Υπάρχει μια μικρή λέξη, που την επινόησε ο Άλμπερτ Έλλις, η οποία αναφέρεται στην τάση να ενσωματώνουμε τα «πρέπει» στη ζωή μας. Είναι η λέξη «πρεπισμός». Είστε «πρεπιστές» κάθε φορά που ανακαλύπτετε πως συμπεριφέρεστε με τρόπο που νομίζετε ότι πρέπει, έστω κι αν προτιμάτε κάποιου άλλου είδους συμπεριφορά. Η Κάρεν Χόρνεϋ, η εξαίρετη ψυχίατρος, στο βιβλίο της Νεύρωση και ανθρώπινη ωρίμανση, αφιέρωσε ένα ολόκληρο κεφάλαιο σ’ αυτό το θέμα με τίτλο «Η τυραννία του πρέπει»:
«Τα “πρέπει” δημιουργούν πάντα ένα συναίσθημα έντασης, που γίνεται ακόμη μεγαλύτερο, όσο το άτομο προσπαθεί να πραγματώσει αυτά τα ‘’πρέπει’’ στη συμπεριφορά του… Επιπλέον, τα ‘’πρέπει’’ συμβάλλουν πάντα στη διατάραξη των ανθρώπινων σχέσεων με τον έναν ή τον άλλο τρόπο».
Τα «πρέπει» λοιπόν καθορίζουν τόσο πολύ τη ζωή σας; Νιώθετε ότι πρέπει να είστε ευγενικοί με τους συναδέλφους σας, ότι πρέπει να υποστηρίζετε το/τη σύζυγό σας, να βοηθάτε τα παιδιά σας και να εργάζεστε πάντα σκληρά; Κι αν κάποια φορά αποτύχετε σ’ ένα από αυτά τα «πρέπει», κατηγορείτε τον εαυτό σας και φτάνετε σ’ αυτή την ένταση και ταραχή που υπαινίσσεται παραπάνω η Κάρεν Χόρνεϋ; Αλλά αυτά τα «πρέπει» ίσως να μην είναι δικά σας. Αν πράγματι ανήκουν σε άλλους κι εσείς απλώς τα δανειστήκατε, τότε ανήκετε στους «πρεπιστές».
«Τα “πρέπει” δημιουργούν πάντα ένα συναίσθημα έντασης, που γίνεται ακόμη μεγαλύτερο, όσο το άτομο προσπαθεί να πραγματώσει αυτά τα ‘’πρέπει’’ στη συμπεριφορά του… Επιπλέον, τα ‘’πρέπει’’ συμβάλλουν πάντα στη διατάραξη των ανθρώπινων σχέσεων με τον έναν ή τον άλλο τρόπο».
Τα «πρέπει» λοιπόν καθορίζουν τόσο πολύ τη ζωή σας; Νιώθετε ότι πρέπει να είστε ευγενικοί με τους συναδέλφους σας, ότι πρέπει να υποστηρίζετε το/τη σύζυγό σας, να βοηθάτε τα παιδιά σας και να εργάζεστε πάντα σκληρά; Κι αν κάποια φορά αποτύχετε σ’ ένα από αυτά τα «πρέπει», κατηγορείτε τον εαυτό σας και φτάνετε σ’ αυτή την ένταση και ταραχή που υπαινίσσεται παραπάνω η Κάρεν Χόρνεϋ; Αλλά αυτά τα «πρέπει» ίσως να μην είναι δικά σας. Αν πράγματι ανήκουν σε άλλους κι εσείς απλώς τα δανειστήκατε, τότε ανήκετε στους «πρεπιστές».
Υπάρχουν ακριβώς τόσα «δεν πρέπει», όσα και «πρέπει». Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται: Δεν πρέπει να θυμώνεις, να είσαι σκληρός, επιπόλαιος, ανόητος, θλιμμένος, επιθετικός κ.ά. Αλλά για τίποτε στον κόσμο δεν υποχρεούστε να αποδεχθείτε τον «πρεπισμό». Μπορείτε κάλλιστα να μην είστε ψύχραιμοι ή να μην καταλαβαίνετε κάτι. Σας επιτρέπεται να είστε αναξιοπρεπείς, αν θέλετε. Κανείς δεν θα σας βαθμολογήσει, ούτε πρόκειται να σας τιμωρήσει, επειδή δεν είστε αυτό που οι άλλοι λένε ότι θα ‘πρεπε να είστε. Άλλωστε, δεν μπορεί να είστε ό, τι δεν θέλετε. Δεν είναι δυνατόν. Γι’ αυτό οποιοδήποτε «πρέπει» σας δημιουργεί υπερένταση, αφού δεν είστε ικανοί να ικανοποιήσετε τις λαθεμένες προσδοκίες των άλλων. Η υπερένταση δεν προκύπτει από την αναξιοπρεπή, μη υποστηρικτική, αδιάκριτη συμπεριφορά σας, αλλά από την επιβολή του «πρέπει».
Η εθιμοτυπία ως «πρέπει»
Η εθιμοτυπία είναι ένα καλό παράδειγμα του ανώφελου και επιζήμιου καθωσπρεπισμού. Σκεφτείτε όλους αυτούς τους δίχως νόημα, ασήμαντους κανόνες που σας ενθάρρυναν να υιοθετήσετε, μόνο και μόνο επειδή είναι γραμμένοι σε κάποια βιβλία καλής συμπεριφοράς: Να τρώτε βαστώντας το μαχαίρι και το πιρούνι έτσι κι όχι αλλιώς, πάντα να περιμένετε την οικοδέσποινα προτού αρχίσετε να τρώτε, κάντε τις συστάσεις του κυρίου προς την κυρία, καθήστε σ’ αυτή την πλευρά της εκκλησίας την ώρα ενός γάμου, να φοράτε αυτά τα ρούχα, να χρησιμοποιείτε αυτές τις λέξεις. Μη συμβουλεύεστε τον εαυτό σας, αλλά τα βιβλία καλής συμπεριφοράς. Ενώ οι καλοί τρόποι είναι αναμφίβολα κάτι σωστό – το μόνο που απαιτούν είναι σεβασμό στους άλλους – το 90% όλων των κανόνων «καλής συμπεριφοράς» είναι ανόητοι κι επιβλήθηκαν αυθαίρετα. Δεν υπάρχουν «καλοί» τρόποι, υπάρχει μόνο αυτό που εσείς θεωρείτε σωστό – εφ’ όσον δεν κάνετε δύσκολη τη ζωή των άλλων. Μπορείτε εσείς να διαλέξετε πως θα συστήσετε δυο ανθρώπους μεταξύ τους, τι φιλοδώρημα θα δώσετε, τι ρούχα θα φορέσετε, πως θα μιλήσετε, που θα καθήσετε, πώς θα φάτε κ.τ.λ., έχοντας ως μοναδική αφετηρία τη δική σας επιθυμία. Κάθε φορά που πέφτετε στην παγίδα του «Τι θα πρέπει να φορέσω;» ή «Τι πρέπει να κάνω;» εγκαταλείπετε ένα μεγάλο μέρος του εαυτού σας. Δεν θέλω να πω εδώ ότι πρέπει να γίνετε κοινωνικοί επαναστάτες, μια που κάτι τέτοιο θα ‘ταν μια μορφή αναζήτησης της έγκρισης μέσω του αντικομφορμισμού. Σας καλώ να είστε περισσότερο ο εαυτός σας παρά να κατευθύνεστε από τους άλλους στον τρόπο που ζείτε καθημερινά. Το να είστε αληθινοί με τον εαυτό σας σημαίνει ν’ απαλλαγείτε από την ανάγκη κάποιου εξωτερικού συστήματος υποστήριξης.
Η εθιμοτυπία είναι ένα καλό παράδειγμα του ανώφελου και επιζήμιου καθωσπρεπισμού. Σκεφτείτε όλους αυτούς τους δίχως νόημα, ασήμαντους κανόνες που σας ενθάρρυναν να υιοθετήσετε, μόνο και μόνο επειδή είναι γραμμένοι σε κάποια βιβλία καλής συμπεριφοράς: Να τρώτε βαστώντας το μαχαίρι και το πιρούνι έτσι κι όχι αλλιώς, πάντα να περιμένετε την οικοδέσποινα προτού αρχίσετε να τρώτε, κάντε τις συστάσεις του κυρίου προς την κυρία, καθήστε σ’ αυτή την πλευρά της εκκλησίας την ώρα ενός γάμου, να φοράτε αυτά τα ρούχα, να χρησιμοποιείτε αυτές τις λέξεις. Μη συμβουλεύεστε τον εαυτό σας, αλλά τα βιβλία καλής συμπεριφοράς. Ενώ οι καλοί τρόποι είναι αναμφίβολα κάτι σωστό – το μόνο που απαιτούν είναι σεβασμό στους άλλους – το 90% όλων των κανόνων «καλής συμπεριφοράς» είναι ανόητοι κι επιβλήθηκαν αυθαίρετα. Δεν υπάρχουν «καλοί» τρόποι, υπάρχει μόνο αυτό που εσείς θεωρείτε σωστό – εφ’ όσον δεν κάνετε δύσκολη τη ζωή των άλλων. Μπορείτε εσείς να διαλέξετε πως θα συστήσετε δυο ανθρώπους μεταξύ τους, τι φιλοδώρημα θα δώσετε, τι ρούχα θα φορέσετε, πως θα μιλήσετε, που θα καθήσετε, πώς θα φάτε κ.τ.λ., έχοντας ως μοναδική αφετηρία τη δική σας επιθυμία. Κάθε φορά που πέφτετε στην παγίδα του «Τι θα πρέπει να φορέσω;» ή «Τι πρέπει να κάνω;» εγκαταλείπετε ένα μεγάλο μέρος του εαυτού σας. Δεν θέλω να πω εδώ ότι πρέπει να γίνετε κοινωνικοί επαναστάτες, μια που κάτι τέτοιο θα ‘ταν μια μορφή αναζήτησης της έγκρισης μέσω του αντικομφορμισμού. Σας καλώ να είστε περισσότερο ο εαυτός σας παρά να κατευθύνεστε από τους άλλους στον τρόπο που ζείτε καθημερινά. Το να είστε αληθινοί με τον εαυτό σας σημαίνει ν’ απαλλαγείτε από την ανάγκη κάποιου εξωτερικού συστήματος υποστήριξης.
ΟΙ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΩΝ ΣΦΑΛΜΑΤΩΝ ΣΑΣ
Γουαίην Ντύερ
Εικόνα: ‘Pentateuque’ του Fabien Merelle (http://www.designboom.com/art/pentateuque-by-fabien-merelle/)
Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Επειδη Η Ανθρωπινη Ιστορια Δεν Εχει Ειπωθει Ποτε.....Ειπαμε κι εμεις να βαλουμε το χερακι μας!
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.