Δεν υπήρχαν πόλεις στην αρχαία Ελλάδα, ουδέποτε υπήρξαν

1. Εμείς την λέμε Ακρόπολη. Πώς την έλεγαν οι αρχαίοι Αθηναίοι; Τι σημαίνει ακρόπολις;

2. Η αρχαία Αθήνα ήταν πόλη; Υπήρχαν πόλεις στην αρχαία Ελλάδα; Τι είναι μια πόλη; Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε χωριό και πόλη;

3. Εάν απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα, θα προσβάλλουμε ένα κοινόν τόπο που έχει δημιουργήσει μια πολύ διαστρεβλωμένη εικόνα για την αρχαία Αθήνα, την αρχαία Ελλάδα, τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Ο κοινός αυτός τόπος προέρχεται από τη μετάφραση του όρου πόλις ως πόλη: ένα κατά συρροήν και διαρκές μεταφραστικό έγκλημα. Ασυγχώρητο.

4. Ποια είναι διαφορά ανάμεσα σε πόλη και χωριό; Στο χωριό σε γνωρίζουν όλοι και όλους τους γνωρίζεις, έστω και εξ όψεως. Αυτό είναι ένα από τα προβλήματα των κοινοβίων, κοινοτήτων, χωριών. Στην πόλη όχι. Να γιατί λέμε ότι στην πόλη είμαστε και νιώθουμε πιο ελεύθεροι.

5. Εάν ζούσαμε στην αρχαία Αθήνα, ή σε οποιαδήποτε αρχαία ελληνική πόλιν, όλους θα τους γνωρίζαμε και όλοι θα μας γνώριζαν, προσωπικά και εξ όψεως. Και ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης γράφουν ότι το μέγεθος μιας πόλεως, όχι μιας πόλης, πρέπει να είναι τέτοιο ώστε οι πολίτες να γνωρίζονται μεταξύ τους. Δεν γράφουν κάτι το πρωτότυπο.

6. Η αρχαία Αθήνα ως οικιστικός χώρος γύρω από την Ακρόπολη ήταν ένα μεγάλο χωριό, ήταν ένα άστυ (ενδιαίτημα θα το μεταφράζαμε), ο πληθυσμός του οποίου δεν ξεπερνούσε τους 3 – 5.000 κατοίκους, ανδρών, γυναικών, παιδιών συμπεριλαμβανομένων. Ένα βρομερό χωριό με στενούς δρόμους, όπου πετούσαν τα σκατά τους, με χαμόσπιτα και μαγαζιά σαν τσαρδάκια. Στον Κεραμεικό όπου ζούσαν οι αριστοκράτες θα βλέπαμε πλούσια σπίτια. Στην ακμή τους, οι 120 δήμοι της Αττικής δεν ξεπερνούσαν τους 40.000. Όταν λέμε δήμος (ή κώμη) εννοούμε χωριό (ή τον αριθμό των πολεμιστών ή την εδαφική επικράτεια του χωριού). Ο μεγαλύτερος δήμος ήταν ο δήμος Αχαρνέων (Μενίδι), πολυπληθέστερος του άστεως της Αθήνας. Εξ ου και οι Αχαρνής του Αριστοφάνους.

7. Όταν οι Αθηναίοι έλεγαν ‘ η πόλις των Αθηναίων’ δεν εννοούσαν το άστυ της Αθήνας γύρω από την Ακρόπολη, κυρίως νότια και δυτικά της, αλλά όλους τους 120 δήμους της Αττικής. Όπως εμείς σήμερα λέμε το κράτος μας. Και εννοούμε άλλοτε το Κράτος ωε μηχανισμό και άλλοτε τη Χώρα ως εδαφική επικράτεια.

8. Εμείς λέμε ακρόπολις, οι αρχαίοι Αθηναίοι την έλεγαν πόλις, δηλαδή φρούριο, οχυρό, κάστρο – αυτή είναι η αρχική σημασία της λέξης. Ακρόπολις ήταν ένας επίσημος και θρησκευτικός όρος που σήμαινε υψηλή, απόκρημνη πόλις, απόκρημνο φρούριο. Ακ-ρωτήριο είναι μια ζώνη εδάφους μέσα στη θάλασσα που η άκρη της είναι βραχώδης, απότομη. Ακ-μή είναι η λεπίδα του ξυραφιού (επί ξυρού ακμής, πάνω στη λεπίδα του ξυραφιού – το λέμε για κρίσιμες καταστάσεις, για καταστάσεις που μπορούν να μας κόψουν).

9. Δεν υπήρχαν πόλεις στην αρχαία Ελλάδα, ουδέποτε υπήρξαν. Η πρώτη πόλη του ελληνορωμαϊκού κόσμου ήταν η Αλεξάνδρεια, έφτασε μέχρι και τους 500.000 κατοίκους, και μετά η Ρώμη: την εποχή του Χριστού ξεπερνούσε το 1,5 εκ.

10. Όλη η επικράτεια της αρχαίας Αθήνας (η Αττική με τους 120 δήμους, χωριά) ονομάστηκε πόλις διότι την θεωρούσαν ως ένα μεγάλο φρούριο.

11. Η απόδοση του όρου πόλις ως πόλη είναι απαράδεκτη, λίαν επιεικώς. Διαστρεβλώνει πλήρως την πραγματικότητα. Ακόμα κι αν ήταν το μόνο μεταφραστικό έγκλημα, είναι τόσο σοβαρό που για να διορθωθεί θα περάσουν πολλά χρόνια και θα είναι έργο τολμηρών, φιλομαθών και ανοιχτόμυαλων φιλολόγων και ιστορικών του μέλλοντος. Αλλά δεν είναι το μόνο (μεταφραστικό έγκλημα).

badarts

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ