Ο ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ

Το δέντρο συνδέεται με ιδιαίτερους συμβολισμούς ως πηγή ζωής, έμπνευσης και δημιουργίας. Λατρεύτηκε μέσα από τις πολυποίκιλες εκφράσεις του ως ένα ορατό σημείο καθετότητας, ένα σημείο αναφοράς στο χώρο, δηλώνοντας είτε το κέντρο είτε μια αρχή ως σύνορο.

Αποτελεί το συνδετικό κρίκο ανάμεσα σε τρεις κόσμους, τον κόσμο κάτω από τη γη, αυτόν που βρίσκεται στην επιφάνεια της γης και αυτόν στον ουρανό, όπως επίσης και σε δύο διαφορετικά πεδία δημιουργίας, στο ορατό και το αόρατο.

Σε ένα κλειδί ερμηνείας, και πέρα από την εκδήλωσή του στις τρεις σφαίρες του κόσμου στο χώρο, αντιλαμβανόμαστε ότι συσχετίζεται άμεσα και με την παρουσία του στους τρεις ρυθμούς του χρόνου, καθώς το δέντρο έχει κάποιες ιδιαίτερες ομοιότητες με την ανθρώπινη φύση.

Οι ρίζες του είναι οι εμπειρίες του παρελθόντος, τα ακλόνητα θεμέλια που το κρατούν ζωντανό και όρθιο στη μάχη της επιβίωσης. Κι έτσι μέρα με τη μέρα, χρόνο με το χρόνο οι ρίζες προχωράνε σε μεγαλύτερο βάθος, για να μπορέσουν να θρέψουν τους καρπούς της ζωής στο παρόν μεγαλώνοντας το ανάστημά του. 

Οι χυμοί επίσης που ρέουν στον κορμό και στα κλαδιά είναι απαραίτητοι, όπως το αίμα που ρέει στον άνθρωπο, για να δημιουργηθούν και να αναπτυχθούν στο μέλλον οι νέοι του βλαστοί. Τα φύλλα του, διαμέσου του αέρα, παράγουν θροΐσματα παράξενα, ήχους ιδιόμορφους, σαν να θέλουν να μας μιλήσουν.

Είναι ένα θαύμα της φύσης αυτός ο αέναος κύκλος δημιουργίας, που ξεκινά μέσα από τα σπλάχνα της γης μέχρι τη στιγμή που πάνω στα κλωνάρια θα ενσαρκωθεί ο καρπός της ζωής. Έτσι το δέντρο μετέχει στο μυστήριο της ζωής και του θανάτου, σε αυτήν τη διαρκή ροή της εναλλαγής μεταξύ της αναγέννησης και της φθοράς.

Ο άνθρωπος ανά τους αιώνες επηρεασμένος και άμεσα εξαρτώμενος από τον περιοδικό κύκλο της βλάστησης, τίμησε το δέντρο με ποικίλους τρόπους μέσα από τα έθιμα και τις παραδόσεις του. Η κάθετη ανάπτυξη του δέντρου και η ταύτισή του αρκετές φορές με το θείο έδωσαν μια άλλη όψη στην ανθρώπινη σκέψη και το συναίσθημα. Για παράδειγμα, ο άνθρωπος, μιλώντας για την καταγωγή και την ιστορία του, χρησιμοποιεί λέξεις που περιέχουν στοιχεία του δέντρου για να εκφραστεί, όπως «το γενεαλογικό μου δέντρο, οι ρίζες μου, είναι παιδιά από τον καρπό ενός γάμου» ...

Αν και υπάρχει μια μεγάλη ποικιλομορφία ειδών και διαφορετικών ονομάτων, το δέντρο είναι ένα ως «Δέντρο του Ουρανού», «Δέντρο της Αθανασίας», «Δέντρο των Θεών», «Δέντρο της Ζωής» κ.λπ. και η ουσία του συμβολισμού του παραμένει ίδια κι αναλλοίωτη.

Όπως προαναφέραμε, σε μια παράδοση χιλιάδων χρόνων συναντάμε την άρρηκτη σχέση του ανθρώπου με τα ιερά δέντρα των ναών, των μοναστηριών, των καθαγιασμένων τόπων. Η σχέση του δέντρου με το θείο και με το ιερό φανερώνεται με λατρευτικές πρακτικές όπως είναι η ανάρτηση ταμάτων και αφιερωμάτων στα κλαδιά, η αποκοπή κλαδιών και φυλλωμάτων για τη δημιουργία ιαματικών παρασκευασμάτων καθώς και περιάπτων, οι εγκοιμήσεις και οι προσευχές κάτω από το ιερό δέντρο για ιάσεις και θεραπείες από διάφορα νοσήματα, τα θυμιάματα κάτω από τα φυλλώματα κ.λπ.

Στην παγκόσμια μυθολογία υπάρχουν ακόμα πολλοί μύθοι που συνδέουν τα δέντρα με τους ανθρώπους, όπως το «δέντρο πατέρας» ή το «δέντρο μητέρα». Σύμφωνα επίσης με λαϊκές δοξασίες υπάρχει το έθιμο να φυτεύουν ένα δέντρο κατά τη γέννηση ενός παιδιού, φανερώνοντας άμεσα το συσχετισμό της ανθρώπινης ζωής και μακροζωίας με τη δύναμη και την αντοχή των δέντρων, κάτι που φαίνεται άλλωστε και σε ένα ρητό που αποδίδεται στον Τζέγκις Χαν «Όποιος φυτεύει πολλά δέντρα, θα ζήσει πολλά χρόνια».

Πολύ γνωστά κι ενδιαφέροντα στοιχεία για ιδιαίτερα δέντρα αναφέρονται στη δάφνη των Δελφών και τη δρυ, την ιερή βελανιδιά του Δία, στη Δωδώνη όπου δίνονταν οι χρησμοί με το θρόισμα των φύλλων της. Άλλωστε το ιερό δέντρο, ως δέντρο της ζωής, είναι επίσης και μαντικό, άρα και δέντρο της γνώσης.

Άλλωστε, μέσα από αυτά τα μονοπάτια παρατηρούμε την υλική υπόσταση αυτού του στοιχείου που καλείται δέντρο, ανεξαρτήτως ιστορίας και πολιτισμού, να μεταλλάσσεται σε κάτι που ξεφεύγει από τα όρια του εφήμερου και του προσωρινού περνώντας στη διαχρονικότητα της ανθρώπινης κουλτούρας και ιστορίας.

Είθε φίλοι μου τα δέντρα και οι συμβολισμοί τους να οδηγήσουν τον άνθρωπο στην πνευματική και ψυχική εξέλιξη και ισσοροπία .
Ο μεγάλος παιδαγωγός ...Η ΦΥΣΗ και πάλι ..... 

Εικαστικό: Δια Χειρός Στέλλας Καριάκα
''ΤΑ ΔΕΝΤΡΑ'' ακρυλικά χρώματα σε καμβά 80εκ Χ80εκ. Τεχνική abstract

ΣΤΕΛΛΑ ΚΑΡΙΑΚΑ 

The Mythologists

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ