8 αρχαίες γραφές παραμένουν στο σκοτάδι

Οι επιστήμονες έχουν αποκρυπτογραφήσει πολλές και σημαντικές αρχαίες γραφές, όμως κάποια κείμενα δεν έχουν ακόμα καταφέρει να τα διαβάσουν

8 αρχαίες γραφές παραμένουν στο σκοτάδι

Οι ειδικοί δεν βρίσκουν αρκετό υλικό και σύνδεσμο με μια γνωστή γλώσσα

Το κείμενο που αναγράφεται στον Δίσκο της Φαιστού, η Γραμμική Α, κι έξι ακόμα γραφές του αρχαίου κόσμου κρατούν καλά κρυμμένα τα μυστικά τους, μιας και κανείς δεν έχει καταφέρει ακόμα να τις διαβάσει.

Οι επιστήμονες έχουν αποκρυπτογραφήσει πολλές και σημαντικές αρχαίες γραφές, όμως το περιεχόμενο κάποιων κειμένων παραμένει στο σκοτάδι. Η αποκρυπτογράφησή τους μπορεί να αλλάξει τη γνώση μας για τον αρχαίο κόσμο.

Όταν διάβασαν για πρώτη φορά τα ιερογλυφικά των Αιγυπτίων το 1823, οι επιστήμονες έμαθαν την ιστορία 2.000 ετών και τα μυστικά του Ραμσή Β΄. Αντίστοιχα, η αποκρυπτογράφηση των ιερογλυφικών των Μάγια φανέρωσε έναν σύνθετο και μορφωμένο πολιτισμό την ίδια εποχή με τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Πώς όμως μπορεί να αποκρυπτογραφηθεί ένα κείμενο της αρχαιότητας; Είναι απαραίτητες δύο προϋποθέσεις: να υπάρχει αρκετό υλικό για τον ειδικό και να υπάρχει ένας σύνδεσμος με μία γνωστή γλώσσα. Μεγάλα πλεονεκτήματα είναι η αναγραφή του κειμένου σε δύο γλώσσες και η παρουσία ενός ονόματος. Για παράδειγμα, η Στήλη της Ροζέτας είναι γραμμένη στα ελληνικά και τα αιγυπτιακά και περιέχει το όνομα της δυναστείας των Πτολεμαίων.

ΕΤΡΟΥΣΚΟΙ

Γραφή που μοιάζει με τα ελληνικά
Η γραφή τους είναι μία μορφή του ελληνικού αλφαβήτου αλλά η γλώσσα τους δεν μοιάζει με καμία. Οι φράσεις τους διαβάζονται εύκολα αλλά κανείς δεν ξέρει τι σημαίνουν, εκτός από ονόματα και τοποθεσίες. Ιδιαίτερα μορφωμένος λαός, οι Ετρούσκοι που έζησαν στη Δυτική Ιταλία άφησαν πίσω τους χιλιάδες κείμενα. Οι ειδικοί έχουν αποκρυπτογραφήσει περίπου 250 λέξεις, ενώ τα πολλά ονόματα στα κείμενά τους διαβάζονται εύκολα από τα συμφραζόμενα. Η γλώσσα τους δεν είναι ινδοευρωπαϊκή και κανείς δεν μπορεί να την κατατάξει σε κάποια γνωστή κατηγορία.

ΜΕΡΟΪΤΕΣ
Οι φωνές των «μαύρων Φαραώ»
Την πρώτη χιλιετία π.Χ. το Βασίλειο του Κους αναπτύχθηκε στον Νείλο, εκεί που σήμερα είναι το Σουδάν. Ο λαός ονομάστηκε Μεροΐτες από το όνομα της πρωτεύουσας (Μερόη). Ήταν από τους σημαντικότερους πολιτισμούς στην υποσαχάρια Αφρική. Το 712 π.Χ. κατέκτησαν την Αίγυπτο και εγκαθίδρυσαν την 25η δυναστεία. Οι «μαύροι Φαραώ» βασίλευσαν για 70 χρόνια μέχρι που τους έστειλαν πίσω στην πατρίδα τους οι Ασσύριοι. Τα ιερογλυφικά τους χρονολογούνται από τον τρίτο αιώνα π.Χ. Εκτός από τα ιερογλυφικά, υπάρχει και άλλη μορφή ρέουσας γραφής με 23 σύμβολα. Το 1911 έγινε φωνητική αποκρυπτογράφηση της γραφής κι έτσι μπορεί να διαβαστεί δυνατά, όμως κανείς δεν ξέρει τι σημαίνει.

ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
Ολμέκοι, Ζαποτέκοι και η ισθμική γραφή
Η προέλευση της γραφής στην Κεντρική Αμερική παραμένει άγνωστη. Υπάρχουν πολλές γραφές στην περιοχή που δεν έχουν αποκρυπτογραφηθεί, τρεις από τις οποίες παρουσιάζουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον: των Ολμέκων, των Ζαποτέκων και η ισθμική. Το παλαιότερο κείμενο της αμερικανικής ηπείρου ίσως προέρχεται από τους Ολμέκους, που έζησαν κατά μήκος των ακτών στον Κόλπο του Μεξικού, στον Ισθμό του Τεχουαντεπέκ από το 1500 π.Χ. έως το 400 π.Χ. Οι Ζαποτέκοι επίσης ήρθαν πριν τους Μάγια και διέθεταν δική τους γραφή. Οι κάτοικοι της περιοχής που χρησιμοποιούσαν την ισθμική γραφή είναι μεταγενέστεροι των Ζαποτέκων και τα δικά τους κείμενα προέρχονται από δύο αγάλματα του δευτέρου αιώνα μ.Χ.

Ο ΔΙΣΚΟΣ ΤΗΣ ΦΑΙΣΤΟΥ
Το αρχαιότερο «τυπωμένο» κείμενο
Ο περίφημος Δίσκος της Φαιστού μπορεί να θεωρηθεί ως το παλαιότερο «τυπωμένο» κείμενο στην Ιστορία. Ο πήλινος δίσκος διαμέτρου 15 εκατοστών ανακαλύφθηκε από Ιταλούς αρχαιολόγους το 1908 και χρονολογείται από το 1700 π.Χ. Στις δύο πλευρές του βρίσκονται 242 μοναδικά σύμβολα, τα οποία δεν συναντώνται σε καμία άλλη επιγραφή που βρέθηκε στην Κρήτη. Ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν πως ο δίσκος έφτασε στη μινωική Φαιστό στη Νότια Κρήτη από τη Μικρά Ασία.

Καμία απόπειρα αποκρυπτογράφη- σης δεν έχει γίνει αποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα.

ΝΗΣΟΣ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ
Οι 25 ξύλινες επιγραφές με άγνωστη χρονολογία
Η λέξη ρόνγκο-ρόνγκο προέρχεται από τη γλώσσα των ανθρώπων που ζουν στη Νήσο του Πάσχα και περιγράφει τη γραφή τους.

Διασώζονται μόλις 25 ξύλινες επιγραφές με άγνωστη χρονολογία. Ίσως χρονολογούνται από το 300 μ.Χ. Τις εντόπισε πρώτος ένας Γάλλος μοναχός το 1864 αλλά κανείς ντόπιος δεν μπορούσε να τις διαβάσει. Αξιοπερίεργη είναι η κατεύθυνση του κειμένου. Για να διαβάσει κανείς μία επιγραφή, πρέπει να ξεκινήσει από την κάτω αριστερή γωνία και αφού φτάσει στην αρχή της σειράς, να γυρίσει την πινακίδα κατά 180 μοίρες και να συνεχίσει να διαβάζει από τα αριστερά προς τα δεξιά.

Η ΚΟΙΛΑΔΑ ΤΟΥ ΙΝΔΟΥ
Πάνω από 100 απόπειρες αποκρυπτογράφησης
Ο πολιτισμός της κοιλάδας του Ινδού καλύπτει μία περιοχή του Πακιστάν και της Ινδίας, σχεδόν ίση με το ένα τέταρτο της Ευρώπης. Στην ακμή του, το 2500 με 1900 π.Χ., οι μεγάλες του πόλεις ήταν εξίσου εντυπωσιακές με αυτές της Μεσοποταμίας και της Αιγύπτου. Η γραφή του σώζεται σε 5.000 επιγραφές, πολλές πάνω σε πέτρες που βρέθηκαν διάσπαρτες στα ερείπια σπιτιών. Σε πολλές κυριαρχεί η μορφή του μονόκερου, ενός μυθικού πλάσματος από την Ινδία. Τα κείμενα είναι πολύ μικρά, από πέντε έως 20 σύμβολα. Άγνωστο τι γλώσσα μιλούσαν οι ντόπιοι. Περισσότερες από 100 απόπειρες αποκρυπτογράφησης έχουν δημοσιευθεί, αλλά καμία δεν έγινε ευρέως αποδεκτή. ΠΡΩΤΟΕΛΑΜΙΤΕΣ
Η παλαιότερη γραφή στον κόσμο
Η πρωτοελαμιτική γραφή είναι η παλαιότερη γραφή στον κόσμο που δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί, αν και πολλοί αμφισβητούν ότι πρόκειται για πλήρως ανεπτυγμένο σύστημα γραφής. Συναντάται για 150 χρόνια από το 3050 π.Χ. στο Ελάμ, τη βιβλική ονομασία μιας περιοχής που βρίσκεται στο σημερινό Δυτικό Ιράν. Είναι περίπου της ίδιας εποχής με τη σφηνοειδή γραφή της Μεσοποταμίας, την οποία οι επιστήμονες κατάφεραν να διαβάσουν. Ελάχιστα είναι γνωστά για τους ανθρώπους που έγραψαν αυτά τα κείμενα.

ΓΡΑΜΜΙΚΗ Α
Το μυστικό του μινωικού πολιτισμού
Το 1900 ο Άρθουρ Έβανς ανακάλυψε δύο πήλινες πινακίδες με άγνωστες γραφές στο παλάτι της Κνωσού. Η μία πινακίδα περιείχε τη γραφή που ονομάστηκε Γραμμική Β και αποκρυπτογραφήθηκε το 1952.

Πρόκειται για την πρώτη αναγνώσιμη ευρωπαϊκή γραφή. Η Γραμμική Α, της δεύτερης πινακίδας, δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί. Τα σύμβολά της θυμίζουν τη Γραμμική Β αλλά αυτό δεν σημαίνει πως προφέρονται με τον ίδιο ήχο. Η Γραμμική Α χρονολογείται από το 1800 π.Χ. Έχουν διασωθεί περίπου 1.500 κείμενα (πολύ λιγότερα από τη Γραμμική Β), τα περισσότερα από την Κρήτη και μερικά από την ηπειρωτική Ελλάδα, την Τουρκία και το Ισραήλ, αν και στην πλειονότητά τους δεν βρίσκονται σε καλή κατάστα- ση. 

6/6/2009