Μετά τον Πατέρα: Ο Δρόμος προς την Ενηλικίωση

Σε ένα ιδιαίτερα συγκινητικό και εύστοχο βιβλίο το οποίο έχει ως αντικείμενο τη Ολοκλήρωση του Εαυτού κατά την Ενηλικίωση (Birth of a Self in Adulthood), η Dorothea McArthur παρουσιάζει 

μία σειρά από "Εντολές", τους άγραφους νόμους με τους οποίους οι πατεράδες αθέλητα ή ηθελημένα περιορίζουν την αυτονόμηση των παιδιών τους στο δρόμο προς την ενηλικίωση.

Συγκριτικά με τη σχέση μητέρας-παιδιού, συχνά η σχέση πατέρα-παιδιού (ακόμα και κατά την ενηλικίωση) είναι  δύσκολο να προσδιοριστεί. Επιφανειακά, οι πατεράδες που συντηρούν -μέσω των δικών τους συναισθηματικών αναγκών- την καθυστέρηση (ή μη επίτευξη) της αυτονομίας των (ενήλικων) παιδιών τους, βρίσκονται κρυμμένοι στο φόντο των οικογενειακών δρώμενων.

Κάποιοι από αυτούς τους πατεράδες έχουν εντυπωσιακά επαγγελματικά διαπιστευτήρια, διατηρώντας περίοπτη θέση στον επαγγελματικό και κοινωνικό τους χώρο. Επιδεικνύουν εξαιρετική επάρκεια και αυτοπεποίθηση στον επαγγελματικό τομέα, αλλά ψυχολογικά είθισται να νιώθουν ατελείς. Πιθανόν να είναι απρόθυμοι να εκφράσουν στοργή σε οποιοδήποτε μέλος της οικογένειας, ενώ συχνά δε συμμετέχουν σε οικογενειακές συζητήσεις. Παρευρίσκονται σε σημαντικές εκδηλώσεις και ορόσημα των παιδιών τους (π.χ. γενέθλια, σχολικές εορτές, αποφοίτηση), αλλά δίχως ενθουσιασμό. Όταν αποφασίσουν να σταθούν στο προσκήνιο είναι είτε διότι οι ανάγκες τους δεν εξυπηρετούνται, ή διότι επιδιώκουν να αποτρέψουν σε κάποιο από τα παιδιά να φύγει από το σπίτι. 

Σε συνειδητό επίπεδο, οι ενέργειές τους είναι πάντα "για το καλό των παιδιών", "για να προσφέρουν ό,τι περνά από το χέρι τους, μέσα σε μία αγαπημένη οικογένεια". Αυτό δε σημαίνει ότι οι πατεράδες (όπως και οι μητέρες) δε μπορούν να αναζητήσουν από τα παιδιά τους να καλύψουν τις δικές τους συναισθηματικές ανάγκες με τρόπο που υπονομεύει την αυτονόμησή τους. 

Στις ακόλουθες oχτώ Πατρικές Εντολές που παρουσιάζει η McArthur, 

εντοπίζει τα δυσλειτουργικά μοτίβα που καταθέτουν οι πατεράδες στην οικογένεια, κρατώντας την αυτονόμηση των παιδιών τους σε αιχμαλωσία και υποβάλλοντας -τόσο τους εαυτούς τους, όσο και τα παιδιά τους- σε τραυματικές αντιπαραθέσεις σε μία προσπάθεια να ολοκληρωθούν και οι μεν και οι δε ψυχικά. H επούλωση μπορεί να επέλθει,

και μια καλή πρώτη προσπάθεια αποτελούν οι Πατρικές Άδειες που εξευμενίζουν κάθε μια από αυτές τις άκαμπτες εντολές, απαλλάσοντας το παιδί από αυτές, και επιτρέποντάς του να αναζητήσει ανένοχα την ψυχική ολοκλήρωση.

________________________________________________________________________________

1η Πατρική Εντολή 
Θα βρίσκεσαι κοντά στη μητέρα σου για να της κρατάς συντροφιά. Θα κάνεις οτιδήποτε χρειάζεται να κάνεις για εκείνη, ώστε εκείνη να νιώθει ψυχικά υγιής κι εγώ να μπορώ να δραπετεύω από τη συζυγική μου σχέση πηγαίνοντας στη δουλειά. 

1η Πατρική Άδεια 

Η μητέρα σου κι εγώ θα υπάρχουμε συμβιωτικά μαζί σου στην αρχή της ζωής σου, αναγνωρίζοντας τις ανάγκες σου, και ανταποκρινόμενοι σε αυτές. Θα σε βοηθήσουμε να ξεκινήσεις να αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου ως ένα ξεχωριστό από εμάς πρόσωπο με το να σου παρουσιάζουμε ορισμένες διαχειρίσιμες καθυστερήσεις στην ικανοποίηση των αναγκών σου. Θα ξεκινήσεις να αντιλαμβάνεσαι τη διαφορά μεταξύ του εαυτού σου και των άλλων. Θα είμαστε διαθέσιμοι ώστε να σε βοηθήσουμε να ανεξαρτητοποιηθείς, να διερευνήσεις τον κόσμο, και να κατανοήσεις τον εαυτό σου και τις θετικές σου ιδιότητες.  
 

2η Πατρική Εντολή
Δεν θα έχεις καμία σοβαρή συζυγική ή σεξουαλική σχέση με οποιονδήποτε άλλον άνθρωπο διότι το καθήκον σου δια βίου είναι να με βοηθήσεις να διατηρήσω το γάμο μου (σα να ήσουν ένας λαστιχένιος φράχτης, βλέπε Wynne et al. 1958). 

2η Πατρική Άδεια 

Αναμένω ότι κάποια στιγμή θα φύγεις από το σπίτι και θα αναπτύξεις μία συζυγική σχέση. Θα υποστηρίξω την αναχώρησή σου, αν και θα μου λείψεις. Αν αποτύχεις να αποχωρήσεις θα στο επισημάνω ώστε να το αντιμετωπίσεις, διότι νοιάζομαι για εσένα. Δε θα δεχτώ να είμαι ο μοναδικός άντρας της ενήλικης ζωής σου.  

3η Πατρική Εντολή
Δε θα αποκτήσεις παιδιά. Οι ανάγκες σου για φροντίδα θα πρέπει να ικανοποιηθούν εντός της δικής μου οικογένειας. (λαστιχένιος φράχτης, βλέπε Wynne et al. 1958). 

3η Πατρική Άδεια
Επιτρέπεται να κάνεις δικά σου παιδιά και να βιώσεις τις χαρές και τις δυσκολίες του να είσαι γονιός. Θα αναβιώσεις την ανατροφή που εγώ και η μητέρα σου σου προσφέραμε. Η αξιολόγηση για το πως ανταποκριθήκαμε σε εσένα, θα αποτελέσει μέρος των αποφάσεων για το πως θα αναθρέψεις εσύ το δικό σου παιδί. 

4η Πατρική Εντολή 
Δε θα αποκτήσεις κανένα επάγγελμα διότι η αποκλειστική δουλειά σου αποτελεί η διατήρηση της δικής μου οικογένειας. Εάν επιτύχεις σε κάποια εξωτερική δουλειά, θα σε ρεζιλέψω, απαξιώσω, και θα ελαχιστοποιήσω οποιαδήποτε διανοητική ανάπτυξη επιτύχεις. Σπανίως θα αναζητήσω τη συμβουλή σου ή θα αναγνωρίσω την δεξιοτεχνία ή τις γνώσεις σου. 

4η Πατρική Άδεια

Θα αναπτύξεις τη δική σου δεξιοτεχνία εντός του επαγγέλματος ή της εργασίας που εσύ θα επιλέξεις. Εγώ θα μάθω από την εμπειρία σου και θα σε συμβουλετώ εάν χρειαστώ τη συμβουλή σου.

5η Πατρική Εντολή 

Δε μπορείς να μου προσφέρεις οποιοδήποτε δώρο αποκαλύπτει την ανεξαρτησία, τη μαεστρία, και την ωριμότητά σου. Δεν πρόκειται να το αποδεχτώ. 

5η Πατρική Άδεια

Μπορείς να μου προσφέρεις δώρα τα οποία αποκαλύπτουν την αναπτυσσόμενη ωριμότητα, ανεξαρτησία, και μαεστρία σου. Θα τα απολαύσω, αν και μπορεί μου φέρουν και λίγη θλίψη, καθώς απομακρύνεσαι από να με χρειάζεσαι σα γονιό.

6η Πατρική Εντολή

Θα υπακούς τις επιθυμίες της μητέρας σου δίχως να τις αμφισβητείς ή να θυμώνεις. Θα στηρίξω κάθε στάση ή ενέργεια με την οποία θα σε χρησιμοποιήσει ώστε να διατηρήσει την ψυχολογική της ισορροπία. Δε θα λάβω υπόψη μου τα συναισθήματά σου.  

6η Πατρική Άδεια 

Αν κάποιο μέλος της οικογένειας, συμπεριλαμβανομένης της μητέρας σου, σου ζητήσει να κάνεις κάτι το οποίο θα σε βλάψει, σε παρακαλώ ενημέρωσέ με, και θα το συζητήσουμε μέχρι να επέλθει μία ικανοποιητική λύση. 

7η Πατρική Εντολή

Αν δεν υπακούσεις αυτές τις εντολές, θα σε κατακρίνω και θα πω στους φίλους μας ότι είσαι αχάριστος, ότι δεν μας αγαπάς ούτε μας νοιάζεσαι. Αν υπακούσεις, θα σε αγνοήσω με τη συνεχή μου απουσία. Δε θα μπορέσω να σε αγαπήσω ποτέ ως ολοκληρωμένο πρόσωπο ή να νοιαστώ για οτιδήποτε προσπαθήσεις να μου προσφέρεις, διότι πρέπει να σε θυσιάσω ως προσάρτημα του γάμου μου.

7η Πατρική Άδεια

Αν, ως οικογένεια, δεν μπορέσουμε να ακολουθήσουμε αυτές τις άδειες, θα συμβουλευτούμε εναν ψυχοθεραπευτή ή ειδικό ψυχικής υγείας ώστε να διαπιστώσουμε αν εμποδίζουμε την ωρίμανσή σου. Αν μπορέσουμε να συμμορφωθούμε με αυτές άδειες, θα μπορέσουμε να μάθουμε να αγαπάμε ο ένας τον άλλο βαθειά, ως ανεξάρτητα, ολόκληρα πρόσωπα εντός των ορίων της ξεχωριστής σχέσης που έχουμε ως πατέρας και παιδί. 

Άννα Πολεμικού, Ph.D. 
Νευροψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια
(προσωποκεντρικης προσέγγισης)

annapolemikou

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ