Τζίντου Κρισναμούρτι: Περί Βίας

Τι να συζητήσουμε αυτό το πρωί; Η λέξη «συζήτηση» δεν είναι σωστή, είναι περισσότερο ένας διάλογος. Οι γνώμες δεν θα μας οδηγήσουν πουθενά και το να ενδώσουμε σε καθαρά διανοητικές εξυπνάδες θα έχει πολύ λίγο νόημα, επειδή η αλήθεια δεν πρόκειται να βρεθεί μέσω της ανταλλαγής απόψεων ή ιδεών. Έτσι εάν πρόκειται να προσεγγίσουμε ένα πρόβλημα μιλώντας παρέα, αυτό πρέπει να γίνει σε ένα επίπεδο που δεν θα είναι διανοητικό ή συναισθηματικό. 

Ερώτηση: Νομίζω ότι ο πόλεμος εναντίον του Κομμουνισμού είναι με κάποια λογική δικαιολογημένος. Θα ήθελα να ανακαλύψω μαζί σας αν έχω δίκιο ή όχι. Πρέπει να καταλάβετε ότι έζησα δέκα χρόνια υπό το καθεστώς του κομμουνισμού. Ήμουν σε Ρώσικο στρατόπεδο συγκέντρωσης, έχω βρεθεί επίσης σε κομμουνιστική φυλακή. Αυτοί καταλαβαίνουν μόνο μια γλώσσα, η οποία είναι η δύναμη. Έτσι η ερώτηση μου είναι: Είναι αυτός ο πόλεμος αυτοπροστασία ή όχι; 

Κρισναμούρτι: Πιστεύω πως οποιαδήποτε ομάδα επιφέρει πόλεμο, πάντα υποστηρίζει πως πρόκειται για πόλεμο αυτοπροστασίας. Πάντα υπήρχαν πόλεμοι, επιθετικοί ή αμυντικοί. Υπάρχουν όμως πόλεμοι που έχουν υπάρξει ως ένα περίεργο, τερατώδες παιχνίδι ανά τους αιώνες. Αποκαλούμαστε, δυστυχώς, μορφωμένοι και πολιτισμένοι, και όμως ενδίδουμε στις πιο άγριες μορφές σφαγής. Θα μπορούσαμε λοιπόν να εμβαθύνουμε στην ερώτηση, τι είναι αυτή η έντονη βία, αυτή η επιθετικότητα του ανθρώπου; - Μπορούμε να δούμε αν είναι διόλου πιθανόν να ελευθερωθούμε από αυτή;

Υπάρχουν εκείνοι που έχουν πει, «Σε καμία περίπτωση μην ασκείτε βία». Αυτό υπονοεί το να ζει κανείς μια ειρηνική ζωή, αν και περιβάλλεται από ανθρώπους οι οποίοι είναι πολύ επιθετικοί, βίαιοι. Υπονοεί ένα είδος πυρήνα μεταξύ ανθρώπων που είναι άγριοι, κτηνώδεις, βίαιοι. Αλλά πως ο νους ελευθερώνεται από τη συσσωρευμένη βιαιότητα, την καλλιεργημένη βιαιότητα, την βιαιότητα της αυτοπροστασίας, την βιαιότητα της επιθετικότητας, την βιαιότητα του ανταγωνισμού, την βιαιότητα της προσπάθειας να είναι κάποιος, την βιαιότητα της προσπάθειας να πειθαρχήσει σε ένα πρότυπο, προσπαθώντας να γίνει κάποιος, προσπαθώντας να καταπιέσει και να καταδυναστεύσει τον εαυτό του, αποκτηνώνοντας τον, με σκοπό να μην είναι βίαιος – πώς ο νους μπορεί να είναι ελεύθερος από τέτοιες μορφές βίας; 

Υπάρχουν τόσα πολλά διαφορετικά είδη βίας. Να εμβαθύνουμε στο κάθε ένα είδος βίας ή να πιάσουμε ολόκληρη τη δομή της βίας; Μπορούμε να κοιτάξουμε σε όλο το φάσμα της βίας, και όχι μόνο σε ένα κομμάτι της; 

Η πηγή της βίας είναι το «εγώ», η ατομικότητα, ο εαυτός, που εκδηλώνεται με τόσους πολλούς τρόπους – με διαίρεση, στη προσπάθεια να γίνει ή να είναι κάποιος – διαιρούμενος στο «εγώ» και το «μη εγώ», στο ασυνείδητο και το συνειδητό. Στο «εγώ» που ταυτίζεται με την οικογένεια ή όχι, με την κοινωνία ή όχι κλπ. Είναι σαν ένα βότσαλο που πέφτει σε μια λίμνη: τα κύματα απλώνονται όλο και περισσότερο, και το κέντρο είναι το «εγώ». Όσο το «εγώ» επιβιώνει με οποιαδήποτε μορφή, λεπτοφυή ή χονδροειδή, θα πρέπει να υπάρχει βία. 

Αλλά το να αναρωτηθούμε, «ποια είναι η ριζική αιτία της βίας;», να προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε ποια είναι η αιτία, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι την εξαλείφουμε.

Νομίζω πως αν γνώριζα γιατί είμαι βίαιος, τότε θα είχα τελειώσει με αυτό. Έτσι ξοδεύω εβδομάδες, μήνες, χρόνια, ψάχνοντας για την αιτία, ή διαβάζοντας τις εξηγήσεις που έχουν δοθεί από τους ειδικούς για τις διάφορες αιτίες της βίας ή της επιθετικότητας, αλλά στο τέλος είμαι ακόμη βίαιος. Άρα, απαντούμε στο ερώτημα της βίας μέσω της ανακάλυψης της αιτίας και του αποτελέσματος; - ή το διερευνούμε στο σύνολό του; Βλέπουμε πως η αιτία γίνεται το αποτέλεσμα και το αποτέλεσμα γίνεται η αιτία – δεν υπάρχει καμία αιτία και κανένα αποτέλεσμα τόσο έκδηλα διαφορετικά –είναι μια αλυσίδα, μια αιτία που γίνεται το αποτέλεσμα και ένα αποτέλεσμα που γίνεται η αιτία – και προχωρούμε σε αυτή τη διαδικασία επ’ αόριστον. Αλλά αν μπορούσαμε να κοιτάξουμε το πρόβλημα της βίας στην ολότητά του, θα το κατανοούσαμε τόσο ζωτικά που θα έφτανε σε ένα τέλος. 

Έχουμε χτίσει μια κοινωνία που είναι βίαιη και εμείς, ως ανθρώπινα όντα, είμαστε βίαιοι. Το περιβάλλον, ο πολιτισμός στον οποίο ζούμε, είναι το προϊόν των προσπαθειών μας, της πάλης μας, του πόνου μας, των φρικτών κτηνωδιών μας. Έτσι το πιο σημαντικό ερώτημα είναι: είναι δυνατόν να σταματήσουμε αυτή τη τρομερή βία στον εαυτό μας; Αυτό είναι πραγματικά το ερώτημα. 

Ε: Είναι δυνατόν να μεταμορφώσουμε τη βία;

Κ: Η βία είναι μια μορφή ενέργειας, είναι ενέργεια διοχετευμένη με τέτοιο τρόπο που γίνεται επιθετικότητα. Αλλά επί του παρόντος δεν προσπαθούμε να μεταμορφώσουμε ή να αλλάξουμε τη βία, αλλά να την καταλάβουμε και να την κατανοήσουμε τόσο ολοκληρωτικά έτσι ώστε κανείς να ελευθερωθεί από αυτήν. Ο νους έχει προχωρήσει παραπέρα – αν την έχει ξεπεράσει ή την έχει μεταμορφώσει, δεν έχει πολύ σημασία. Είναι δυνατό; - δεν είναι δυνατό; - είναι δυνατό –αυτές οι λέξεις! Πως σκέφτεται κανείς για τη βία; Πώς κάποιος βλέπει τη βία; Παρακαλώ ακούστε την ερώτηση: Πως γνωρίζει κανείς ότι είναι βίαιος; Όταν κάποιος είναι βίαιος,έχει επίγνωση ότι είναι βίαιος; Πως γνωρίζει κανείς τη βία;Αυτό το ερώτημα της επίγνωσης είναι πραγματικά περίπλοκο. Όταν λέω «σε γνωρίζω», τι σημαίνει το «γνωρίζω»; Σε γνωρίζω όπως ήσουν όταν σε συνάντησα χθες, ή δέκα χρόνια πριν. Αλλά στο πέρασμα των δέκα χρόνων ως τώρα, εσύ έχεις αλλάξει και εγώ έχω αλλάξει, συνεπώς δεν σε γνωρίζω. Σε γνωρίζω μόνο από το παρελθόν, συνεπώς δεν μπορώ ποτέ να πω «σε γνωρίζω» - παρακαλώ καταλάβετε αυτό το απλό πράγμα πρώτα. Επομένως μπορώ μόνο να πω «έχω υπάρξει βίαιος, αλλά δεν γνωρίζω τι είναι η βία τώρα». Λέτε κάτι σε εμένα το οποίο ερεθίζει τα νεύρα μου και εκνευρίζομαι. Ένα λεπτό αργότερα λέτε «ήμουν εκνευρισμένος». Τη στιγμή του θυμού δεν το αναγνωρίζετε, παρά μόνο μετά. Πρέπει να εξετάσετε τη δομή της αναγνώρισης. Αν δεν το κατανοήσετε αυτό δεν θα καταφέρετε να γνωρίσετε τον θυμό εκ νέου. Είμαι θυμωμένος αλλά συνειδητοποιώ ότι είμαι θυμωμένος ένα λεπτό αργότερα. Η συνειδητοποίηση είναι η αναγνώριση ότι ήμουν θυμωμένος και συμβαίνει αφού έχω υπάρξει θυμωμένος. Ειδάλλως δεν γνωρίζω ότι είναι θυμός. Δείτε τι συνέβη: η αναγνώριση παρεμβάλλεται στη πραγματικότητα. Μεταφράζω πάντα την τωρινή πραγματικότητα με όρους του παρελθόντος. 

Έτσι, μπορεί κανείς, χωρίς να μεταφράζει το παρόν με όρους του παρελθόντος, να κοιτάξει την απόκριση εκ νέου, με ένα καινούργιο νου; Με αποκαλείτε ανόητο και όλο μου το αίμα ανεβαίνει στην επιφάνεια και λέει «είστε και φαίνεστε». Και τι συνέβη, σε μένα, συναισθηματικά, εσωτερικά; Έχω μια εικόνα για τον εαυτό μου ως κάτι που νομίζω πως είναι επιθυμητό, ευγενές, άξιο και εσείς προσβάλετε αυτήν την εικόνα. Είναι αυτή η εικόνα που αποκρίνεται, που είναι το παρελθόν. Έτσι η επόμενη ερώτηση είναι: μπορεί η απόκριση να μην προέρχεται από το παρελθόν; – μπορεί να μεσολαβήσει ένα διάστημα μεταξύ της «παλιάς» και της νέας πραγματικότητας; – μπορεί το παλιό να είναι διστακτικό, έτσι ώστε να επιτρέψει στο νέο να συμβεί; Νομίζω πως αυτό είναι όλο το πρόβλημα. 

Ε: Δηλαδή λέτε ότι όλη η βία είναι απλά ο διαχωρισμός μεταξύ του,τι δεν είναι, και του, τι είναι;

Κ: Όχι κύριε. Ας ξαναρχίσουμε. Είμαστε βίαιοι. Στη διάρκεια όλης της ύπαρξης, τα ανθρώπινα όντα ήταν και είναι βίαια. Θέλω να ανακαλύψω, ως ανθρώπινο ον πώς να υπερβώ αυτή τη βία, πώς να πάω πέρα από αυτήν. Τι πρέπει να κάνω; Βλέπω τι έχει προκαλέσει η βία στον κόσμο, πως έχει καταστρέψει κάθε μορφή σχέσης, πως έχει επιφέρει βαθύ πόνο στον καθένα, μιζέρια – τα βλέπω όλα αυτά. Και λέω στον εαυτό μου, θέλω να ζήσω μια αληθινά ειρηνική ζωή όπου θα υπάρχει αφθονία στην αγάπη – όλη η βία πρέπει να εξαφανιστεί. Τώρα τι πρέπει να κάνω; Αρχικά πρέπει να μην δραπετεύσω από αυτό, ας είμαστε βέβαιοι γι αυτό. Δεν πρέπει να δραπετεύσω από το γεγονός ότι είμαι βίαιος – με το «δραπετεύω» να σημαίνει ότι το καταδικάζω, το δικαιολογώ, ή το ονομάζω ως βία. – Η απόδοση ονόματος είναι μια μορφή καταδίκης, μια μορφή δικαιολογίας. 

Πρέπει να συνειδητοποιήσω πως ο νους δεν πρέπει να αποσπάται από αυτό το γεγονός της βίας, ούτε αναζητώντας την αιτία ούτε εξηγώντας την αιτία, ούτε κατονομάζοντας το γεγονός ότι είμαι βίαιος, ούτε δικαιολογώντας το, καταδικάζοντάς το, προσπαθώντας να ξεφύγει από αυτό. Αυτές είναι όλες μορφές απόσπασης της προσοχής από το γεγονός της βίας. Ο νους πρέπει να είναι απόλυτα καθαρός στο ότι δεν υπάρχει διαφυγή από αυτό, ούτε πρέπει να υπάρχει η άσκηση της θέλησης η οποία λέει «θα το υπερνικήσω» - η θέληση είναι η ίδια η ουσία της βίας. 

Ε: Βασικά, προσπαθούμε να ανακαλύψουμε τι είναι η βία, βρίσκοντας τη τάξη σε αυτή; 

Κ: Όχι κύριε. Πως μπορεί να υπάρχει τάξη στη βία; – Η βία είναι αταξία.

Δεν πρέπει να υπάρχει κανενός είδους διαφυγή από αυτό, ούτε διανοητική ή επεξηγηματική αιτιολόγηση – δείτε τη δυσκολία σε αυτό, διότι ο νους είναι τόσο πανούργος, τόσο έξυπνος στο να δραπετεύει, επειδή δεν γνωρίζει τι να κάνει με τη βία του. Δεν είναι ικανός να τη χειριστεί – ή νομίζει πως δεν είναι – έτσι δραπετεύει. Κάθε μορφή διαφυγής, περισπασμού ή απομάκρυνσης συνιστά βία. Αν κανείς το συνειδητοποιήσει αυτό, τότε ο νους έρχεται αντιμέτωπος με το γεγονός του «τι είναι» και τίποτε παραπάνω. 

Ε: Πως μπορείτε να γνωρίζετε αν είναι βία εάν δεν το κατονομάσετε; 

Κ: Όταν το κατονομάζεις το συσχετίζεις μέσω του ονόματος με το παρελθόν, άρα το κοιτάς με ματιά επηρεασμένη από το παρελθόν, επομένως δεν το κοιτάς από την αρχή –αυτό είναι όλο. Αντιλαμβάνεστε το νόημα;

Κοιτάτε τη βία, δικαιολογώντας την, λέγοντας πως η βία είναι απαραίτητη για να ζήσετε σε αυτή τη τερατώδη κοινωνία, λέγοντας πως η βία είναι κομμάτι της φύσης – «κοίτα, η φύση σκοτώνει» -- είστε ρυθμισμένοι να τη βλέπετε καταδικάζοντας, δικαιολογώντας ή με αντίσταση. Μπορείτε να τη δείτε με φρέσκο μάτι, μόνο όταν έχετε επίγνωση ότι ταυτίζετε αυτό που βλέπετε με τις εικόνες όσων ήδη ήδη γνωρίζετε, και ότι επομένως δεν τη κοιτάτε εκ νέου. Έτσι, εγείρεται κατόπιν το ερώτημα: Πως είναι μορφοποιημένες αυτές οι εικόνες, ποιος είναι ο μηχανισμός που μορφοποιεί εικόνες; Η σύζυγός μου λέει σ’ εμένα, «είσαι ένας ανόητος». Δεν μου αρέσει και μου αφήνει ένα στίγμα στο νου. Λέει και κάτι άλλο, το οποίο επίσης αφήνει ένα στίγμα στο νου. Αυτά τα στίγματα είναι οι εικόνες της μνήμης. Τώρα, όταν μου πει «είσαι ανόητος», αν εκείνη τη στιγμή έχω επίγνωση, δίνοντας προσοχή, τότε δεν υπάρχει κανένας στιγματισμός– μπορεί να έχει δίκιο. 

Έτσι η απροσεξία γεννά εικόνες, ενώ η προσοχή ελευθερώνει το νου από αυτές τις εικόνες. Είναι πολύ απλό. Με τον ίδιο τρόπο, αν όταν είμαι οργισμένος γίνω εντελώς προσεχτικός, τότε δεν υπάρχει αυτή η απροσεξία που επιτρέπει στο παρελθόν να εισέλθει και να παρέμβει στην αληθινή αντίληψη του θυμού εκείνη τη στιγμή. 

Ε: Αυτό δεν είναι μία πράξη θέλησης; 

Κ: Είπαμε: «Η θέληση στην ουσία είναι βία». Ας εξετάσουμε τι είναι η θέληση: «θέλω να κάνω αυτό – δεν θα ανεχτώ εκείνο – θα κάνω αυτό» - Αντιστέκομαι, απαιτώ, επιθυμώ, που είναι μορφές αντίδρασης. Όταν λέτε, «εγώ θα... αυτό», αυτό είναι μια μορφή αντίδρασης και η αντίδραση είναι βία. 

Ε: Σας καταλαβαίνω όταν λέτε ότι αποφεύγουμε το πρόβλημα αναζητώντας μια απάντηση που ξεφεύγει από το, «τι είναι». 

Κ: Έτσι, θέλω να μάθω πώς να κοιτάζω στο «τι είναι».

Τώρα, προσπαθούμε να ανακαλύψουμε αν είναι δυνατόν να υπερβούμε τη βία. Λέγαμε «Μην διαφεύγετε από αυτή, μην απομακρύνεστε από το κεντρικό γεγονός της βίας». Τέθηκε το ερώτημα: «πως γνωρίζετε ότι είναι βία;» Το γνωρίζετε απλώς επειδή είστε σε θέση να το αναγνωρίσετε εφ’όσον έχει υπάρξει ως βία; Αλλά όταν το κοιτάτε χωρίς να το κατονομάζετε, χωρίς να το δικαιολογείτε ή να το καταδικάζετε (τα οποία είναι οι όροι του παρελθόντος) τότε το κοιτάτε εκ νέου –δεν είναι έτσι; Τότε είναι βία; Αυτό είναι από τα πιο δύσκολα πράγματα να κάνετε, διότι όλη η ζωή μας είναι καθορισμένη από το παρελθόν. Γνωρίζετε τι είναι να ζείτε στο παρόν; 

Ε: Λέτε, «Ελευθερωθείτε από τη βία» - Αυτό περιλαμβάνει πολλά ακόμη, πόσο μακριά πάει η ελευθερία;

Κ: Εμβαθύνω στην ελευθερία. Τι σημαίνει αυτό; Υπάρχουν μέσα μας βαθιά, όλες οι απογοητεύσεις, θυμοί, αντιδράσεις, ο νους πρέπει επίσης να ελευθερωθεί από αυτά, δεν πρέπει; Ρωτάω: μπορεί ο νους να ελευθερωθεί από την ενεργή βία στο παρόν, να ελευθερωθεί από όλες τις ασυνείδητες συσσωρεύσεις μίσους, οργής, πικρίας, που βρίσκονται εκεί, κλεισμένες βαθιά; Πως μπορεί να γίνει αυτό; 

Ε: Αν κανείς είναι ελεύθερος από αυτή τη βία στον εαυτό του, τότε όταν βλέπει τη βία έξω από τον εαυτό του, δεν θλίβεται; Τι να κάνει κανείς;

Κ: Αυτό που έχει να κάνει κανείς είναι να διδάξει τον άλλον. Το να διδάσκεις τον άλλον αποτελεί τη σπουδαιότερη εργασία στον κόσμο –όχι για χρήματα, όχι για το μεγάλο τραπεζικό σας λογαριασμό, αλλά απλώς για να διδάξετε, να τα πείτε στους άλλους.

Ε: Ποιος είναι ο πιο εύκολος τρόπος να…

Κ: Ποιος είναι ο πιο εύκολος τρόπος;...(γέλιο)… Ένα τσίρκο! Κύριε, διδάσκετε τον άλλο και διδάσκοντας μαθαίνετε και εσείς ο ίδιος. Δεν είναι ότι πρώτα έχετε μάθει, συσσωρεύσει, έπειτα πληροφορείτε. Εσείς ο ίδιος είστε βίαιος. Κατανοώντας τον εαυτό σας βοηθάτε τον άλλον να κατανοήσει τον εαυτό του, επομένως η διδασκαλία είναι η μάθηση. Δεν βλέπετε την ομορφιά σε όλο αυτό. 

Επομένως, ας συνεχίσουμε. Δεν θέλετε να μάθετε μέσα από την καρδιά σας τι είναι η αγάπη;

Το κλάμα των ανθρώπων δεν έχει υπάρξει για χιλιετίες, για να ανακαλύψουμε πώς να ζούμε ειρηνικά, πώς να έχουμε αληθινή αφθονία αγάπης, συμπόνιας. Αυτό μπορεί μόνο να συμβεί όταν υπάρξει η αληθινή αίσθηση του «μη-εγώ», καταλαβαίνετε. Και λέμε: κοιτάξτε, για να το ανακαλύψετε αυτό – είτε είναι από μοναξιά, ή θυμό ή πικρία – κοιτάξτε, χωρίς καμία διαφυγή. Η διαφυγή είναι η απόδοση ονομασίας σε αυτό, έτσι μην το κατονομάζετε, κοιτάξτε το. Και ύστερα δείτε – χωρίς να κατονομάζετε – αν η πικρία υπάρχει. 

Ε: Συνηγορείτε στο να ξεφορτωθούμε όλη τη βία, ή είναι κάποια βία υγιής στη ζωή κάποιου; Δεν εννοώ σωματική βία, αλλά το να ξεφορτώνεσαι τις απογοητεύσεις. Μπορεί αυτό να είναι χρήσιμο, η προσπάθεια να μην απογοητευόμαστε;

Κ: Όχι κυρία μου. Η απάντηση βρίσκετε μέσα στην ερώτηση: γιατί να είστε απογοητευμένη; Έχετε ποτέ ρωτήσει τον εαυτό σας γιατί είστε απογοητευμένη; Και για να απαντήσετε αυτή την ερώτηση έχετε ποτέ ρωτήσει: τι είναι η επίτευξη; – γιατί θέλετε να επιτύχετε; Υπάρχει τέτοιο πράγμα όπως η επίτευξη; Τι είναι αυτό που επιτυγχάνει; – είναι το «εγώ», το «εγώ» που είναι βίαιο, το «εγώ» που είναι χωριστικό, το «εγώ» που λέει, «είμαι μεγαλύτερος από εσένα», που επιδιώκει τη φιλοδοξία, την ανάδειξη, τη φήμη; Διότι θέλει να γίνει πικρόχολο. Βλέπετε ότι υπάρχει τέτοιο πράγμα, όπως το «εγώ» που θέλει να επεκταθεί, που όταν δεν μπορεί να επεκταθεί, νιώθει απογοητευμένο και άρα πικρόχολο; – αυτή η πικρία, αυτή η επιθυμία για επέκταση, είναι βία. Τώρα όταν βλέπετε την αλήθεια σε αυτό, τότε δεν υπάρχει καμία επιθυμία για επίτευξη, επομένως δεν υπάρχει απογοήτευση.

Ε: Τα φυτά και τα ζώα είναι και τα δυο ζωντανά πράγματα, και τα δυο προσπαθούν να επιβιώσουν. Κάνετε κάποια διάκριση μεταξύ του να σκοτώνεις ζώα για να τραφείς και να σκοτώνεις φυτά για να τραφείς; Αν ναι γιατί;

Κ: Πρέπει κανείς να επιβιώσει, έτσι σκοτώνει το λιγότερο ευαίσθητο πράγμα που είναι διαθέσιμο. Δεν έχω φάει ποτέ κρέας σε όλη μου τη ζωή. Και πιστεύω ότι κάποιοι επιστήμονες σταδιακά οδηγούνται επίσης σε αυτή την άποψη: αν το κάνουν, τότε θα το δεχτείτε!

Ε: Μου φαίνεται, ότι όλοι εδώ είναι συνηθισμένοι στην Αριστοτέλεια σκέψη, και εσείς δεν χρησιμοποιείτε Αριστοτέλειες τακτικές και το χάσμα είναι τόσο απόλυτο που εκπλήσσομαι. Πως μπορούμε να επικοινωνήσουμε πολύ προσεκτικά;

Κ: Αυτή είναι η δυσκολία, κύριε. Είστε συνηθισμένοι σε μια συγκεκριμένη φόρμουλα ή γλώσσα, με ένα συγκεκριμένο νόημα, και ο ομιλητής δεν έχει αυτή τη συγκεκριμένη άποψη. Οπότε υπάρχει μία δυσκολία στην επικοινωνία. Το προσεγγίσαμε αυτό: είπαμε, η λέξη δεν είναι το πράγμα, η περιγραφή δεν είναι το περιγραφόμενο, η εξήγηση δεν είναι το εξηγούμενο. Εξακολουθείτε να κολλάτε στην εξήγηση, να κρατιέστε από τη λέξη, να γιατί υπάρχει δυσκολία.

Έτσι: βλέπουμε τι είναι η βία στον κόσμο – κομμάτι του φόβου, κομμάτι της απόλαυσης. Υπάρχει μια τεράστια παρόρμηση για έντονες συγκινήσεις: το θέλουμε αυτό, και ενθαρρύνουμε την κοινωνία να μας το δώσει. Και ύστερα κατηγορούμε την κοινωνία, ενώ είμαστε εμείς υπεύθυνοι. Και ρωτάμε τους εαυτούς μας αν αυτή η τρομακτική ενέργεια αυτής της βίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί διαφορετικά. Το να είσαι βίαιος χρειάζεται ενέργεια: μπορεί αυτή η ενέργεια να μετασχηματιστεί ή να μετακινηθεί προς άλλη κατεύθυνση; Τώρα, στην ίδια τη κατανόησή του, και στο να δούμε την αλήθεια σε αυτό, αυτή η ενέργεια γίνεται εντελώς διαφορετική.

Ε: Λέτε δηλαδή, ότι η μη-βία είναι απόλυτη; – ότι η βία είναι μια απόκλιση του τι θα μπορούσε να είναι;

Κ: Ναι, αν θέλετε να το θέσετε με αυτόν τον τρόπο. Λέμε ότι η βία είναι μια μορφή ενέργειας και η αγάπη είναι επίσης μια μορφή ενέργειας – αγάπη χωρίς ζήλια, χωρίς ανησυχία, χωρίς φόβο, χωρίς πικρία, χωρίς όλο τον πόνο που ακολουθεί την αποκαλούμενη αγάπη. Τώρα, η βία είναι ενέργεια, και η αγάπη με φραγμούς, περιτριγυρισμένη από ζήλια, είναι επίσης μία άλλη μορφή ενέργειας. Για να υπερβείς και τα δύο, να φτάσεις πέρα από αυτά, απαιτείται η ίδια ενέργεια, μετακινημένη προς μία ολοκληρωτικά διαφορετική κατεύθυνση ή διάσταση.

Ε: Η αγάπη με ζήλια είναι στην πραγματικότητα βία;

Κ: Φυσικά και είναι.

Ε: Έτσι έχετε τις δυο ενέργειες, έχετε τη βία και την αγάπη.

Κ: Είναι η ίδια ενέργεια, κύριε.

Ε: Πότε θα έπρεπε να έχουμε ψυχικές εμπειρίες;

Κ: Τι έχει να κάνει αυτό με τη βία; Πότε θα έπρεπε να έχετε ψυχικές εμπειρίες; Ποτέ! Γνωρίζετε τι σημαίνει να έχετε ψυχικές εμπειρίες; Για να έχετε την εμπειρία, την εξαιρετικώς αισθητήρια, οξυδερκή εμπειρία, πρέπει να είστε εκπληκτικά ώριμοι, εκπληκτικά ευαίσθητοι, και επομένως εκπληκτικά ευφυείς, και αν είστε εκπληκτικά ευφυείς, δεν θέλετε ψυχική εμπειρία. (Γέλιο) 

Παρακαλώ, δώστε την καρδιά σας σε αυτό: τα ανθρώπινα όντα καταστρέφουν το ένα το άλλο μέσω της βίας, ο σύζυγος καταστρέφει τη σύζυγο και η σύζυγος καταστρέφει το σύζυγο. Αν και κοιμούνται μαζί, προχωρούνε μαζί, καθένας τους ζει στην απομόνωση με τα δικά του προβλήματα, με τις δικές του ανησυχίες και αυτή η απομόνωση είναι βία. Τώρα, όταν τα δείτε όλα αυτά ξεκάθαρα μπροστά σας –τα δείτε, όχι απλώς τα σκεφτείτε– όταν δείτε τον κίνδυνο αυτού, δράτε, δεν το κάνετε; Όταν δείτε ένα επικίνδυνο ζώο, δράτε, δεν υπάρχει κανένας δισταγμός, δεν υπάρχει καμία αντιπαράθεση μεταξύ εσάς και του ζώου – απλώς δράτε, τρέχετε μακριά ή κάνετε κάτι. Εδώ είμαστε σε αντιπαράθεση επειδή δεν βλέπετε τον τεράστιο κίνδυνο της βίας. 

Αν πραγματικά, με την καρδιά σας, δείτε τη φύση της βίας, δείτε τον κίνδυνο αυτής, έχετε τελειώσει με αυτήν. Τώρα πως μπορεί κανείς να καταδείξει τον κίνδυνο αυτής, αν δεν θέλετε να δείτε; – ούτε η Αριστοτέλεια ούτε η μη-Αριστοτέλεια γλώσσα θα σας βοηθήσει. 

Ε: Πως συναντάμε τη βία στους άλλους ανθρώπους;

Κ: Αυτό είναι πραγματικά ένα αρκετά διαφορετικό πρόβλημα, δεν είναι έτσι; Ο γείτονάς μου είναι βίαιος, πώς να το αντιμετωπίσω; Να γυρίσω το άλλο μάγουλο; Είναι κατευχαριστημένος. Τι να κάνω; Θα κάνατε αυτή την ερώτηση αν ήσασταν πραγματικά μη-βίαιος, αν δεν υπήρχε καθόλου βία μέσα σας; Ακούστε αυτήν την ερώτηση. Αν στην καρδιά σας, στο νου σας, δεν υπάρχει καθόλου βία, καθόλου μίσος, καθόλου πικρία, καμία αίσθηση επίτευξης, καμία επιθυμία να είστε ελεύθεροι, καθόλου βία, θα κάνατε αυτή την ερώτηση για το πώς θα συναντήσετε το γείτονα που είναι βίαιος; Ή θα γνωρίζατε τότε τι να κάνετε με το γείτονα σας; Άλλοι μπορεί να αποκαλούν αυτό που κάνετε βίαιο, αλλά εσείς μπορεί να μην είστε βίαιος. Τη στιγμή που ο γείτονάς σας δρα βίαια θα ξέρετε πώς να αντιμετωπίσετε την κατάσταση. Αλλά ένα τρίτο πρόσωπο που παρατηρεί, μπορεί να πει, «είστε και εσείς βίαιος». Αλλά εσείς ξέρετε ότι δεν είστε βίαιος. Έτσι αυτό που είναι σημαντικό, είναι να είστε για τον εαυτό σας απόλυτα δίχως βία και δεν έχει σημασία πως σας αποκαλεί κάποιος άλλος. 

Ε: Δεν είναι η πίστη στην ενότητα όλων των πραγμάτων τόσο ανθρώπινη όσο και η πίστη στη χωριστικότητα όλων των πραγμάτων;

Κ: Γιατί θέλετε να πιστέψετε σε οτιδήποτε; Γιατί θέλετε να πιστέψετε στην ενότητα όλων των ανθρώπινων όντων; –Δεν είμαστε ενωμένοι, αυτό είναι ένα γεγονός, γιατί θέλετε να πιστέψετε σε κάτι που δεν είναι πραγματικό; Υπάρχει όλο αυτό το ερώτημα για την πίστη. Απλώς σκεφτείτε, εσείς έχετε την πίστη σας και ο άλλος έχει την πίστη του, και πολεμάμε και σκοτώνουμε ο ένας τον άλλον για μια πίστη. 

Γιατί έχετε οποιαδήποτε πίστη τελικά; Έχετε πίστη επειδή φοβάστε; Όχι; Πιστεύετε ότι ο ήλιος ανατέλλει; – είναι εκεί για να το δείτε, δεν χρειάζεται να πιστεύετε σε αυτό. Η πίστη είναι μια μορφή χωριστικότητας και επομένως της βίας. Το να ελευθερωθείτε από την βία υπονοεί απελευθέρωση από οτιδήποτε ο άνθρωπος έχει υποβάλλει σε έναν άλλον άνθρωπο, πίστη, δόγμα, τελετουργίες, η χώρα μου, η χώρα σου, ο θεός σου και ο θεός μου, η άποψή μου, η άποψή σου, το ιδανικό μου. Όλα αυτά βοηθούν στο να διαχωρίζονται τα ανθρώπινα όντα και επομένως δημιουργούν βία. Και ενώ οι οργανωμένες θρησκείες έχουν κηρύξει την ενότητα της ανθρωπότητας, κάθε θρησκεία νομίζει πως είναι μακράν ανώτερη από την άλλη. 

Ε: Ερμήνευσα αυτό που λέγατε για την ενότητα, πως σημαίνει ότι αυτοί που κηρύττουν την ενότητα στην πραγματικότητα ενισχύουν την χωριστικότητα.

Κ: Πολύ σωστά, κύριε. 

Ε: Ο σκοπός της ζωής είναι μόνο να είμαστε ικανοί να ανταπεξέλθουμε με την ύπαρξη;

Κ: Λέτε: «Είναι ο σκοπός της ζωής;» – αλλά γιατί θέλετε ένα σκοπό για να ζείτε; – Ζήστε. Η ίδια η ζωή είναι ο σκοπός, γιατί εσείς θέλετε ένα σκοπό; Κοιτάξτε: ο καθένας έχει το δικό του σκοπό, ο θρησκευόμενος τον σκοπό του, ο επιστήμονας τον σκοπό του, ο οικογενειάρχης τον σκοπό του και ούτω καθ εξής, διαχωρίζοντας τα πάντα. Η ζωή ενός ανθρώπου που έχει ένα σκοπό, γεννά βία. Είναι τόσο καθαρό και απλό. 

J. Krishnamurti Beyond Violence, Mέρος II, Κεφάλαιο 2. Κολλέγιο San Diego State, 3η Δημόσια Ομιλία - 7 Απριλίου 1970.

hypatia

                                                                               ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ