Από τον σπόρο στον καρπό

Το δικό μας σπορείο λαχανικών  

"Αυτό το αρθράκι είναι για τους νέους επίδοξους καλλιεργητές. Ξέρω πως θα μιλήσω για πράγματα ειπωμένα πολλές φορές, αλλά αυτά που για κάποιους είναι αυτονόητα, για μερικούς άλλους είναι όαση γνώσεων για το ξεκίνημά τους". Πάμε λοιπόν :

Δεν είμαι αγρότης. Ούτε βιολόγος, ούτε γεωπόνος. Απλά  αισθάνομαι την ανάγκη να αντιδράσω στον τρόπο που προσπαθούν παγκόσμια να επιβάλλουν τη σίτιση μας, στα τεράστια οικονομικά συμφέροντα που κρύβονται από πίσω και στην αδιαφορία των «μεγάλων» για την καλή υγεία και τη σωστή διατροφή των λαών.

Αυτά που θα διαβάσετε παρακάτω αφορούν μόνο όσους θέλουν να καλλιεργήσουν βιολογικά, αποφεύγοντας τα πανάκριβα ομοιόμορφα και άγευστα προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά, άγνωστης προέλευσης που έχουν μεγαλώσει με  χημικά λιπάσματα. Δώστε μια καλή ευκαιρία στα παιδιά σας, αλλά και στον ίδιο σας τον εαυτό να τραφεί πραγματικά υγιεινά, να θυμηθεί τις πραγματικές ξεχασμένες γεύσεις και προσφέρετε μια ευκαιρία έστω και σε ένα πολύ μικρό μέρος της γης να αποδώσει τους καρπούς της με τον δικό της τρόπο και τη δική σας μικρή βοήθεια.

Αν στην πορεία προτίθεστε να ραντίσετε με χημικά σκευάσματα τα φυτά σας και να τους προσφέρετε λιπάσματα ταχείας ανάπτυξης, θα συμβούλευα να μη μπείτε στον κόπο να καλλιεργήσετε, ούτε να διαβάσετε τα παρακάτω, αλλά να συνεχίσετε να ψωνίζετε τα λαχανικά σας όπως ακριβώς κάνατε μέχρι σήμερα. Προσπαθήστε μόνο να ψωνίζετε λαχανικά που αφορούν την κάθε εποχή. Ίσως έτσι κάτι να γλυτώσετε.

 Πιστεύω πως γι’ αυτόν  που προτίθεται να καλλιεργήσει λαχανικά είναι καλό να ξεκινήσει το σπορείο του στα μέσα Φλεβάρη ή του αρχές του Μάρτη.  Έτσι κατά τα τέλη του Απρίλη θα έχει έτοιμα ανεπτυγμένα τα φυτά που τον ενδιαφέρουν και αν το σπορείο του ήταν καλυμμένο μεν, αλλά υπαίθριο, ακόμα καλύτερα γιατί είναι ήδη αρκετά σκληραγωγημένα  και  δυνατά για να αντιμετωπίσουν το μεταφυτευτικό σοκ.

Μικρές ντοματιές σε κουβά.

Για αυτούς που δε θέλουν να διατηρήσουν υπαίθριο σπορείο, μπορούν να το κάνουν σε κλειστό χώρο, με την προϋπόθεση πως αφού ξεπροβάλλουν τα πρώτα φυλλαράκια από τα σποράκια τους, να τα βλέπει το φως του ήλιου για αρκετές ώρες την ημέρα. Αν το δωμάτιο που βρίσκεται το σπορείο δε φωτίζεται από ήλιο, θα πρέπει να καταφύγετε στο τεχνητό φως, το οποίο πάντως σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να αντικαταστήσει το ευεργετικό φως του ήλιου.

1. Η κατασκευή του υπαίθριου σπορείου.

Το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να γνωρίζουμε είναι ο αριθμός των λαχανικών  που πρόκειται να καλλιεργήσουμε. Από αυτό θα εξαρτηθεί η μικρή  ή η μεγαλύτερη κατασκευή μας. Για τις ανάγκες μιας 5μελούς οικογένειας για παράδειγμα, μια κατασκευή με πλευρές 1m x 1m και ύψος 40cm είναι μια χαρά. Στην ουσία θέλουμε να φτιάξουμε ένα κουτί με αυτές τις διαστάσεις το οποίο θα καλύψουμε με διαφανές πλαστικό. Εννοείται πως στο εσωτερικό του κουτιού αυτού θα πρέπει να έχουμε άμεση πρόσβαση προκειμένου να προσφέρουμε την περιποίηση που θα χρειάζονται τις επόμενες ημέρες τα νεογνά φυτά μας.

Άρα θέλουμε 4 σανίδες στις διαστάσεις που αναφέραμε και 8 σιδερογωνιές με τα ανάλογα βιδάκια για να γίνει η σύνδεσή τους.

Είναι απαραίτητο να υπάρχει και ένας πάτος στο σπορείο μας, έτσι ώστε να μπορούμε να το μετακινούμε εύκολα όταν χρειάζεται. Για τη σύνδεση της βάσης με τις κάθετες σανίδες υπολογίζουμε άλλες 4 σιδερογωνιές. Με ένα τρυπανάκι μπορούμε να κάνουμε καμιά 10ριά τρυπούλες στις όρθιες σανίδες για να μπαίνει λίγος αέρας. Την επάνω μεριά της κατασκευής θα την καλύψουμε με το διαφανές πλαστικό το οποίο θα μετρηθεί στις διαστάσεις του κουτιού και θα αφήσουμε και 5cm περισσότερο στις 3 από τις 4 πλευρές. Στη μία πλευρά  θα καρφώσουμε η θα βιδώσουμε σταθερά το πλαστικό κάλυμμα, ενώ στις υπόλοιπες 3  θα στερεώσουμε το πλαστικό με μεταλλικά clips (μοιάζουν με σιδερένια μανταλάκια) που θα βρούμε πάμφθηνα στα βιβλιοπωλεία. Έτσι μπορούμε πανεύκολα να ανοίγουμε και να κλείνουμε το πλαστικό μας κάλυμμα, αλλά και να μη φοβόμαστε μήπως κάποιος δυνατός αέρας το σηκώσει και μας κάνει ζημιά.

Προετοιμάζοντας τα σπορόφυτα για την τελική φύτευση

Φυσικά αντί για την παραπάνω κατασκευή, μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει για σπορείο οτιδήποτε  διαθέτει, όπως για παράδειγμα ένα παλιό ντεπόζιτο νερού, ή ένα χοντρό χαρτοκιβώτιο, ή ακόμα και γλάστρες τις οποίες θα καλύψει με πλαστικό.

Παρακάτω θα δείτε μια πολύ απλή κατασκευή μεγαλύτερου υπαίθριου σπορείου από παλέτες ικανό να φιλοξενήσει 200 γλαστράκια :

Η εν λόγω κατασκευή απαιτεί γύρω στη μια ώρα δουλειά και είναι πολύ αποτελεσματική.
Θα χρειαστείτε :
-5 παλέτες
- Πρόκες - σφυρί
- Πλαστικό ώστε να καλύψουμε τις επιφάνειες των παλετών + μια στρώση για το έδαφος
- Λίγο σύρμα για να ενώσουμε το καπάκι
- Ένα καρφωτικό χειρός (6-10 €)
- Ένα κοντάρι για να στέκεται η οροφή ανοιχτή
- Μια αξίνα για να παραχώσουμε τις βάσεις της κατασκευής.

Η κατασκευή τελειωμένη

200 φυτά μπορούν να βρουν καταφύγιο σ΄ αυτό το σπορείο

Το κενό για τον αερισμό

Η κάτω μεριά με το στρωμένο πλαστικό και λίγο κομπόστ για την υγρασία

Αφήνετε ανοιχτό το καπάκι τις καλές μέρες

Στη βάση περιμετρικά τοποθετούμε χώμα

2. Φυτεύοντας τους σπόρους μας

Αφού προμηθευτούμε από ένα επαγγελματικό φυτώριο τα κλασσικά μαύρα κυπελάκια φυτέματος και φυσικά πιστοποιημένους βιολογικά σπόρους με τα φυτά που μας ενδιαφέρουν, έφτασε η στιγμή να φυτέψουμε.  Καλό θα ήταν να καταφέρουμε να δημιουργήσουμε κάποια στιγμή μια ομάδα καλλιεργητών που θα έχουμε  προστατευμένους σπόρους από βιολογικές καλλιέργειες και γιατί όχι, μια καλή παρακαταθήκη σπόρων για κάθε ενδιαφερόμενο ευαισθητοποιημένο καλλιεργητή.

Αν είμαστε σίγουροι πως το δικό μας χώμα είναι πλούσιο σε απαραίτητα συστατικά για την ανατροφή των μικρών φυτών μας χρησιμοποιούμε αυτό. Η άλλη λύση και η καλύτερη είναι  το δικό μας κομποστοποιημένο χώμα από μεγάλη ποικιλία οργανικών υλικών.

Η εύκολη λύση είναι η αγορά κάμποσων λίτρων συσκευασμένου φυτοχώματος από το φυτώριο, το οποίο θα πρέπει να είναι ένα μίγμα compost, τύρφης και εμπλουτισμένο με τα όλα τα στοιχεία που χρειάζονται τα μικρά φυτά μας για να αναπτυχθούν τις μέρες που θα παραμείνουν στο σπορείο μας. Όπως και να έχει καλό είναι να είστε διαβασμένοι πριν αγοράσετε το χώμα και να ρίξετε μια προσεχτική ματιά στις περιεκτικότητες που αναγράφονται στη συσκευασία.

Γεμίζουμε τα πλαστικά κυπελάκια  με το χώμα κατά τα 2/3 και καταβρέχουμε χορταστικά. Θα διαπιστώσουμε πως το χώμα θα κατέβει ελαφρώς. Για τα φυτά με μικρού μεγέθους σπόρους (ντομάτα, πιπεριές κ.λ.π.) ρίχνουμε 3-4  σε κάθε κυπελάκι για να εξασφαλίσουμε πως ένας τουλάχιστον θα φυτρώσει. Από τους μεγαλύτερους σπόρους (κολοκύθα) θα βάζουμε από ένα. Ο κανόνας της κάλυψης των σπόρων είναι το χώμα που θα τους σκεπάσει να είναι 3-4 φορές το ύψος τους. Δηλαδή για την περίπτωση των σπόρων ντομάτας ελάχιστο χώμα ώστε να μη φαίνονται είναι αρκετό. Κατόπιν πιέζουμε ελαφρά το χώμα που προσθέσαμε με τα δάχτυλά μας και ποτίζουμε πολύ ελαφρά. Σε αυτή τη φάση το πότισμα πρέπει να γίνει πολύ προσεκτικά για να μη παρασυρθούν τα σποράκια μας από μια μεγάλη ποσότητα νερού και δε βλαστήσουν ποτέ.

Ένα ποτιστήρι με μικρές τρυπούλες είναι ιδανικό για τα πρώτα ποτίσματα του σπορείου μας. Για να γνωρίζουμε τι έχουμε φυτέψει σε κάθε κυπελάκι μπορούμε να γράψουμε μια λίστα με τους σπόρους μας όπως το παράδειγμα παρακάτω :

1 – Ντομάτα Cherokee

2 – Κολοκυθάκι

3 – Πιπεριά κέρατο

4 – Πιπεριά φουσκωτή

5 – Μπάμια

6 – Καρπούζι

7 - Αγγουριά

8 – Ντομάτα Roma  κ.λ.π.

Κατόπιν σε μικρά αυτοκόλλητα χαρτάκια γράφουμε τα αντίστοιχα νούμερα και τα κολλάμε στα κυπελάκια. Αυτό θα μας βοηθήσει να βλέπουμε την παρακολουθούμε την ανάπτυξη των φυτών μας, αλλά και να μη μπλέξουμε τις ποικιλίες σε περίπτωση ίδιων λαχανικών. Έτσι όταν σε κάποιο κυπελάκι με το νούμερο 8 δούμε να ξεπροβάλλει κάποιο μικροσκοπικό φυτό, θα γνωρίζουμε πως ένα ντοματάκι Roma είδε το φως του ήλιου.

Για όσους γνωρίζουν για το εκχύλισμα τσουκνίδας, αφού ξεπροβάλλουν τα μικρά φυτά μας και φτάσουν το ένα cm ύψος μπορούν να φτιάξουν ένα μίγμα με 1 μέρος εκχυλίσματος τσουκνίδας και 20 μέρη νερού, να το βάλουν σε ένα ψεκαστηράκι (σαν αυτά που χρησιμοποιούνται για το σιδέρωμα) να ανακινήσουν καλά και να ψεκάσουν λούζοντας  το μικρό φυτό και παράλληλα ποτίζοντας το.

Με αυτό τον τρόπο προσφέρουμε το πρώτο βιολογικό λίπασμα σε υγρή μορφή στα νεαρά φυτά και δυναμώνουμε την αντίστασή τους από μελλοντικούς εχθρούς.

Είμαστε έτοιμοι λοιπόν. Βάζουμε όλα τα κυπελάκια το ένα κοντά στο άλλο, τοποθετούμε το κάλυμμα και κάνουμε ένα ποτισματάκι με καθαρό νερό καθημερινά με το ψεκαστηράκι μας, χωρίς να το παρακάνουμε σε ποσότητα. Περιμένουμε και σε λίγες μέρες θα πάρουμε μεγάλη χαρά από τα πρώτα πράσινα σημαδάκια που θα ξεφυτρώσουν στο μαύρο χώμα……

3. Αφού  ξεπροβάλλουν τα πρώτα φυτά

Αφού τα πρώτα φυτά μας φυτρώσουν, μπορούμε τις ηλιόλουστες ημέρες να τα αφήνουμε εκτεθειμένα στον ήλιο για κάποιες ώρες. Δηλαδή να βγάζουμε το κάλυμμα της οροφής. Οι ευεργετικές ιδιότητες του ήλιου θα βοηθήσουν στην γρήγορη ανάπτυξή τους και στην ευρωστία της μετέπειτα ζωής τους. Αν έχουμε φυτέψει σε γλάστρα ή κάπου αλλού πολλούς σπόρους μαζί, όταν φτάσουν τα 5cm, θα πρέπει να τα μεταφυτέψουμε με μεγάλη προσοχή στα πλαστικά κυπελάκια μόνα τους, για να έχουν πλούσια τροφή και άνεση χώρου για να αναπτυχθούν ομαλά. Συχνά το ριζικό σύστημα των φυτών είναι μεγαλύτερο από το υπέργειο τμήμα τους, πράγμα που σημαίνει πως θέλουν κάμποσο χώρο για να εξαπλωθούν κάτω από τη γη και να αποδώσουν την καλύτερη δυνατή ανάπτυξη.

 Η μεταφύτευση γίνεται με τον ίδιο τρόπο όπως με τους σπόρους, μόνο που εδώ θα πρέπει να βάλουμε το φυτό στο χώμα μέχρι  το ύψος των πρώτων φύλλων του.

4. Η τελική μεταφύτευση

Με ειδική φροντίδα θα έχετε φυντάνια 60 cm Εδώ μια Cherrokee!

Ο δικός μου τρόπος ανάπτυξης και φροντίδας των μικρών σπορόφυτων, διαφέρει από τον τρόπο που χρησιμοποιούν οι περισσότεροι. Πέρα από το τσουκνιδόζουμο που ανέφερα παραπάνω, ταϊζω τα μικρά φυτά με τσάϊ κομπόστ. Επιτρέψτε μου να σας παρουσιάσω αργότερα το τρόπο παρασκευής του, γιατί πρόκειται για σημαντικό κεφάλαιο και θα πρέπει να αναλυθεί πλήρως.

Τώρα θα περιμένουμε μέχρι να φτάσουν το ύψος των 15 ή και περισσότερο εκατοστών για να κάνουμε τη μεταφύτευση στην τελική τους θέση. Δηλαδή στον κήπο μας.

Οι δικές μου οι ντομάτες στα κυπελλάκια τους γίνονται 50 - 70 cm εξαιτίας της ειδικής "διατροφής". Για τα υπόλοιπα φυτά δεν ριζοποτίζω τακτικά με το εκχύλισμα κομπόστ. Οι ντομάτες με ενδιαφέρει να έχουν ψηλό και γερό κορμό για να τις φυτέψω ξαπλωτές. Δηλαδή παραχώνω στο έδαφος όλο το ριζικό τους σύστημα και τον κορμό, αφήνοντας μόνο 10 εκατοστά του φυτού πάνω από την επιφάνεια φύτευσης. Έτσι εξασφαλίζω ένα φυτό με πολύ μεγάλες ρίζες και φυσικά ό,τι άλλο αυτό συνεπάγεται.

Εννοείται πως έχουμε κάνει την κατάλληλη προεργασία στον χώρο που πρόκειται να μεταφυτεύσουμε τα φυτά μας, οργώνοντας ένα μήνα πριν έτσι ώστε τα ζιζάνια που έχουν φυτρώσει εκεί να θαφτούν στο χώμα και προσφέρουν τη λεγόμενη χλωρή λίπανση στο έδαφος, αλλά και να συλλέξουμε μηχανικά όσους σπόρους μπορούμε, αλλά και να απομακρύνουμε τυχόν πέτρες και άλλα αντικείμενα που είναι πιθανό να αποτελέσουν αρνητικό παράγοντα της ανάπτυξης των φυτών.

-

Φύτεμα και εδαφοκάλυψη με κόμποστ

Τέλος κάνουμε ένα φρεζάρισμα για να γίνει το χώμα όσο το δυνατό πιο λεπτόκοκκο για να δουλεύεται εύκολα με τα φυτευτικά μας εργαλεία.

Κάποιες από τις μικρές κολοκυθιές

Μπορούμε να αποφασίσουμε τον τρόπο που θα στήσουμε τον κήπο των λαχανικών μας, σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε τόπου σε νερό, ήλιο και φροντίδα. Θα πρέπει να παρατηρήσουμε την κλίση που έχει τυχόν το έδαφος και στο κατηφορικό μέρος να φυτέψουμε τα λαχανικά που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη νερού, όπως είναι οι κολοκυθιές και οι αγγουριές μας.  Ο κλασσικός τρόπος πάντως, είναι αυτός που ακολουθώ εγώ και είναι το φύτεμα σε σειρές. Και εξηγώ :

Με την τσάπα μαζεύουμε το χώμα σε βουναλάκια ύψους 30 cm, αφήνοντας ανάμεσα κενά αυλάκια πλάτους 50-60 cm για το πότισμα. Αυτό το κάνουμε για να μη ποτίζονται απευθείας τα φυτά μας στη ρίζα, γιατί έτσι γίνονται ευάλωτα σε αρκετές ασθένειες. Επίσης (ειδικά για τις ντοματιές) όταν έχουν ανθίσει, το νερό από τα αυλάκια θα πρέπει να είναι τόσο ώστε να υγραίνει ελαφρά  το χώμα γύρω τους, διαφορετικά μπορεί να χάσουν τα άνθη τους. 

Μη ξεχάσετε τα αρωματικά!

Αφού σχηματίσαμε τα βουναλάκια μπορούμε να τα συμπιέσουμε στην κορυφή τους ελαφρά με μια σανίδα και να ανοίξουμε τις τρύπες, τηρώντας τις αποστάσεις που αναφέρονται στα διαγράμματα. Εδώ προσοχή. Τα νεαρά φυτά για να μη σοκαριστούν από τη μεταφύτευση, θα πρέπει να βρεθούν σε ένα περιβάλλον που θα προσομοιάζει αρκετά με αυτό που γεννήθηκαν. Καλό είναι λοιπόν το χώμα που θα φυτευτούν να είναι μοιρασμένο με φυτόχωμα εμπορίου, από αυτό που είχαμε χρησιμοποιήσει για την ανάπτυξη των σπόρων.  Μη παραλείψετε μερικές γούβες παραπάνω για τη συγκαλλιέργεια με τα λαχανικά σας των διάφορων αρωματικών φυτών (βασιλικών, κατιφέδων, μέντας κ.λ.π. – διαβάστε τα σχετικά με τις συγκαλλιέργειες και τα ευεργετήματά τους).

Οι ταινίες οριοθετούν την περιοχή του σκύλου και τρομάζουν τα πουλιά.

Καταβρέχουμε όλες τις τρύπες που έχουμε ανοίξει και αφαιρούμε προσεκτικά τα φυτά από τα κυπελάκια, φροντίζοντας να βγαίνει όλο το χώμα μαζί με το φυτό. Τοποθετούμε το φυτό στη γούβα   μέχρι το ύψος των πρώτων μίσχων. Όχι λιγότερο. Αυτό θα βοηθήσει στην ανάπτυξη καλού ριζικού συστήματος, απαραίτητου για την περαιτέρω ανάπτυξη του φυτού. Εφαρμόζουμε λίγη τύρφη ήcompost περιμετρικά του φυτού σαν εδαφοκάλυψη για την αποφυγή της ανάπτυξης παρασίτων γύρω από το φυτό μας.  Στην τελική φάση καλό θα ήταν ένα ριζοπότισμα με εκχύλισμα τσουκνίδας αραιωμένο με νερό σε αναλογία 1 : 10 για να δώσει πολύτιμη βοήθεια στα φυτά που θα μεταφυτεύσουμε.

Καλή επιτυχία!

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ