Ικανή Προσωπικότητα

Προσωπικότητα είναι το σύνολο των ιδιαίτερων ψυχικών και πνευματικών χαρακτηριστικών και των τρόπων συμπεριφοράς ενός ατόμου.

Η συστηματική ενασχόληση με την έννοια της προσωπικότητας προϋπήρχε της σύγχρονης ψυχολογίας στη Φιλοσοφία, στη φυσιολογία, στη νομική επιστήμη, καθώς και στη λογοτεχνία. Σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους η σύγχρονη επιστημονική ψυχολογία διερευνά την προσωπικότητα απ’τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα, έχουν αναπτυχθεί τρεις βασικές προσεγγίσεις, καθεμιά απ’τις οποίες έχει τα δικά της χαρακτηριστικά:

*O παραδοσιακός τρόπος προσέγγισης της προσωπικότητας
*Tο ρεύμα της κριτικής ψυχολογίας
*O κοινωνικός δομισμός.

Η προσέγγιση της κριτικής ψυχολογίας και ο κοινωνικός δομισμός αποτελούν τις σύγχρονες απόψεις σχετικά με τη διερεύνηση της προσωπικότητας. Ο παραδοσιακός τρόπος διερεύνησης της προσωπικότητας τοποθετείται χρονικά απ’ τα τέλη του 19ου αιώνα έως και τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Κεντρικό χαρακτηριστικό αυτού του τρόπου προσέγγισης αποτελεί η έννοια του χαρακτηριστικού. Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, σύμφωνα πάντα μ’ αυτή την άποψη είναι σταθερά, παγιωμένα, με τρόπο ώστε να ορίζουν την ανθρώπινη προσωπικότητα και να διαφοροποιούν το ένα άτομο από το άλλο. Η προσωπικότητα, συνεπώς, αποτελεί ένα σύνολο τέτοιων χαρακτηριστικών π.χ. εξωστρέφεια, επιθετικότητα, πείσμα, γενναιοδωρία κλπ. Στα πλαίσια μιας τέτοιας θεώρησης της προσωπικότητας, η έρευνα χρησιμοποιεί κατ’ εξοχήν ψυχομετρικά τεστ προσωπικότητας.

Επίσης, γίνεται αντιληπτό πως η έννοια του χαρακτηριστικού της προσωπικότητας, οδηγεί στην αρχή των ατομικών διαφορών. Αυτό σημαίνει πως κάθε άτομο διαθέτει μια τέτοια σύνθεση χαρακτηριστικών που είναι μοναδική και τον διαφοροποιεί απ’ τον παρακείμενό του (η έννοια της μοναδικότητας). Οι όροι κριτική ψυχολογία και κοινωνικός δομισμός είναι παρεμφερείς αλλά όχι ταυτόσημοι. Ο κοινωνικός δομισμός αποτελεί μια ευρύτερη έννοια που κατά κάποιο τρόπο εμπεριέχει και το ρεύμα της κριτικής ψυχολογίας. Βασικό χαρακτηριστικό και των δύο προσεγγίσεων είναι η κριτική τους στάση απέναντι στις κοινωνικές επιστήμες και βέβαια στην ψυχολογία.

Σύμφωνα με τον κοινωνικό δομισμό, δεν υπάρχει αντικειμενική γνώση και αλήθεια. Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και τον εαυτό μας βασίζεται σε υποκειμενικές παρατηρήσεις. Συνεπώς, θα πρέπει να στεκόμαστε κριτικά απέναντι στην υπάρχουσα γνώση. Όσον αφορά την προσωπικότητα, ο κοινωνικός δομισμός υποστηρίζει ότι η προσωπικότητα αποτελεί απόρροια των αλληλεπιδράσεων και σχέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ των ατόμων. Αυτό σημαίνει πως η προσωπικότητα δομείται κοινωνικά και δεν υπαγορεύεται από εσωτερικές δυνάμεις.

Η κριτική ψυχολογία ασκεί κριτική στον τρόπο με τον οποίο διδάσκεται η παραδοσιακή ψυχολογία και ασκείται η κλινική πρακτική. Το ρεύμα αυτό διαδόθηκε κατά τη δεκαετία του 1990.

Η προσωπικότητα ενός ανθρώπου αποτελείται από τους χαρακτηριστικούς τρόπους με τους οποίους σκέφτεται, αισθάνεται και συμπεριφέρεται, οι οποίοι τον κάνουν να είναι μοναδικός.

Οι θεωρίες σχετικά με το τι είναι η προσωπικότητα και πώς αναπτύσσεται είναι πολλές. Στη δημιουργία και διαμόρφωση μιας προσωπικότητας εμπλέκονται κυρίως βιολογικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Στο βιολογικό τομέα περιλαμβάνονται οι γενετικοί, κληρονομικοί παράγοντες. Στον περιβαλλοντικό τομέα εμπλέκονται οι συνθήκες στις οποίες ένα άτομο μεγαλώνει, ανατρέφεται, διαπαιδαγωγείται και ζει.

Η δημιουργία και η διαμόρφωση της προσωπικότητας ενός ατόμου αρχίζουν από τις πρώτες στιγμές της ζωής του. Η προσωπικότητα πηγάζει από τον εσωτερικό κόσμο του ατόμου και παραμένει περίπου η ίδια, καθόλη τη διάρκεια της ζωής του.

Η συνοχή είναι ένα βασικό σημείο στην προσωπικότητα. Γενικά, υπάρχει μια αναγνωρίσιμη τάξη και κανονικότητα, στις συμπεριφορές του ατόμου, ανάλογα με την προσωπικότητα του. Αυτό σημαίνει ότι ένας άνθρωπος, μια προσωπικότητα, θα αντιδρά με τον ίδιο ή πολύ παρόμοιο τρόπο σε μια ποικιλία καταστάσεων.

Δεκαπέντε συμβουλές για ισχυρή και ικανή προσωπικότητα

Πολλά έχουν ειπωθεί για το πώς να αποκτήσουμε μια ισχυρή προσωπικότητα. Ποιά είναι όμως τα γνωρίσματα που την χαρακτηρίζουν;

Γράφει ο Ευστράτιος Παπάνης. Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου

1. Στην κορυφή βρίσκεται η λέξη ΟΡΑΜΑ, αν και οι περισσότερες έρευνες δείχνουν πως οι ξεκάθαροι στόχοι και πολύ περισσότερο οι ιδεολογίες, οι κοσμοθεωρίες και οι μεγάλες ιδέες χαρακτηρίζονται έτσι εκ των υστέρων, αφού έχουν επιβεβαιωθεί. Αλλιώς αποκαλούνται πλάνες και λάθος στρατηγικές. Συνεπώς, ο οραματιστής, μάλλον έχει τις συνθήκες, τη συγκυρία, ίσως και τη μοίρα σύμμαχό του.

2. Ο ιδεατός μας τύπος εμφορείται από ιδανικά, αλλά παράλληλα είναι ρεαλιστικά αισιόδοξος. Δεν παρασύρεται εύκολα από την επιτυχία, αλλά συνεχίζει να ατενίζει το μέλλον ως μια χρονική περίοδο ευφορίας και όχι ως μια λαίλαπα, που καταφθάνει.

3. Φυσικά, είναι άριστος σε αυτό, με το οποίο καταπιάνεται, δεξιότητα, όμως, που αποκτά με την τριβή και τη σκληρή δουλειά και δεν την έχει αποκτήσει με κληρονομικό χάρισμα. Εργάζεται περισσότερο από τους υπόλοιπους – δεν υπάρχουν γι΄αυτόν διακοπές, ώρες γραφείου, άδειες- μεριμνά, προλαμβάνει, οργανώνει, σχεδιάζει. Παρόλα αυτά, ενθουσιάζεται, ορμά, αφήνεται στις παροτρύνσεις, που του υπαγορεύουν να προχωρήσει.

4. Το μυστικό του κρύβεται στη συγκέντρωση και στην εστίαση της προσοχής. Ο εγκέφαλός μας, εξάλλου δεν τα πάει καλά με το multi-tasking, την πολυδιάσπαση, την παράλληλη εκτέλεση διεργασιών. Αφοσιώνεται, επομένως σε ένα στόχο, όπου κι αν βρίσκεται, και ξέρει να αγνοεί τα ερεθίσματα, που θα τον αποσπάσουν από το πνευματικό αυτό έργο.

5. Είναι καινοτόμος, που σημαίνει ότι ανασυνθέτει τα στοιχεία, που παρατηρεί με διαφορετικό τρόπο σε σχέση με τους υπόλοιπους, ευρηματικός, επειδή διαθέτει πλούτο εμπειριών και επομένως ΔΙΑΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ. Να ο βασικός όρος της επιτυχίας. Τολμά να ρισκάρει τα πάντα, να δοκιμάσει, να πειραματιστεί και εν τέλει να υποστεί τις συνέπειες ή να γευτεί το νέκταρ της τόλμης, κυρίως αν δεν έχει τίποτα να χάσει.

6. Απόρροια των παραπάνω είναι η ευελιξία, η εμμονή του να εξετάζει σφαιρικά τα δεδομένα, να μην καθηλώνεται σε δοκιμασμένες πρακτικές, να μην επαναπαύεται με τα τεκμηριωμένα, αλλά να επιχειρεί μη φοβούμενος το άγνωστο και το ομιχλώδες. Τα πάντα γι’ αυτόν είναι μέσα στο παιχνίδι. Η ίδια η ζωή είναι ένα πεδίο για μεγάλα όνειρα με μικρούς πόρους.

7. Η αυτοεκτίμησή του δεν είναι περιστασιακή, δεν καταποντίζεται από την αστοχία ούτε εξακοντίζεται με τη νίκη. Αντίθετα, παραμένει σταθερή, επειδή αναπληρώνει τις πιθανές μειονεξίες σε κάποιους τομείς με την ακλόνητη δύναμή του σε άλλους.

8. Τα λόγια του είναι μετρημένα. Είναι άνθρωπος προσανατολισμένος στο έργο, στις πράξεις. Τη στιγμή, που οι άλλοι αναλύουν, υπολογίζουν, αναμετρούν, αυτός προχωρά με συνοδοιπόρους ή όχι. Η παιδεία του είναι εστιασμένη στην επίλυση προβλημάτων κι όχι στην αμετροέπεια.

9. Τα λάθη του είναι ευκαιρία για μάθηση κι όχι ήττα. Η εκπαίδευση, τροποποίηση της συμπεριφοράς. Δεν μεμψιμοιρεί και δεν μεταθέτει τις ευθύνες. Δεν αποδίδει την αποτυχία στην κρίση ή σε εξωγενείς παράγοντες. Σκληρός με τον εαυτό του χρεώνεται την κακή εξέλιξη, αλλά ποτέ δεν επαναλαμβάνει τα σφάλματα.

10. Οι μεγάλοι άνδρες ή γυναίκες εμπιστεύονται την ενόραση, την πνευματική εκείνη ιδιότητα, που ερμηνεύει την πραγματικότητα όχι με τη λογική, αλλά με μια ανακατασκευή των ερεθισμάτων με τρόπο, που μοιάζει εξωπραγματικός. Βασίζονται στα συναισθήματα, στις εσωτερικές φωνές, χωρίς όμως να οδηγούνται στο μυστικιστικό.

11. Ως ηγέτες υιοθετούν διαφορετικά κάθε φορά στυλ, γεγονός που κατοπτρίζει την πολυπλοκότητα του χαρακτήρα τους. Άλλοτε δημοκρατικοί, ψάχνουν για συνοδοιπόρους και συνεργάτες κι άλλοτε αυταρχικοί, ξεριζώνουν όλους εκείνους που διαιωνίζουν το πρόβλημα, χωρίς να αποτελούν λύση του.

12. Ξέρει ότι θα προδοθεί, ότι οι σύντροφοι θα λιποψυχήσουν την πιο δύσκολη ώρα, αλλά αυτός προχωρά ακόμα και μόνος του. Πιστεύει στο στόχο του με ΠΑΘΟΣ. Και αυτό είναι το πιο κοινό χαρακτηριστικό, όλων όσων έγιναν διαμορφωτές γνώμης και εμπνευστές κινημάτων.

13. Βίαιος προς τους κόλακες, αλλά μεγαλόθυμος προς τους αδύναμους, του αρέσει να περιστοιχίζεται από ανθρώπους αυθεντικούς, απλούς και ντόμπρους.

14. Ονειρεύεται συχνά, χωρίς αυτό να γίνεται παραλήρημα, φαντασιώνεται την επίτευξη του σκοπού και ζει με άτομα, που ζουν τη ζωή, που και ο ίδιος θέλει να ζήσει.

15. Μα η πραγματική δύναμή του χαρισματικού αυτού τύπου κρύβεται στην ικανότητά του ΝΑ ΕΝΩΝΕΙ, να αποτελεί το διασυνδετικό κρίκο, το σημείο αναφοράς, να εμπνέει και να δίνει κίνητρα και παραδείγματα για ΑΛΛΑΓΗ. Δεν τον τρομάζει η διαφορετικότητα και η ποικιλομορφία των απόψεων και των εμπειριών, επειδή προσπαθεί κάθε στιγμή να ΒΡΕΙ ΤΙΣ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΥΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ, Γιατί πάντοτε η πεμπτουσία της ηγεσίας ήταν η θέληση των ανθρώπων να ενωθούν για έναν κοινό σκοπό.

Είναι δημοφιλέστατες οι λίστες με τα χαρακτηριστικά εκείνα της προσωπικότητας, που οδηγούν στην επιτυχία, όπως κι αν αυτή ορίζεται, ανάλογα με το πολιτιστικό περιβάλλον. Η σύνθεσή τους απεικονίζει τις περισσότερες φορές έναν Υπερ-άνθρωπο, που ακόμα και τα ελαττώματά του τα μετατρέπει σε αρετές. Η μελέτη τέτοιων υποδειγμάτων βασίζεται στη ρομαντική άποψη ότι η ιστορία προχωρά με την εμπνευσμένη δράση κάποιων χαρισματικών ανθρώπων κι όχι εξαιτίας της συλλογικότητας και της δύναμης των λαών.

businesslife

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ