Οι ορμόνες των γυναικών στα 30, 40, 50

Τα νεύρα συνδέονται με τη σεροτονίνη, ο ύπνος με τη μελατονίνη και το βάρος με τη λεπτίνη. Οι ορμόνες μας κυβερνούν, αλλάζοντάς μας σε κάθε δεκαετία της ζωής μας. Μπορούμε να αποκτήσουμε το πάνω χέρι;

Λειτουργούν ως φίλτρα νεότητας, ενέργειας και ερωτικής διάθεσης, ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο που αντιδρούμε στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος και είναι υπεύθυνες για το πώς αισθανόμαστε. Ο λόγος για τις ορμόνες, που παράγονται μέσα στο σώμα μας από διάφορα όργανα και παίζουν κεντρικό ρόλο στην αναπαραγωγή, τον μεταβολισμό και την ανάπτυξή μας. Την επόμενη φορά, λοιπόν, που εμείς οι γυναίκες θα αισθανθούμε μια ξαφνική μελαγχολία ή ανεξήγητα νεύρα, μπορούμε να κατηγορήσουμε… τις ορμόνες. Οι ειδικοί αποκωδικοποιούν τις βασικότερες από αυτές και μας προειδοποιούν για τις αλλαγές που επιφέρουν στη ζωή μας στην ηλικία των 30, των 40 και των 50. Άλλωστε, το θέμα είναι να μάθουμε να τις αναγνωρίζουμε, για να είμαστε σε θέση να αντιμετωπίζουμε οποιαδήποτε ανισορροπία παρουσιάζεται.

30: Οι ορµόνες του σεξ στα ύψη

Στα 30ά μας γενέθλια έχουμε μερικούς επιπλέον λόγους να γιορτάζουμε: Οι γυναικείες σεξουαλικές ορμόνες είναι πιο σταθερές από ποτέ, η περίοδος έρχεται πάντα στην ώρα της και το ανοσοποιητικό μας σύστημα λειτουργεί σε πλήρη ισχύ. Παρ’ όλα αυτά, πολλές γυναίκες νιώθουν ότι βρίσκονται για πρώτη φορά αντιμέτωπες με το πέρασμα του χρόνου. Ρυτίδες αρχίζουν να σχηματίζονται γύρω από τα μάτια και το στόμα, κυρίως λόγω του έντονου στρες που οφείλεται στον σύγχρονο τρόπο ζωής, το οποίο οδηγεί σε έλλειψη ύπνου. Όταν η συνήθεια των 7-8 ωρών ύπνου απουσιάζει, πέφτουν τα επίπεδα της μελατονίνης στον οργανισμό μας. Η παραγωγή της συγκεκριμένης ορμόνης μειώνεται επίσης λόγω της συστηματικής λήψης φαρμάκων, όπως η ασπιρίνη και η ιβουπροφένη, αλλά και όταν μια γυναίκα βιώνει πολύ έντονο στρες εξαιτίας της επιθυμίας της να αποκτήσει παιδί. Μάλιστα, σύμφωνα με μελέτες, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της γονιμότητας, η οποία φτάνει σε ποσοστό 63% στις γυναίκες ηλικίας 30-34 ετών και 52% σε γυναίκες έως 39 ετών.

Ανεβαίνουν:

-Οι ανδρικές ορμόνες, γνωστές ως ανδρογόνα, που παράγουν και οι γυναίκες φυσιολογικά σε μικρές ποσότητες, είναι αυξημένες αυτή την περίοδο και μπορούν να προκαλέσουν στις νεαρές γυναίκες (γύρω στην ηλικία των 30 ετών) όχι μόνο αισθητικά προβλήματα, όπως η λεγόμενη «ακμή των ενηλίκων», αλλά και διαταραχές στον μεταβολισμό της γλυκόζης, που αποτελούν ουσιαστικά πρόδρομο σύμπτωμα του σακχαρώδους διαβήτη.
-Η ωκυτοκίνη, η λεγόμενη «ορμόνη της αγάπης», αυξάνεται όχι μόνο κατά τη διάρκεια του τοκετού και του θηλασμού, αλλά και όταν φιλιόμαστε, αγκαλιαζόμαστε ή κάνουμε σεξ.

Πέφτουν:

-Η παραγωγή της αυξητικής ορμόνης από τον οργανισμό μειώνεται συνεχώς μετά την ηλικία των 25 ετών, με αποτέλεσμα, όταν φτάσουμε στο 65ο έτος της ηλικίας μας, να έχει πέσει στο 1/3 των αρχικών της επιπέδων.
-Ένα σημαντικό ποσοστό των γυναικών παράγει αυτή τη χρονική περίοδο μικρά σχετικά επίπεδα ορμονών του θυρεοειδούς. Αιτία είναι συνήθως η έλλειψη ιωδίου, αφού οι περισσότερες γυναίκες παίρνουν αντί για 8-12 γρ. ιωδιούχου αλατιού, μόλις 3 γρ. την ημέρα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε υπερτροφία και διόγκωση του θυρεοειδούς αδένα.

Προστατευόµαστε:

-Για να αποκαταστήσουμε τα ανεπαρκή επίπεδα ιωδίου, πρέπει να εμπλουτίσουμε τη διατροφή μας με ιωδιούχο αλάτι και να βάλουμε στο τραπέζι μας δύο φορές την εβδομάδα ψάρι.
-Σύμφωνα με τους ειδικούς, καλό είναι να αποφεύγουμε επίσης τα ζυμαρικά, το ψωμί και τα γλυκά από άσπρο αλεύρι και να προτιμάμε προϊόντα ολικής άλεσης, στο πλαίσιο μιας υγιεινής διατροφής που θα μειώσει την πιθανότητα να πάρουμε βάρος και να επιδεινώσουμε τον μεταβολισμό της γλυκόζης.
-Η μελατονίνη συμβάλλει ακόμα περισσότερο στην «επισκευή» των κυττάρων, όταν πριν μας πάρει ο ύπνος ακούμε ήχους της φύσης, όπως είναι ο ήχος των κυμάτων ή το κελάηδισμα των πουλιών. Αυτό υποστηρίζουν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Λειψίας στη Γερμανία, μετά από σχετική μελέτη.

40: Οι ορµόνες σε ισορροπία

Για τις περισσότερες γυναίκες δεν υπάρχει πραγματική έλλειψη ορμονών μέχρι την ηλικία των 45. Παρ’ όλα αυτά, οι ορμόνες του φύλου, τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη, υφίστανται διακυμάνσεις σε αυτή τη φάση, προαναγγέλλοντας έτσι την έλευση της εμμηνόπαυσης. Επιπλέον, την περίοδο αυτή ο μεταβολισμός και οι καύσεις μειώνονται κατά 10-20%. Μάλιστα, τα επιπλέον κιλά που ίσως «βάλουμε» αυτό το διάστημα είναι πιθανό να επιβαρύνουν τις αρθρώσεις μας, επειδή τα κύτταρα λίπους παράγουν την ορμόνη λεπτίνη (που σχετίζεται με το βάρος). Οι ειδικοί θεωρούν ότι η λεπτίνη επιταχύνει τη βλάβη των αρθρώσεων που προκαλείται από το παραπανίσιο βάρος, αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, συνδέεται με πρόωρη εμμηνόπαυση και σχετίζεται με διπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα.

Ανεβαίνει:

-Η συγκέντρωση της κορτιζόλης μπορεί να αυξηθεί σε μερικές γυναίκες, κυρίως ως αποτέλεσμα χρόνιου στρες, φτάνοντας ακόμα και στα επίπεδα των ανθρώπων με κατάθλιψη. Ωστόσο, αυξημένα ποσοστά της ορμόνης δεν συνεπάγονται αναγκαστικά εμφάνιση της νόσου. Για να συμβεί αυτό, πρέπει να συνυπάρχουν οι απαραίτητες συνθήκες, όπως είναι π.χ. τα γονίδια, συγκεκριμένα στρεσογόνα γεγονότα ή κοινωνικοί παράγοντες.

Πέφτουν:

-Η αυξητική ορμόνη (σωματοτροπίνη) παράγεται όλο και σε μικρότερη ποσότητα, με αποτέλεσμα (σε συνδυασμό με την πτώση των οιστρογόνων και την ήπια αύξηση της κορτιζόλης) να αυξάνεται το λίπος του σώματος και να μειώνεται η μυϊκή και η οστική μάζα.

-Τα επίπεδα της μελατονίνης μειώνονται επίσης αυτή τη χρονική περίοδο, αυξάνοντας τις πιθανότητες εμφάνισης μελαγχολίας.

Προστατευόµαστε:

-Η παραγωγή της αυξητική ορμόνης σχετίζεται με τα επίπεδα άσκησης. Μόλις 30΄ ποδηλασίας με μέτρια ταχύτητα ή έντονου περπατήματος μπορούν να διπλασιάσουν την παραγωγή της συγκεκριμένης ορμόνης.
-Η γιόγκα διεγείρει τις ορμόνες του θυρεοειδούς και των ωοθηκών, καθώς και άλλων ορμονών που παράγουν οι αδένες.

Oι ορµόνες µε µια µατιάΟι 10 βασικότερες ορμόνες μάς αποκαλύπτονται μέσα από τη δράση τους και μας προειδοποιούν για τα προβλήματα που ενδεχομένως να προκαλέσουν όταν ο αδένας που τις παράγει υπερλειτουργεί ή υπολειτουργεί.

Αδρεναλίνη

Ρόλος Παράγεται στον εγκέφαλο και στα επινεφρίδια και βοηθάει τον οργανισμό να αντιμετωπίσει το ψυχολογικό και το σωματικό στρες.
▲ Up Μπορεί να προκαλέσει ταχυκαρδίες και υπέρταση και να αυξήσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
▼ Down Ενδεχομένως να προκαλέσει αύξηση του βάρους μας.

Κορτιζόλη

Ρόλος Ονομάζεται και «ορμόνη του στρες», επειδή όταν νιώθουμε ότι κινδυνεύουμε ή βιώνουμε συνθήκες ψυχολογικής πίεσης ο υποθάλαμος του εγκεφάλου μας δίνει εντολή στα επινεφρίδια να παραχθεί η συγκεκριμένη ορμόνη, ώστε να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση.
▲ Up Προκαλεί παχυσαρκία, με συσσώρευση του λίπους κυρίως στη κοιλιά, αυξάνει τη χοληστερίνη και το σάκχαρο και συμβάλλει στην πτώση του ανοσοποιητικού μας συστήματος.
▼ Down Μπορεί να προκαλέσει απώλεια βάρους, εξάντληση, υπόταση ή υπογλυκαιμία.

Μελατονίνη

Ρόλος Γνωστή ως «ορμόνη του ύπνου», η μελατονίνη μάς βοηθά να γνωρίζουμε πότε είναι ώρα να κοιμηθούμε και πότε να ξυπνήσουμε. Έχει επίσης την ιδιότητα να βελτιώνει τη διάθεσή μας και να προσφέρει ευεξία.
▲ Up Δεν έχει σημαντικές συνέπειες.
▼ Down Παρατηρούνται διαταραχές ύπνου και έλλειψη ενέργειας.

Οιστρογόνα & προγεστερόνη

Ρόλος Οι γυναικείες ορμόνες, δηλαδή τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη, που παράγονται κυρίως στις ωοθήκες, είναι υπεύθυνες για την ωορρηξία, την πρόκληση της περιόδου και τα δευτερογενή χαρακτηριστικά του γυναικείου φύλου, ενώ σχετίζονται με τη γονιμότητα και τη λίμπιντο.
▲ Up Στους άνδρες ενδεχομένως να προκαλέσει γυναικομαστία και θηλεο-ποίηση.
▼ Down Μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα εμμηνόπαυσης, όπως απώλεια οστικής μάζας, διαταραχές του ύπνου και της μνήμης, εξάψεις και νυχτερινές εφιδρώσεις, ξηρότητα στον κόλπο και στο δέρμα.

Τεστοστερόνη

Ρόλος Αποτελεί τη βασική ανδρική ορμόνη, η οποία παράγεται όμως και στις γυναίκες, κυρίως στα επινεφρίδια και τις ωοθήκες. Συνδέεται με την ανάπτυξη και διατήρηση του μυϊκού συστήματος, την αύξηση του ασβεστίου στα οστά και τη ρύθμιση της λίμπιντο.
▲ Up Μπορεί να προκαλέσει αύξηση της μυϊκής μάζας και της τριχοφυΐας στο πρόσωπο και το σώμα ή τριχόπτωση στο κεφάλι, διαταραχές στον κύκλο, εκνευρισμό και επιθετικότητα.
▼ Down Σχετίζεται με κόπωση, μειωμένη λίμπιντο και διαταραχές στη διάθεση.

Ινσουλίνη

Ρόλος Παράγεται στο πάγκρεας και επηρεάζει τον μεταβολισμό των σακχάρων και των λιπών.
▲ Up Μπορεί να προκαλέσει υπογλυκαιμία και μελάγχρωση (εμφάνιση σκούρων κηλίδων στο δέρμα) στις περιοχές τριβής (π.χ. αυχένας, αγκώνες, κόμποι δαχτύλων). Επιπλέον, αυξάνεται με την αύξηση του βάρους, γιατί η παχυσαρκία προκαλεί αντίσταση στη δράση της.
▼ Down Προκαλεί υπεργλυκαιμία.

Τ3 και Τ4

Ρόλος Οι ορμόνες του θυρεοειδούς ενεργοποιούν μεταξύ άλλων τον μεταβολισμό και είναι πολύ σημαντικές για τη λειτουργία του εγκεφάλου.
▲ Up Μπορεί να προκαλέσουν ταχυκαρδίες, υπέρταση, υπερένταση και απώλεια βάρους.
▼ Down Ενδεχομένως να εμφανιστεί κόπωση, υπνηλία, δυσκοιλιότητα, ατονία σωματική και πνευματική, αύξηση βάρους.

Αυξητική ορμόνη

Ρόλος Έχει αναβολική δράση.
▲ Up Αυξάνει τη μυϊκή μάζα και την αντοχή, ενώ μπορεί να προκαλέσει και την εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη.
▼ Down Σχετίζεται με απώλεια μυϊκής μάζας, αίσθημα κόπωσης και χαμηλό ανάστημα στα παιδιά.

Ωκυτοκίνη

Ρόλος Η «ορμόνη της αγάπης» εκκρίνεται όταν αγκαλιαζόμαστε, φιλιόμαστε, κάνουμε σεξ ή φροντίζουμε ένα μωρό και συνδέεται με το αίσθημα της στοργής που νιώθουν οι μητέρες για τα παιδιά τους.
▲ Up Δεν αναφέρονται συγκεκριμένα προβλήματα.
▼ Down Μπορεί να δυσκολέψει την έναρξη και την ολοκλήρωση του φυσιολογικού τοκετού.

Λεπτίνη

Ρόλος Η λεπτίνη παράγεται στον λιπώδη ιστό και μέσω της κυκλοφορίας του αίματος φτάνει στον εγκέφαλο, όπου μειώνει την όρεξη, ενώ είναι απαραίτητη για τη σεξουαλική ωρίμαση και την έναρξη της εφηβείας στα κορίτσια.
▲ Up Μειώνει την όρεξη και βελτιώνει τον μεταβολισμό.
▼ Down Η έλλειψή της μπορεί να οδηγήσει σε παχυσαρκία.

50: Οι ορµόνες σε νέα φάση

Τόσο ισχυρές, ικανές και επιθυμητές στην περίοδο της εμμηνόπαυσης όσο σήμερα δεν ένιωθαν οι γυναίκες ποτέ άλλοτε. Ωστόσο, οι περισσότερες αντιμετωπίζουν συγκεκριμένα προβλήματα σε αυτή τη φάση. Συμπτώματα όπως οι εξάψεις, η νυχτερινή εφίδρωση και οι διακυμάνσεις στη διάθεση οφείλονται στην πτώση των οιστρογόνων λόγω της εμμηνόπαυσης.

Ανεβαίνουν:-Η επίδραση των φυσιολογικά παραγόμενων ανδρογόνων στις γυναίκες αυξάνεται με την πτώση παραγωγής των οιστρογόνων, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της τριχοφυΐας.
-Λόγω της προοδευτικής αύξησης της αντίστασης στην ινσουλίνη, αλλά και επειδή στη διάρκεια αυτής της δεκαετίας αυξάνεται συνήθως το βάρος (πράγμα φυσιολογικό, που συμβαίνει με την πάροδο της ηλικίας), το πάγκρεας παράγει περισσότερη ινσουλίνη, ώστε να κρατήσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σταθερά. Αυτό, όμως, μπορεί μακροχρόνια να εξαντλήσει το πάγκρεας και τελικά να οδηγηθούμε σε εμφάνιση διαβήτη.

Πέφτουν:-Τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη πέφτουν κάθετα μετά την περίοδο της εμμηνόπαυσης. Η έλλειψη των οιστρογόνων κυρίως έχει σημαντικές επιδράσεις στον οργανισμό μας, όπως είναι για παράδειγμα η αύξηση του κοιλιακού λίπους και η οστεοπόρωση.

Προστατευόµαστε:

-Σε περιπτώσεις πρόωρης κυρίως εμμηνόπαυσης και εφόσον δεν υπάρχουν αντενδείξεις (π.χ. περιστατικά καρκίνου του μαστού στην οικογένεια, ιστορικό φλεβικής θρόμβωσης), τα οιστρογόνα μπορούν να χορηγηθούν από τον γιατρό ως θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης.

-Ωστόσο, υπάρχουν και εναλλακτικοί τρόποι να ανακουφιστούμε από τα ενοχλητικά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης. Τα φυτοοιστρογόνα για παράδειγμα, λόγω της ορμονικής τους δράσης, ανακουφίζουν από τις νυχτερινές εφιδρώσεις και τις εξάψεις. Τέτοια συστατικά βρίσκουμε μεταξύ άλλων στον λιναρόσπορο (ημερήσια συνιστώμενη ποσότητα: 2 κουταλιές) και στα όσπρια (ημερήσια συνιστώμενη ποσότητα: 250 γρ.).

-Συγκεκριμένα βότανα μπορούν επίσης να μας βοηθήσουν σε σημαντικό βαθμό να ανακουφιστούμε από τα δυσάρεστα συμπτώματα με φυσικό τρόπο. Η λυγαριά (Agnus castus) βοηθάει στη μείωση των εξάψεων και στην κατακράτηση υγρών, ενώ θεωρείται ότι καταπολεμά το στρες και έχει αντικαταθλιπτική δράση. Συστήνεται σε γυναίκες με έντονες ψυχολογικές μεταπτώσεις κατά την περίοδο αυτή και θεωρείται ιδανικό βότανο για γυναίκες που έχουν μπει στην εμμηνόπαυση σε νεαρή ηλικία, ακριβώς επειδή ανεβάζει τα επίπεδα της προγεστερόνης. Το φασκόμηλο, χάρη στη φυτοοιστρογονική και αντιιδρωτική του δράση, βοηθάει κυρίως γυναίκες με έντονες νυχτερινές εφιδρώσεις και το Black cohosh (Cimicifuga racemosa), το οποίο έχει δράση παρόμοια με αυτήν των οιστρογόνων, θεωρείται ότι καταπολεμά τις εξάψεις και τους επίμονους πονοκεφάλους και βοηθάει σε περιπτώσεις πόνου στις αρθρώσεις, νυχτερινών εφιδρώσεων και έντονης κούρασης.

vita.gr -δρ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΤΣΙΓΚΟ, ενδοκρινολόγο-διαβητολόγο.

giatros-in

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ