Τα 9 βασικότερα αίτια – πληγές της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης

29 Μαΐου 1453: Ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ενδέκατος Παλαιολόγος αγωνίζεται στα τείχη της Βασιλεύουσας και προτιμά τον ένδοξο θάνατο από την ταπεινωτική δουλεία. Μένει στην ιστορία ως ο «Μαρμαρωμένος Βασιλιάς», που κάποτε θα ξυπνήσει να ξαναστήσει το θρόνο του στην Πόλη.

Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης ήταν ένα τεράστιο πλήγμα για το έθνος μας που προκαλεί πένθος στο λαό μας μέχρι και σήμερα. Τα αίτια όμως του ιστορικού αυτού γεγονότος, δεν εντοπίζονται μόνο στη χρονική στιγμή του Μάη του 1453, αλλά κρύβονται σε μια μακροχρόνια αποσύνθεση της πολιτικής, της κοινωνικής και της οικονομικής εικόνας του Γένους.

1. Εθνολογική αλλοίωση: Από το 13ο αιώνα, ο Ελληνισμός διασπάστηκε σε άλλες περιοχές υπό ξένους δυνάστες. Αλλόφυλοι μισθοφόροι διείσδυσαν στο στρατό και στη διοίκηση του κράτους. Το ελληνικό στοιχείο αποδυναμώθηκε, χαλαρώνοντας την ισχύ του και προκαλώντας μια καταλυτική εθνολογική αλλοίωση.

2. Σύγχυση στο εσωτερικό του κράτους: θρησκευτικές και ιδεολογικές αντιθέσεις έπλητταν το σώμα της αυτοκρατορίας. Οι επαναλαμβανόμενες υποχωρήσεις των πολιτικών στις παπικές απαιτήσεις, προκειμένου να κερδίσουν την πολύτιμη στρατιωτική βοήθεια και γενικότερα οι δυτικές επιρροές, προκάλεσαν σύγχυση στην πνευματική ταυτότητα του Βυζαντίου.

3. Εμφύλιοι πόλεμοι: Οι εμφύλιοι πόλεμοι (1321-1328, 1341-1355) πέραν από τη δημογραφική συρρίκνωση που προκάλεσαν στο κράτος, κούρασαν και τρομοκράτησαν το λαό, πλήττοντας την ψυχολογική του πυγμή και ενοποίηση.

4. Οικονομική κρίση: Η οικονομική κρίση, απόρροια λανθασμένων οικονομικών πολιτικών των αυτοκρατόρων, αποτέλεσε ίσως το βασικότερο αίτιο της Άλωσης της Πόλης. Η συνεχής αύξηση της μεγάλης ιδιοκτησίας εις βάρος των μικρών, η δυσβάστακτη φορολογία στους οικονομικά αδύναμους, η καταχρηστική επέκταση του θεσμού των «προνοιαρίων» (κατόχων πρόνοιας) και η αύξηση των μοναστηριακών εδαφών, καταπόνησαν τους μικροκαλλιεργητές, εγκαθιδρύοντας μια οικονομική ολιγαρχία, που τελικά οδήγησε στην κρίση. Η ελπίδα εξόδου από αυτήν μέσω του εμπορίου δεν ήταν στέρεη, καθώς οι εμπορικές σχέσεις είχαν περάσει στα χέρια των δυτικών.

5. Διαφθορά: η φιλαργυρία, οι αδικίες και η διαφθορά οδήγησαν στην αποδυνάμωση του κράτους, προετοιμάζοντας το έδαφος για την Άλωση της Πόλης χρόνια πριν. Η κατάσταση περιγράφηκε λεπτομερώς, από το Γεννάδιο, τον πρώτο Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης μετά την Άλωση. Όπως βρέθηκε σε χειρόγραφη εξομολόγησή του, η παρακάτω «κατάθεση ψυχής» περιγράφει την ηθική κατάπτωση εκείνων των καιρών:
«Κύριε! Διασκορπιστήκαμε παντού. Γελοιοποιηθήκαμε όχι μόνο στα μάτια των γειτόνων μας αλλά και όλων των ανθρώπων. Μας κοροϊδεύουν και μας χλευάζουν όλοι γύρω μας. Γίναμε παράδειγμα συμφοράς στην ανθρώπινη ζωή. Κύριε, γιατί τα επέτρεψες αυτά σε μας; Γιατί ο θυμός σου μας κατέκαυσε;…  Είμαστε διεφθαρμένοι και σιχαμεροί σε ό,τι κάνουμε. Δανείζαμε χρήματα με τόκο και παίρναμε δωροδοκίες από αθώους ανθρώπους. Αποστραφήκαμε τη δικαιοσύνη και τον έλεγχο. Οι ζυγαριές μας ήταν άνισες. Τα χρήματά μας ήταν παράνομα»

6. Ανικανότητα επαρκούς εξοπλισμού στρατού και στόλου: Αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης ήταν φυσικά και η αδυναμία συγκέντρωσης πόρων για την ικανή ενδυνάμωση στρατού και στόλου για την υπεράσπιση της Πόλης. Η δυσαναλογία των στρατιωτικών δυνάμεων ήταν ζοφερή: οι 7.000 στρατιώτες του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου έπρεπε να αντιμετωπίσουν τις τριακονταπλάσιες δυνάμεις του Μωάμεθ Β’. Εκτός αυτού, ο τουρκικός στρατός είχε ένα επιπλέον προβάδισμα: το νέο όπλο, το τηλεβόλο, με το κρότο του οποίου προκαλούσε και ψυχολογικό πόλεμο στους πολιορκούμενους, πέραν από τις υλικές ζημιές. Το τηλεβόλο είχε προταθεί στο Βυζάντιο για αγορά, αλλά λόγω της έλλειψης των πόρων ήταν αδύνατη η απόκτησή του.

7. Στρατιωτικά λάθη: Υπάρχει ένας κανόνας που λέει πως κατά τη διάρκεια μιας μάχης κερδίζει αυτός που τελικά διαπράττει τα λιγότερα λάθη. Στην περίπτωσή μας, εκτός από το μικρό, ταλαιπωρημένο στρατό, είχαμε να αντιμετωπίσουμε και στρατιωτικά ατοπήματα. Λέγεται πως είχαν ξεχάσει μία από τις πύλες του τείχους ανοιχτή, διευκολύνοντας την είσοδο των εχθρών στην Πόλη.

8. Απουσία εξωτερικής βοήθειας: Ο Πάπας και οι βασιλείς της Δύσης δεν στάθηκαν στο πλευρό της Ελλάδας στη δυσκολία αυτή, παρόλο που αρχικά είχαν υποσχεθεί υποστήριξη. Τελικά, απέστειλαν ένα μικρό στόλο πλοίων και λίγες εκατοντάδες στρατιωτών που υπάκουγαν στις εντολές του Ιουστινιανού.

9. Η άνιση κατάσταση των δυο κρατών: Η Βυζαντινή αυτοκρατορία ήταν ήδη επιβαρυμένη από τις συνεχείς βαρβαρικές επιδρομές αλλά και τις λεηλασίες των Σταυροφόρων. Απεναντίας, το νέο κράτος των Μωαμεθανών υπερίσχυε σε δύναμη, αντοχή, αριθμό και ορμή. Το αποτέλεσμα ήταν πασιφανές.

Φωτό από: www.freedigitalphotos.net

tsemperlidou

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ