Facebook: Επενδυτική ευκαιρία ή προϊόν δημιουργικού marketing?

Πολλά ερωτήματα εγείρονται γύρω από τον σκοπό και την εξέλιξη της 

Facebook, με τα πολλά σκάνδαλα της ίδιας αλλά και του ιδρυτή της Mark 

Zuckerberg, να προβληματίζουν κοινωνία και επενδυτές

Εισαγωγή

Ο Mark Zuckerberg, ιδρυτής και Δ.Σ. της Facebook Inc., εβραϊκής καταγωγής (δηλώνει όμως αθεϊστής), αντιμετώπισε αρκετές φορές κατά τη διάρκεια των φοιτητικών του χρόνων στο Harvard, νομικές «επιπλοκές», αφού κατηγορήθηκε επανειλλειμένα και σχεδόν αποβλήθηκε από το Harvard, για παραβίαση προσωπικών δεδομένων καθώς και για παράνομη υποκλοπή δεδομένων από το εσωτερικό σύστημα του πανεπιστημίου. Αργότερα, καταδικάστηκε σε δίκη (2008) για παραπλάνηση μαθητών, των οποίων τις γνώσεις είχε προηγουμένως εκμεταλλευτεί , με σκοπό την κατασκευή της πλατφόρμας Facebook (ενώ είχε δήθεν αναλάβει την κατασκευή ενός εσωτερικού δικτύου του πανεπιστημίου που φοιτούσε).

Το 2004 η εταιρεία συστάθηκε και τον Μάιο του 2005 η Accel Partners (Venture Company) επένδυσε $12,7 εκ. σε αυτήν. Από το 2009 και μετά, η ανάπτυξη της Facebook υπήρξε θεαματική, ενώ τον Μάιο του 2012 εγγράφθηκε στον NASDAQ, καταφέρνοντας να συμπεριληφθεί στη λίστα Fortune 500 (στη θέση 462), με τον τζίρο των $5,1 δις του 2012.

Τον Σεπτέμβριο του 2012, οι χρήστες του Facebook έφθασαν τους 1 δις (με το 10% εξ’ αυτών να υπολογίζονται βέβαια ως μη πραγματικοί). Εδώ θα ήταν καλό βέβαια να αναφέρουμε, πως μολονότι η Facebook έχει από 4-10% μη πραγματικούς εγγεγραμμένους χρήστες, έχει παρ’ όλα αυτά καταφέρει να καταπολεμήσει το συγκεκριμένο φαινόμενο – καθώς επίσης να περιορίσει την μαύρη αγορά λογαριασμών, η οποία έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις στο Twitter*.

 .

Αρχική δημόσια εγγραφή (IPO)

Η Facebook Inc. εγγράφθηκε στα μητρώα του Nasdaq (όπως συνηθίζεται για εταιρείες του τεχνολογικού κλάδου) στις 18 Μαΐου του 2012. Το όλο εγχείρημα χαρακτηρίσθηκε ως φιάσκο από την Wall Street Journal στο τέλος του ίδιου μήνα, όταν η τιμή ανά μετοχή είχε ήδη καταρρεύσει περισσότερο από 25%, σε σχέση με την τιμή εισόδου.

 .

Διακυμάνσεις μετοχής από την είσοδο της στον Nasdaq στις 18 Μαΐου του 2012

.

Την ημέρα της εγγραφής, ο Nasdaq παρουσίασε «τεχνικά προβλήματα», μια κατάσταση η οποία ουσιαστικά δεν επέτρεπε σε επενδυτές να ρευστοποιήσουν τις θέσεις τους, μόλις έγινε αντιληπτό πως η τιμή θα κατέρρεε.

Ο λόγος της αντιστροφής κλίματος και η αιτία της μεγάλης πτώσης της τιμής τον μήνα Μάιο, ήταν η ξαφνική μείωση των προσδοκιών για μελλοντικά κέρδη εκ μέρους των βασικότερων διαπραγματευτών των μετοχών της Facebook (underwriters). Ανάμεσα τους ήταν η Morgan Stanley, η JPMorgan και η Goldman Sachs, ένα αξιαγάπητο τρίδυμο που συνεχίζει να κάνει την εμφάνιση του σε όλα τα μεγάλα deal.

Τις ημέρες που ακολούθησαν της αρχικής δημόσιας εγγραφής, ο Nasdaq επέβαλε Circuit breakers – ένας μηχανισμός «φρεναρίσματος» μεγάλων πτώσεων στο χρηματιστήριο, που χρησιμοποιήθηκε το 1987, με την έξαρση ενός μεγάλου παγκόσμιου κραχ, που αργότερα έλαβε την ονομασία Μαύρη Δευτέρα (ο Dow Jones την μέρα εκείνη είχε πέσει 22,6%).

Οι έρευνες συνεχίζονται, σχετικά με το τι ακριβώς συνέβη εκείνη την ημέρα, ενώ λέγεται πως η Morgan Stanley αποκάλυψε μονομερώς εσωτερικά στοιχεία και πως μέλη της Facebook (ανάμεσά τους και ο Δ.Σ. της εταιρείας, Mark Zuckerberg) κατηγορούνται για ρευστοποιήσεις, λίγο πριν από την μεγάλη πτώση της τιμής της μετοχής.

 .

Οικονομικά στοιχεία

Η Facebook Inc. απασχολεί περί τους 5,300 υπαλλήλους και το brand name της περιλαμβάνεται στα Τοp 10 των social media, με αξία τα $34 δις (το brand μονάχα), με το σύνολο της αξίας όλων των Τοp 10 brands να αγγίζει τα $145 δις.

.

Top 10 social media brands

Η ανάπτυξη της Facebook υπήρξε θεαματική σε σύγκριση με τις υπόλοιπες εταιρείες του κλάδου, ενώ κατάφερε να αυξήσει τους εγγεγραφθέντες χρήστες της κατά 71% το 2010 ( το ίδιο διάστημα που η αύξηση του πληθυσμού των «ηλεκτρονικά συνδεδεμένων» παρουσίασε άνοδο 13,8%).

.

Ανάπτυξη χρηστών της facebook έναντι άλλων social media

 .

Τα έσοδα της εταιρείας, κατά κύριο λόγο προέρχονται από διαφημίσεις. Η μεγάλη ευκολία δημιουργίας και η προσιτή τιμή μιας διαφημιστικής καμπάνιας, χάρισαν στη Facebook ένα μεγάλο μερίδιο της αγοράς ηλεκτρονικής προβολής. Βέβαια, σύμφωνα με ερευνητικά κέντρα του χώρου, η αποτελεσματικότητα της προβολής μέσω Facebook δεν κινείται σε υψηλά επίπεδα, σε αντίθεση πχ. με την προβολή μέσω Google (χαμηλό click through rate – δείκτης που μετράει τα κλικ ανά 100 προβολές μιας διαφήμισης).

Δύναμη της πάντως, ο «σεβασμός» απέναντι στην κουλτούρα του διαδικτύου, όπου κυριαρχεί το motto «internet για όλους», μια εναντίωση στον περιορισμό πρόσβασης του ηλεκτρονικού πληθυσμού σε διάφορες πηγές γνώσεων και επικοινωνίας. Στο κομμάτι αυτό, η Wikipedia αποτελεί λαμπρό παράδειγμα μιας εταιρείας που στήριξε την ανάπτυξη της, διατηρώντας ως βάση την ελεύθερη και μη εμπορική πρόσβαση των επισκεπτών της. Η Facebook επίσης κινείται προς την ίδια κατεύθυνση, με τον Δ.Σ. της εταιρείας να δηλώνει πως «Το Facebook είναι και πάντα θα είναι δωρεάν» και ως εκ τούτου αποκλείει τις φήμες που κάποτε κυκλοφορούσαν περί «κλειδώματος» των εγγραφών.

.

Τζίρος(προβλέψεις, σε εκ. δολάρια)
Χρονιά	Τζίρος	Δείκτης Ανάπτυξης
2006	$52	—
2007	$150	188%
2008	$280	87%
2009	$775	177%
2010	$2,000	158%
2011	$4,270	114%

 .

Όπως φαίνεται από τον παραπάνω πίνακα, η εταιρεία αναπτύσσεται σταθερά, ενώ το 2012 ο Τζίρος άγγιξε τα $5 δις δολάρια, μια τάση που συνεχίζεται και το 2013.

Τα καθαρά κέρδη της Facebook το 2010 ήταν της τάξης των $372 εκ., ενώ αυξήθηκαν κατά 80% το 2011, στα $668 εκ. Το 2012 παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον (τουλάχιστον από λογιστική πλευρά), καθώς τα καθαρά κέρδη της εταιρείας, μειώθηκαν δραματικά στα $32 εκ., μια μείωση κατά 95%.

Με μια πιο προσεκτική ματιά στο ισοζύγιο της εταιρείας, διαπιστώνει κανείς πως η μείωση στα καθαρά κέρδη δεν οφείλεται σε κάποια κακοδιαχείριση του management ή στη μείωση πωλήσεων ή στην πληρωμή αποζημιώσεων για κάποια χαμένη δίκη. Η μείωση οφείλεται σε αυξημένες και κατακόρυφες επενδύσεις. Τα διαχειριστικά έξοδα καθώς και οι δαπάνες ερευνών και ανάπτυξης, εμφάνισαν τη μεγαλύτερη αύξηση, ενώ οι μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις αυξήθηκαν κατά 400%, στα $2 δις (από τα $400 εκ. που ήταν περίπου το 2011).

Μολονότι δεν είναι απόλυτα σαφές τι είδους επενδύσεις είναι αυτές, το σίγουρο είναι πως ανάμεσα τους ήταν και εξαγορές διαφόρων brands, ηλεκτρονικού τύπου. Και είναι φανερό πως, όπως η Google, έτσι και η Facebook θα κινηθεί προς την κατεύθυνση ανάπτυξης παρουσίας και σε άλλες χώρες, με τη ίδρυση τυχόν υπομονάδων, που σκοπό θα έχουν την περαιτέρω διείσδυση σε αυτές.

Από επενδυτικής άποψης πάντως, το «ρίσκο» είναι σε λογικά επίπεδα, με τον δείκτη συνολικού χρέους προς ενεργητικό (debt/asset ratio) να είναι στο 22% το 2012 – όταν ο ίδιος δείκτης παρουσιάζει την Google να κυμαίνεται στο 23,5%. Βέβαια, όπως ισχύει για όλες της εταιρείες τεχνολογίας, ένα αστέρι εύκολα δύει, αφού η αξία του ενεργητικού εύκολα μπορεί να αλλάξει – αποτελούμενο κατά κύριο λόγο από άυλα αγαθά (goodwill, intangible assets κα.), που με την εμφάνιση κάποιου νέου trend ή τεχνολογικού επιτεύγματος, μπορούν εύκολα να αλλάξουν την αντιλαμβανόμενη αξία τους εκ μέρους των αγορών.

Όμως, προς στιγμήν τουλάχιστον, η αγορά φαίνεται να έχει προεξοφλήσει την αξία της Facebook ως εξαιρετικά μεγάλη (δηλ. με μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης), με τον δείκτη P/E (τιμή ανά μετοχή σε σχέση με τα κέρδη ανά μετοχή) να βρίσκεται σήμερα στα επίπεδα των 210 μονάδων, όταν σε μια παραγωγική τεχνολογική εταιρεία (που διαθέτει υλικό εμπόρευμα) όπως είναι η Apple, ο δείκτης βρίσκεται μόλις στις 13.73 μονάδες!

Και εάν κανείς επεκταθεί στο κομμάτι της κεφαλαιοποίησης, που στην ουσία και πάλι φανερώνει την αντιλαμβανόμενη αξία της εκάστοτε εταιρείας εκ μέρους των αγορών-επενδυτών (Κεφαλαιοποίηση = τιμή ανά μετοχή Χ συνολικό αριθμό μετοχών), θα αντιληφθεί πως μέσα σε ένα χρόνο, η αξία της Facebook αυξήθηκε από τα $104 δις (τον Μάιο του 2012, ακριβώς πριν τη δημόσια εγγραφή της) στα $114 δις (σήμερα).

Μήπως λοιπόν είναι μια ευκαιρία, σαν αυτή της Google, που η τιμή της μετοχής της το 2005 ήταν στα $200 ανά μετοχή, ενώ τώρα βρίσκεται στα $1,070 ανά μετοχή? Το παρακάτω διάγραμμα συγκρίνει την πορεία του δείκτη Nasdaq με την αντίστοιχη πορεία της Facebook.

.

Διακυμάνσεις της μετοχής από την είσοδο της στον Nasdaq τον Μάιο του 2012, σε 

σύγκριση με τον NASDAQ

.

Μολονότι τα οικονομικά στοιχεία της εταιρείας, καθώς και οι προοπτικές (ακολουθεί και μια μικρή ανάλυση της αγοράς των social media για να μπορέσουμε να έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα) μας δίνουν την εντύπωση μιας επενδυτικής ευκαιρίας, το παραπάνω διάγραμμα μπερδεύει κάπως τα πράγματα και ξεθωριάζει την λάμψη του «αστεριού». Ο δείκτης Nasdaq παρουσιάζει μια συνεχή άνοδο, βάση της οποίας είναι τα χαμηλά βασικά επιτόκια (0,25%) που έχει επιβάλλει η Fed και που επιτρέπει στις Τράπεζες και στα Fund, να δανείζονται «φθηνά» και να δημιουργούν μια φούσκα στις αγορές, όπου διοχετεύουν μεγάλα μερίδια χρημάτων.

Και παρά την άνοδο του Nasdaq, η Facebook εμφάνισε αρκετές διακυμάνσεις και μάλιστα απότομες,  ενώ ακολούθησε τελικά το δείκτη, αλλά με απόδοση χαμηλότερη κατά 20% (μια ευκαιρία θεωρείται συνήθως καλή, όταν ξεπερνάει σε αποδόσεις τουλάχιστον τους βασικούς δείκτες).

Ο κλάδος των social media

Ο κλάδος στον οποίο ανήκει η Facebook, δείχνει να ανθεί. Το διάγραμμα που ακολουθεί, φανερώνει πως οι νέες ευρεσιτεχνίες (και μάλιστα αυτές που τελικά βλέπουν το φως των αγορών) αυξάνονται διαμετρικά – εν μέρη λόγω του trend, αλλά και επειδή το κόστος εισόδου στην αγορά γενικότερα είναι αρκετά περιορισμένο για τέτοιου είδους εταιρείες (με άυλο εμπόρευμα).

.

Τάση ανάπτυξης του κλάδου των social media (νέες πατέντες)

 .

Η Facebook Inc. φαίνεται να στηρίζει τις προσδοκίες της στην περαιτέρω επέκταση του διαδικτύου ως κύριου (στο μέλλον) μέσου διαφήμισης, με τα παραδοσιακά μέσα να χάνουν συνεχώς έδαφος, αφού είναι πολύ πιο κοστοβόρα. Η διαδικτυακή διαφήμιση είναι ακόμη αρκετά οικονομική και αυτό από μόνο του φανερώνει τις προοπτικές της (συγκρίνοντας δηλαδή το κόστος των παραδοσιακών μέσων, όπως πχ. είναι η τηλεόραση ή τα flyers, με το κόστος προβολής στο διαδικτύου – πάντα στο συγκρίσιμο πεδίο του κόστους ανά άτομο στο οποίο προβλήθηκε η  διαφήμιση).

.

Μερίδιο διαφήμισης ανά μέσον

.

Από το παραπάνω διάγραμμα, μπορεί κανείς επίσης να δει τις προοπτικές (πιθανές) ανάπτυξης του κλάδου της ηλεκτρονικής διαφήμισης – ο κλάδος που η Facebook έχει αποφασίσει να αγκαλιάσει. Παράλληλα, η Facebook επεκτείνεται και στα applications, μια αγορά εξαιρετικά επικερδής.

Υπολογίζεται πως η Facebook έχει ήδη μπει δυναμικά στον πόλεμο μεριδίων για τα λεγόμενα Display ads, τις διαφημίσεις ηλεκτρονικών banner δηλαδή. Το ποσοστό που φανερώνει ο παρακάτω πίνακας μάλλον είναι υπερβολικά αισιόδοξο, αλλά η εταιρεία σίγουρα διαθέτει ένα μερίδιο μεταξύ 6-14%.

.

 .

.

Επίλογος

Δύσκολα κανείς μπορεί να αποφασίσει σχετικά με την πραγματική αξία της συγκεκριμένης εταιρείας, καθώς επίσης για τις προοπτικές της. Μολονότι φαίνεται να είναι υπερβολικά υπερτιμημένη (βάση οικονομικών στοιχείων), προοπτικές ανάπτυξης υπάρχουν και μάλιστα τεράστιες.

Σίγουρα, με κριτήριο το τζίρο και με μια επένδυση της τάξεως των $2 δις, χωρίς να κινηθεί στα «κόκκινα» των ζημιών (φυσικά κανείς ίσως να περίμενε περισσότερα, αφού τα κεφάλαια που εισέρρευσαν με την αρχική δημόσια εγγραφή της ήταν από τα μεγαλύτερα στην ιστορία του Nasdaq), η εικόνα είναι θετική. Θετικό δεν είναι όμως πως, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, βασίζει  όλη της σχεδόν την ανάπτυξη σε διαφημιστικά έσοδα (η Google διαθέτει για παράδειγμα πλήθος εφαρμογών και ποικίλων προϊόντων που παράγουν έσοδα).

Επιπλέον, η ανάπτυξη της έχει περιορισμούς, αφού η Κίνα, με τον υπέρογκο πληθυσμό της (με σχέση ιδιαίτερη όσων αφορά την τεχνολογία) και την αναπτυσσόμενη οικονομία της (τουλάχιστον σε σύγκριση με τις άλλες χώρες), την έχει καταχωρίσει στη λίστα απαγορευμένων – κάτι που μπορεί ανά πάσα στιγμή να συμβεί και σε άλλες χώρες, ακόμη και στην Ευρώπη.

.

Table of high-ranking websites blocked in mainland China

Alexa Rank	Website	Domain	Category	Duration of blockage
2	Google Docs	google.com	Sharing	2011, May (or earlier) to present
2	Google Drive	google.com	Sharing	2012, May to present
2	Google Encrypted	google.com	Search	2011, March to present (or earlier)
2	Google+	google.com	Social	2011, July to present
2	Google Sites	google.com	Web Hosting	2011, March (or earlier) to present
2	Picasa	google.com	Sharing	2009, July to present
1	Facebook	facebook.com	Social	2008, July to present
3	YouTube	youtube.com	Sharing	2009, March to present
4	Yahoo! Taiwan	yahoo.com	Portal	2011, May (or before) to present
4	Yahoo! Hong Kong	yahoo.com	Portal	2011, March (or before) to present
6	Mobile Wikipedia	wikipedia.org	Other	2011, May (or earlier) to 2012
8	Twitter	twitter.com	Social	2009, June to present

 .

Αρνητικό στοιχείο αποτελεί και το γεγονός ότι, μέχρι στιγμής οι αποδόσεις της είναι χαμηλότερες του δείκτη Nasdaq και πως η ¨φούσκα¨ των αγορών της Αμερικής, μπορεί ανά πάσα στιγμή να «σκάσει», με άσχημες συνέπειες για την ίδια.

Ενδεχομένως λοιπόν, η ευκαιρία μπορεί να υπάρχει (άλλωστε το «marketing» των Αμερικανών κατάφερε να πείσει τους επενδυτές πως η αρχική αξία της Facebook ήταν $104 δις), αλλά μόλις η «φούσκα» των αγορών τελικά «σκάσει». Παράλληλα, η παρακολούθηση των μεγάλων μεριδιούχων της εταιρείας, θα φανερώσει το πότε θα είναι η κατάλληλη στιγμή, με τις Fidelity, Black Rock, Vanguard και Morgan Stanley να έχουν ήδη λάβει θέσεις.

 .

Σημειώσεις:

*Στη περίπτωση της Twitter, η μαύρη αγορά λογαριασμών με αρκετούς followers έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις. Ο τρόπος με τον οποίο κατασκευάζονται αυτοί οι λογαριασμοί είναι με την χρήση robots (προγραμμάτων που κατασκευάζουν τυχαίους λογαριασμού και εν συνεχεία ανεβάζουν αυτόματα υλικό, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις απαντούν και σε μηνύματα πραγματικών χρηστών, βάσει ενός προγράμματος αυτόματων απαντήσεων που περιλαμβάνει έναν αριθμό απαντήσεων στη βάση του εκάστοτε εισερχομένου μηνύματος). Στη συνέχεια, όταν κάποιοι λογαριασμοί φθάσουν έναν αριθμό followers, μεταπωλούνται, αφού το twitter επιτρέπει την εύκολη μετάβαση και αλλαγή περιεχομένου των λογαριασμών.

analyst

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ