ΚΟΥΡΗΤΕΣ – ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ

{Στη φωτογραφία, οι Κουρήτες χορεύουν ενώ ο μικρός Δίας θηλάζει την αίγα Αμάλθεια}.

Βάσω Δενδροπούλου

Σε περίπτωση που οι σχετικές με την αρχή της ανθρωπότητας ιστορίες συνέβαιναν πάνω σ΄ ένα νησί, τότε εμφανιζόταν σα μάνα η θεά αυτού του νησιού: με άλλα λόγια, η γνωστή μας θεά-Μητέρα με το όνομα του ίδιου του νησιού. Στη Μικρά Ασία έπαιζε το ρόλο αυτό η Ρέα. Στην Ηπειρωτική Ελλάδα ήταν πάντα εκείνη η θεά με διάφορα τοπικά ονόματα. Η μεγάλη Μητέρα γέννησε τα όντα που ήταν οι πρόγονοι του ανθρώπινου γένους. Εκτός από τους Ιδαίους Δάκτυλους, τη συνόδευαν Κουρήτες, Κορύβαντες, Κάβειροι, που τους γέννησε μόνη της. Σε άλλες διηγήσεις αυτοί φτιάχνουν έναν ολόκληρο πρωτολαό, όπως περίπου οι Τελχίνες οι πρώτοι κάτοικοι της Ρόδου.

Εκτός από τους Ιδαίους Δάκτυλους, που όπως αναφέρθηκε στην προηγούμενη δημοσίευση, γεννήθηκαν από τα δάκτυλα της ετοιμόγεννης Ρέας, το βουνό έβγαλε κι άλλα πνεύματα τους Κουρήτες και τους Κορύβαντες. Οι συνοδοί της μικρασιατικής Μητέρας των θεών ονομάζονταν Κορύβαντες. Το όνομα Κουρήτες σημαίνει νέοι. Συνήθως ήταν τρεις οπλισμένοι νέοι, που με ξίφος και ασπίδα χόρευαν γύρω από το νεογέννητο παιδί της Ρέας έναν πολεμικό χορό. Με τα σιδερένια όπλα τους έκαναν θόρυβο να σκεπάσουν τα κλάματα του παιδιού, για να μην τα ακούει ο Κρόνος. Ειπώθηκε, επίσης, ότι μεγάλωσαν από τη γη μετά από μια βροχή ή προήλθαν από τα δάκρυα του θείου βρέφους. Συνδέονταν στενά με το θείο βρέφος – τον κούρο – και θεωρούνταν επίσης παιδιά των Δακτύλων. Διηγούνται, επίσης, για εννέα Κουρήτες και για ολόκληρο λαό Κουρητών και για εννέα ή δέκα Κορύβαντες.


Οι μυθικές παραδόσεις αναφέρουν ένα λαό με το όνομα αυτό, που σε πολύ παλιά εποχή κατείχε την Αιτωλία. Επίσης αναφέρουν πως οι Κουρήτες διώχθηκαν από τη χώρα τους από τον Αιτωλό που ήρθε από την Πελοπόννησο. Γενικότερα το όνομα των Κουρητών έχει δοθεί σε δαίμονες του περιβάλλοντος του Δία κατά την παιδική του ηλικία στην Κρήτη. Κάποτε, τους ταυτίζουν με τους Κουρήτες της Αιτωλίας. Πιο συχνά τους θεωρούν γιους της Κόμβης και του Σώκου. Σ΄ αυτή την παραλλαγή κατάγονταν από την Εύβοια και ήταν επτά: Μίμας, Πρυμνέας, Άκμων, Δαμνέας, Ωκύθοος, Ιδαίος, Μελισσέας. Οι γονείς τους , τους διώχνουν από την Εύβοια και περιπλανιούνται στον ελληνικό κόσμο. Τους βρίσκουμε στη Φρυγία όπου ανατρέφουν τον Διόνυσο, αφού πέρασαν πρώτα από την Κρήτη και την περιοχή της Κνωσού. Από τη Φρυγία πηγαίνουν στην Αττική όπου ο Κέκροπας τους βοηθά να εκδικηθούν το Σώκο και να γυρίσουν στην πατρίδα τους. Όταν πλέον σκότωσε ο Κέκροπας το φοβερό πατέρα τους, επέτρεψαν στην πατρίδα τους και αργότερα ακολούθησαν το Διόνυσο στην Ινδία, επικεφαλής φάλαγγας πολεμιστών από την Εύβοια. Η μητέρα τους Κόμβη ονομαζόταν επίσης Χαλκίδα, γιατί θεωρούσαν πως είχε επινοήσει τη χρήση των χάλκινων όπλων και πως οι γιοι της χόρευαν χτυπώντας τα όπλα μεταξύ τους, τα δόρατα με τις ασπίδες.

Μια άλλη διήγηση αναφέρει πως οι Κουρήτες ήταν γιοι της Γαίας ή ακόμα γιοι του Δία και της Ήρας, ή του Απόλλωνα και της Δαναϊδας. Παραδόσεις πιο σκοτεινές αναφέρουν πως οι Κουρήτες κατείχαν το προφητικό χάρισμα και αποκάλυψαν στον Μίνωα πως μπορούσε να ξαναδώσει ζωή στο γιο του Γλαύκο. Ύστερα από επιμονή της Ήρας εξαφάνισαν τον Έπαφο το γιο της Ιώς. Ο Δίας, ο πατέρας του Έπαφου, οργίστηκε και με τον κεραυνό του σκότωσε τους Κουρήτες.

Οι Κορύβαντες, και αυτοί δαιμονικές υπάρξεις, άλλοτε αναφέρονται σαν γιοι του Απόλλωνα και της Θάλειας κι άλλοτε σαν παιδιά της Αθηνάς και του Ήλιου, ή σαν παιδιά του Κρόνου ή του Δία. Ταυτίζονται με τους Καβείρους ή με τους Κουρήτες. Ήταν όντα που εκστασιάζονταν – από το όνομά τους προήλθε εξάλλου το ρήμα κορυβαντίζω, μαίνομαι και κατέχομαι από το θείο πνεύμα.

Ο Νόννος, ονομάζει τον πρώτο χορευτή Πύρριχο, ενώ μνημονεύεται και ο Ιδαίος και Κύρβας, από το όνομα του οποίου, κατά την άποψή του, ονομάστηκαν Κορύβαντες. Κατά μια άλλη εκδοχή, ήταν οι ιερείς της Κυβέλης κι είχαν πάρει το όνομά τους από τον Κορύβαντα, γιο της Κυβέλης.

ΠΗΓΕΣ: ΑΜΑΛΙΑ ΜΕΓΑΠΑΝΟΥ «Πρόσωπα και Άλλα Κύρια Ονόματα», PIERRE GRIMAL “Λεξικό της Ελληνικής και Ρωμαϊκής Μυθολογίας», Κ. ΚΕΡΕΝΥΙ «Η Μυθολογία των Ελλήνων».

The Mythologists

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ