Κολοκοτρώνης ήταν δεινός αναβάτης, κινήθηκε σε όλη την διάρκεια της επανάστασης έφιππος μέχρι που έγινε Αρχιστράτηγος της Πελοποννήσου. Μπορεί βέβαια να γεννήθηκε στην ορεινή περιοχή της Πελοποννήσου, αλλά η δράση του δεν ήταν περιορισμένη σε έναν τόπο αλλά σε ολόκληρο των Μοριά. Είναι σίγουρο πως όλοι θα έχετε ακούσει τους στίχους:

"Καβάλα πάν  στην εκκλησιά 

καβάλα προσκυνάνε"

Λοιπόν αυτοί οι στίχοι ανήκουν σε ποίημα αφιερωμένο στους Κολοκοτρωναίους που όλοι τους ήταν γνωστοί ιππείς και δεν αποχωρίζονταν ποτέ το άλογό τους.

"Λάμπει ο ήλιος στα βουνά

λάμπει και στα λαγκάδια

λάμπει και στ΄ Αρκουδόρεμα

στο δόλιο Λυμποβίσι

όπου είναι οι κλέφτες οι πολλοί

οι Κολοκοτρωναίοι

Αυτοί δεν καταδέχονται

την γη για να πατήσουν

καβάλα παν στην εκκλησιά

καβάλα προσκυνάνε"

Συνεπώς η ορθή αναπαράσταση του Κολοκοτρώνη θα έπρεπε να τον απεικονίζει πάνω σε άλογο, όπως άλλωστε ορθά είναι φτιαγμένος και ο ανδριάντας του Ναυπλίου.

Βέβαια σήμερα αν ζούσε ο Φαλτάϊτς και επισκεπτόταν τον Πειραιά, η παλιά ένστασή του περί λανθασμένης απεικόνισης αυτών των δύο μεγάλων ανδρών, είναι σίγουρο πως θα ερχόταν ξανά στο προσκήνιο. 

Όλοι οι Κολοκοτρωναίοι

καβάλα παν στην εκκλησιά

καβάλα προσκυνάνε"

Ο Πάνος Κολοκοτρώνης σε απεικόνιση του Πάνου Αραβαντινού έφιππος

Κλείνοντας να αναφέρουμε πως ο Καραϊσκάκης ορίσθηκε να απεικονίζεται έφιππος από την πρώτη απόφαση της Πολεοδομικής Επιτροπής και της Αρχιτεκτονικής Επιτροπής της Διοικήσεως Πρωτευούσης! Δηλαδή όταν αποφασίστηκε να τοποθετηθεί στην Αθήνα ο πρώτος ανδριάντας του Καραϊσκάκη, καθορίσθηκε να είναι έφιππος, επειδή κρίθηκε ότι έπρεπε να απεικονίζει την στιγμή του θανάτου του. Έκτοτε όλοι οι καλλιτέχνες ακολούθησαν το αθηναϊκό μοντέλο ανδριάντα, μεταξύ των οποίων και ο Πειραιάς, δηλαδή το μοντέλο των τελευταίων στιγμών, λίγο πριν σκοτωθεί. Ως προς τον Κολοκοτρώνη οι ανδριάντες του έφιπποι ή όχι μάλλον έχουν να κάνουν με το κόστος εκτέλεσης της παραγγελίας.

pireorama

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ