Η τραγική Κασσάνδρα, η προφήτισσα που δεν πίστευε κανείς

Η Κασσάνδρα προφητεύει την πτώση της Τροίας.
Τοιχογραφία από την Πομπηία, περίπου 20-30 μ.Χ. Αριστερά κάθεται ο Πρίαμος και στα πόδια του βρίσκεται ο Πάρης, κρατώντας το μήλο. Δεξιά, πολεμιστής, ίσως ο Έκτορας. Νάπολη, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Χαρά Νάστου

Κόρη του Πρίαμου και της Εκάβης η Κασσάνδρα και δίδυμη αδελφή του Έλενου. 

Όταν γεννήθηκαν, οι γονείς τους τέλεσαν γιορτή στον ναό του Θυμβραίου Απόλλωνα, λίγο έξω από τα τείχη της πόλης.
Το βράδυ, ο Πρίαμος και η Εκάβη, κουρασμένοι και μάλλον μεθυσμένοι, αποχώρησαν, λησμονώντας τα παιδιά στον ναό, όπου αποκοιμήθηκαν αποκαμωμένα από το παιχνίδι.
Την άλλη μέρα τα βρήκαν να κοιμούνται, ενώ δίπλα τους δύο φίδια έγλειφαν τα αυτιά τους, πετυχαίνοντας έτσι να δώσουν στα μικρά το χάρισμα της μαντικής,όπως συνέβη κάνει και σε άλλους μάντεις: π.χ, Μόψος, Τειρεσίας, Μελάμποδας.

Για την Κασσάνδρα αφηγούνταν ότι προέλεγε το μέλλον, παραληρώντας, μετά από θεϊκή έμπνευση, όπως η Σίβυλλα και η Πυθία, ενώ ο Έλενος ήταν οιωνοσκόπος, ερμήνευε δηλαδή τις κινήσεις και τις κραυγές των πουλιών.
Σε μια άλλη εκδοχή ο θεός Απόλλωνας, ερωτευμένος με την Κασσάνδρα, αγωνίζεται για να την αποκτήσει, ζητώντας να του δοθεί με αντάλλαγμα την τέχνη της μαντικής.
Η Κασσάνδρα δέχεται, αλλά αθετεί μετά τη συμφωνία με τον θεό, αρνούμενη να ενωθεί μαζί του.
Και ο Απόλλωνας εκδικητικά, φτύνοντας με ένα φιλί στο στόμα της, κατάφερε να μη δίνει κανένας πίστη στις προφητείες της
Έτσι έμεινε στην κόρη του Πριάμου μόνο το χάρισμα της μαντικής, όχι όμως και της πειθούς.
Σύμφωνα με τον τραγικό ποιητή Λυκόφρονα, τη ηρωίδα την είχε απομονώσει ο ίδιος της ο πατέρας, μην αντέχοντας άλλο τους θρήνους της και τις δυσοίωνες προφητείες.
Έδωσε ωστόσο εντολή να καταγράφουν τα λεγόμενά της.
Όταν ο αδελφός της πήγε στη Σπάρτη και έφερε στο Ίλιον την Ελένη, προειδοποίησε τους Τρώες, αλλά εκείνοι δεν την πίστεψαν.
Ο Όμηρος παραδίδει ότι κάποιος Τρωαδίτης ήρωας, ο Οθρυονέας, την είχε ζητήσει σε γάμο, δίνοντας την υπόσχεση στον Πρίαμο ότι θα έδιωχνε τους πολιορκητές από την Τροία, σκοτώθηκε όμως από τον Ιδομενέα.
Πάντως, στην Ιλιάδα δεν υπάρχει αναφορά στις προφητικές ικανότητες της Κασσάνδρας.

Η Κασσάνδρα ήταν το έμψυχο λάφυρο του Αγαμέμνονα, που την ερωτεύθηκε τόσο, ώστε να την πάρει μαζί του στις Μυκήνες. 

Τόσο στον «Αγαμέμνονα» του Αισχύλου όσο και στις «Τρωάδες» του Ευριπίδη, η Κασσάνδρα κινείται ανάμεσα στο βακχικό παραλήρημα και την προφητεία, ως μαινάδα ακόλουθος στον Διόνυσο, ή ως προφήτισσα παραδομένη στον Απόλλωνα.
Η μοίρα της δέθηκε με του Αγαμέμνονα, αφού, όταν έφθασαν στις Μυκήνες δολοφονήθηκαν και οι δύο από την Κλυταιμνήστρα και τον Αίγισθο. 

Η Κλυταιμνήστρα σκοτώνει την Κασσάνδρα με διπλό πέλεκυ μπροστά σε βωμό.
Εσωτερικό ερυθρόμορφης κύλικας, του Ζωγράφου του Harley, περίπου 430 π.Χ. Πίσω της ο δελφικός τρίποδας, παραπέμπει στο γεγονός ότι η Κασσάνδρα είχε το χάρισμα της προφητείας δοσμένο από τον Απόλλωνα. Φεράρα, Museo Archeologico

Όταν ο Οδυσσέας «κατέβηκε» στον Άδη, για να συνομιλήσει για το ταξίδι της επιστροφής του στην Ιθάκη με τον Τειρεσία, ο νεκρός Αγαμέμνονας του μίλησε με θλίψη για την Κασσάνδρα, καθώς περιέγραφε τις τελευταίες τους στιγμές:

"Μα ακόμη πιο σπαραχτική άκουσα τη φωνή της κόρης του Πριάμου, της Κασσάνδρας, την ώρα που τη σκότωνε
πανούργα η Κλυταιμνήστρα πλάι και πάνω μου"
(λ 421-422, μετ. Δ.Ν. Μαρωνίτης).

Ο μύθος αναφέρει ότι είχε δύο δίδυμους γιους με τον Αγαμέμνονα, τον Τηλέδαμο και τον Πέλοπα, που κι εκείνοι σκοτώθηκαν από το σπαθί των δύο εραστών των Μυκηνών Οι Μυκηναίοι έδειχναν τους τάφους τους δίπλα στων γονιών τους (Παυσανίας).
Άλλος μύθος αναφέρει και τρίτο παιδί που σώθηκε και κατέφυγε στην Ιταλία.

Σε διάφορες πόλεις λατρευόταν η προφήτισσα άλλοτε με το όνομα Αλεξάνδρα και άλλοτε ως Πασιφάη, μια και τα φανέρωνε όλα.
Στις Αμύκλες, για παράδειγμα, κοντά στη Σπάρτη, είχαν ταυτίσει την Κασσάνδρα με μια τοπική ηρωίδα, την Αλεξάνδρα, και της έστησαν ιερό με το άγαλμά της.
Ως Αλεξάνδρα λατρευόταν και στα Λεύκτρα της ανατολικής Μεσσηνίας, στον Κόλπο, όπου πιστευόταν ότι είχε ταφεί.
Το ίδιο και σε ιερό στις Θαλάμες, βόρεια του Οίτυλου στη Λακωνία, όπου λατρευόταν μαζί με τον Ήλιο (Πλούτ., Άγις 9.2· Παυσ. 2.16, 3.19, 3.26).

Ιλίου Πέρσις: η ατίμωση της Κασσάνδρας.
Langlois, Jérôme-Martin, 1810, λάδι σε μουσαμά. Η Κασσάνδρα, δεμένη πισθάγκωνα, εκλιπαρεί την Αθηνά να τη σώσει από τον Αίαντα τον Λοκρό που πλησιάζει, αφού πρώτα έχει σκοτώσει μια Τρωαδίτισσα. Ιδιωτική Συλλογή. 

(Έμπνευση από το μύθο για την απόπειρα βιασμού της Κασάνδρας από τον Αίαντα τον Λοκρό).

Με το όνομα Αλεξάνδρα η όμορφη κόρη του Πριάμου αποτελεί το κύριο πρόσωπο του ομώνυμου προφητικού ποιήματος του Λυκόφρονα (ποιητής του 4ου αι. π.X.).
Σύμφωνα με τον ποιητή οι Δαύνιοι κάτοικοι της Απουλίας είχαν στήσει ιερό της Κασσάνδρας κοντά στη λίμνη Σάλπη.
Εκεί προσέφευγαν ικέτιδες οι κόρες που δεν ήθελαν για συζύγους τους άνδρες με τους οποίους τις είχαν αρραβωνιάσει και προτιμούσαν να μείνουν ανύπαντρες, παρά να περάσουν τη ζωή τους με άνδρα άσχημο ή από ταπεινή γενιά· ντύνονταν στα μαύρα και άλειφαν το πρόσωπό τους με κίτρινο χρώμα.

Αυτή, αγαπητοί Μυθολόγοι, είναι η ιστορία ζωής της Κασσάνδρας, της βασιλοπούλας που εξανδραποδίστηκε στο τέλος του Τρωικού πολέμου και βρήκε οικτρό θάνατο στο παλάτι των Μυκηνών, από ζήλεια και εκδίκηση, αφού η συζυγοκτόνα Κλυταιμνήστρα έδωσε το θάνατο στον Αγαμέμνονα, εκδικούμενη για τη θυσία της Ιφιγένειας....

Πηγη: Μορφές και θέματα της αρχαίας ελληνικής Μυθολογίας, Ρ. Γκρέιβς «Οι ελληνικοί μύθοι»

The Mythologists

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ