10 «τρομακτικές» ψυχολογικές έρευνες που θα χαίρεστε που δεν έχετε συμμετάσχει

Οι περισσότερες ψυχολογικές μελέτες δεν ζητούν τίποτα δύσκολο για τους συμμετέχοντες παρά να καθίσουν και να συμπληρώσουν αν συμφωνούν ή όχι με μια σειρά ανώδυνων ερωτήσεων ενός σύντομου ερωτηματολογίου. Αυτό το άρθρο δεν αφορά αυτού του είδους τις έρευνες.

Εδώ, θα κάνουμε μια ανασκόπηση σε μερικά από τα, μάλλον, πιο δύσκολα και ιδιόμορφα πειράματα από τα αρχεία της ψυχολογίας. Οι μελέτες αυτές έκαναν τους συμμετέχοντες να ντρέπονται, να νιώθουν αηδία, να φοβούνται, να βαριούνται, τους ωθούσαν σε επίπονες πράξεις, τους πίεζαν, τους χλεύαζαν και ακόμη περισσότερα.  Όλα γίνονταν στο όνομα της επιστήμης, για να κατανοήσουμε καλύτερα τις σκοτεινότερες, λιγότερο ευχάριστες πλευρές της ανθρώπινης ύπαρξης. Αξίζουν συγχαρητήρια στους άνδρες και τις γυναίκες που προσέφεραν εθελοντικά το μυαλό και το σώμα τους για να λάβουν μέρος. Ο πόνος τους είναι το κέρδος μας.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα διεθνή πρωτόκολλα ηθικής, όλες οι σύγχρονες έρευνες ψυχολογίας, απαιτούν την πληροφόρηση και τη συναίνεση του συμμετέχοντος, με προσεκτικό απολογισμό και ανατροφοδότηση μετά την ολοκλήρωση της έρευνας.

1. Σκεφθείτε τι σας συμβαίνει, όσο πεθαίνετε (σκοπός: η μελέτη της υπαρξιακής απειλής)

Σε αυτή τη μελέτη από το 2007, οι ερευνητές ήθελαν να ερευνήσουν την ιδέα ότι διαθέτουμε ένα εγγενές ψυχολογικό μηχανισμό άμυνας που μας προστατεύει από το δυνητικά παραλυτικό φόβο του θανάτου. Για να γίνει αυτό, ζητήθηκε από τους φοιτητές να σκεφτούν το δικό τους θάνατο, μέσα από δύο οδηγίες: «Περιγράψτε με συντομία τις σκέψεις και τα συναισθήματα που σας προκαλεί η σκέψη του δικού σας θανάτου» και «Παρακαλώ να περιγράψετε όσο πιο αναλυτικά τι νομίζετε ότι θα συμβαίνει καθώς θα πεθαίνετε και μόλις είστε σωματικά νεκρός».

Μετά από αυτό, οι μαθητές συμπλήρωσαν τμήματα που έλειπαν από λέξεις, όπως «χα_». Σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, στην οποία οι ερευνητές είπαν να σκεφτούν μια οδυνηρή επίσκεψη στον οδοντίατρο, οι φοιτητές που είχαν σκεφτεί το θάνατό τους είχαν περισσότερες πιθανότητες να ολοκληρώσουν τις κομμένες λέξεις δημιουργώντας θετικές λέξεις, όπως «χαρά». «Ο θάνατος είναι μια ψυχολογικά απειλητική πραγματικότητα, αλλά όταν οι άνθρωποι την επεξεργάζονται, προφανώς το αυτόματο σύστημα μας αρχίζει να αναζητά ευτυχείς σκέψεις», σύμφωνα με τους ερευνητές.

2. Ξαπλώστε στο κρεβάτι ενός κελιού και μην κάνετε τίποτα για μέρες (σκοπός: η μελέτη της αισθητηριακής στέρησης)

Στο Πανεπιστήμιο McGill στον Καναδά το 1950, φοιτητές πληρώθηκαν $20 την ημέρα για να φορέσουν ημιδιαφανή γυαλιά, βαμβακερά γάντια και να ξαπλώσουν σε ένα κρεβάτι, μέσα σε ένα μικρό δωμάτιο, με το κλιματισμό να βουίζει. Έμειναν όσες μέρες θα μπορούσαν να αντέξουν, κάνοντας διαλείμματα για φαγητό και για τουαλέτα. Η ιδέα δεν ήταν να δοκιμαστεί η πλήρης αισθητηριακή στέρηση, αλλά να ερευνηθεί«πώς οι άνθρωποι θα αντιδράσουν σε καταστάσεις στις οποίες δεν συνέβαινε τίποτα απολύτως».

Οι φοιτητές έδειξαν σύντομα σημάδια ευερεθιστότητας και παράνοιας, η διανοητική λειτουργία τους έγινε προβληματική και βίωναν όλο και πιο ανησυχητικές ψευδαισθήσεις, όπως να βλέπουν σκίουρους να βαδίζουν με σακούλες πάνω από τους ώμους τους και να νιώθουν ότι έχουν χτυπηθεί από τα σφαιρίδια ενός μικροσκοπικού διαστημοπλοίου. «Η παρατεταμένη έκθεση σε ένα μονότονο περιβάλλον σίγουρα έχει επιβλαβείς επιδράσεις», έγραφε ένας από τους ερευνητές στα συμπεράσματα της έρευνας.

3. Μιμηθείτε ένα 5χρονο που έχει ένα ξέσπασμα θυμού (σκοπός: η μελέτη της αμηχανίας)

Όταν νιώθουμε ντροπή, είμαστε πιο πρόθυμοι να απαντήσουμε στις εκκλήσεις των άλλων ανθρώπων για βοήθεια. Αυτό ήταν το συμπέρασμα από αυτή την κλασική μελέτη της δεκαετίας του '70, στην οποία οι συμμετέχοντες φοιτητές έφθαναν στο εργαστήριο ψυχολογίας μόνο και μόνο για να μάθουν ότι θα έπρεπε να εκτελέσουν μια σειρά τεσσάρων γελοίων καθηκόντων, ενώ ένας άλλος μαθητής θα τους παρακολουθούσε πίσω από ένα μονόδρομο καθρέφτη: «Βάλτε το κασετόφωνο και χορέψτε στο τραγούδι που παίζει - γελάστε για 30 δευτερόλεπτα, σαν να είχατε μόλις ακούσει ένα αστείο -  τραγουδήστε αυτό το τραγούδι - μιμηθείτε ένα 5χρονο όταν έχει ένα ξέσπασμα οργής επειδή δεν θέλει να πάει στο νηπιαγωγείο».

Οι φοιτητές που πραγματοποίησαν αυτές τις ενοχλητικές ασκήσεις έδειξαν στη συνέχεια αυξημένη προθυμία να βοηθήσουν άλλους ανθρώπους όταν τους ζητήθηκε (π.χ. να τους βοηθήσουν με ένα project για τη τάξη), σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου που είχε πραγματοποιήσει μη ενοχλητικές ασκήσεις. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η συμμόρφωση με τις εκκλήσεις για βοήθεια, δημιουργεί θετικά συναισθήματα που αντισταθμίζουν την αμηχανία της ντροπής.

4. Ξαπλώστε σε ένα σαρωτή εγκεφάλου μαζί με ένα ζωντανό φίδι (σκοπός: η μελέτη των κυκλωμάτων του εγκεφάλου που σχετίζονται με το φόβο)

Οι συμμετέχοντες με φοβία για τα φίδια, κλήθηκαν να ξαπλώσουν στο σαρωτή εγκεφάλου και να πατήσουν ένα κουμπί για να επιτρέψουν την είσοδο σε ένα μεγάλο φίδι καλαμποκιών, μήκους 1,5 μέτρου, να μπει στο σαρωτή μαζί τους και μάλιστα κοντά στο κεφάλι τους. Οι συμμετέχοντες είχαν τον έλεγχο της θέσης του φιδιού, επιτρέποντας στους ερευνητές να παρακολουθούν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου που σχετίζεται με την υπέρβαση ή την παράδοση στο φόβο.

Ένα τμήμα του μετωπιαίου φλοιού θαμμένο κάτω από το μεσολόβιο (o sgACC), αναδείχθηκε ότι ήταν ο βασικός τομέας που εμπλεκόταν όταν οι συμμετέχοντες επέλεξαν να ξεπεράσουν το φόβο τους. Όταν οι άνθρωποι ανέφεραν μεν υψηλό φόβο αλλά επέλεξαν δε να φέρουν πιο κοντά το φίδι, η δραστηριότητα του sgACC αυξήθηκε, ενώ οι φυσιολογικοί δείκτες του φόβου μειώθηκαν και η δραστηριότητα στις περιοχές επεξεργασίας των συναισθημάτων, όπως η αμυγδαλή, μειώθηκε.

Το γεγονός ότι τα σωματικά σημάδια του φόβου μειώθηκαν κατά τη διάρκεια στιγμών θάρρους, ακόμη και όταν ο υποκειμενικός φόβος ήταν υψηλός, δημιουργεί μια ανησυχία για τις μελέτες που χρησιμοποιούν φυσιολογικές μετρήσεις (όπως η εφίδρωση του δέρματος) ως δείκτες για το φόβο.

5. Μύρισε αυτές τις βρώμικες πάνες (σκοπός: η μελέτη της αηδίας)

Σε αυτή την έρευνα από το 2000, 13 γενναίες μητέρες μύρισαν διαδοχικά ζεύγη καλαθιών: ένα περιείχε μια λερωμένη πάνα από το δικό τους βρέφος και το άλλο περιείχε τη λερωμένη πάνα μωρού που ανήκε σε κάποιον άλλο γονέα. Ακόμα και όταν η προέλευση των πανών ήταν κρυμμένη από τις μητέρες, αξιολογήσαν τη μυρωδιά της πάνας του ίδιου του μωρού τους ως λιγότερο αηδιαστική. Οι ερευνητές δήλωσαν ότι το αποτέλεσμα αυτό δίνει ένα παράδειγμα για το πώς μπορεί να μετριαστεί η αηδία στις αντιδράσεις μας.

Εξήγησαν ότι το γεγονός αυτό έχει εξελικτική λογική: στην περίπτωση των μητέρων και των βρεφών, η υπερβολική αηδία μπορούσε να μειώσει την ικανότητα φροντίδας για τα παιδιά τους. Επίσης, καθώς μοιραζόμαστε συχνά μικροβιακή χλωρίδα με τους συγγενείς μειώνεται η απειλή για την υγιεινή μας. Παραμένει άγνωστο αν η μειωμένη αηδία των μητέρων για τα περιττώματά των δικών τους μωρών οφειλόταν στη συνήθεια ή σε κάποιο αερομεταφερόμενο σήμα της σχετικότητας.

6. Ξαπλώστε σε ένα σαρωτή εγκεφάλου, ενώ ο σύντροφός σας, σας φέρνει σε οργασμό (σκοπός: διερεύνηση της λειτουργίας της υπόφυσης)

Έντεκα γυναίκες και έντεκα άνδρες συμμετείχαν σε αυτή την έρευνα. Ο καθένας με τη σειρά, ξάπλωσε σε ένα σαρωτή εγκεφάλου ΡΕΤ για τη μελέτη αυτή, ενώ οι σύντροφοί τους, διέγειραν τα γεννητικά όργανα τους (των συμμετεχόντων) μέχρι να έρθουν σε οργασμό. Η ιδέα εδώ ήταν, ει δυνατόν, να παρακολουθήσουν οι ερευνητές τη δραστηριότητα της υπόφυσης, την οποία προηγούμενες μελέτες του εγκεφάλου σάρωσης δεν κατάφεραν να επιτύχουν. Η υπόφυση ελέγχει την απελευθέρωση ορμονών και αυτή η μελέτη διαπίστωσε ότι ο γυναικείος οργασμός αύξησε τη ροή αίματος της υπόφυσης (πιστεύεται ότι είναι ένας δείκτης αυξημένης ενεργοποίησης) ενώ ο ψεύτικος οργασμός ή διέγερση χωρίς οργασμό, δεν το έκανε.

Αντιθέτως, ο ανδρικός οργασμός δεν συσχετίστηκε με αυξημένη δραστηριότητα της υπόφυσης. Οι ερευνητές εξήγησαν η διαφορά αυτή ότι πιθανόν να οφείλεται στο γεγονός ότι ο γυναικείος οργασμός σχετίζεται με αυξημένη απελευθέρωση των ορμονών ωκυτοκίνης και προλακτίνης (που ελέγχονται από την υπόφυση), ενώ ο ανδρικός οργασμός όχι ή πολύ λιγότερο.

7. Κοιτάξτε αυτές τις φωτογραφίες νόστιμου φαγητού, ενώ είστε πεινασμένοι(σκοπός: να διερευνηθεί η προσοχή στη τροφή)

Μετά από νηστεία 17 ωρών, γυναίκες συμμετέχουσες (μισές από τις οποίες ήταν παχύσαρκες ή υπέρβαρες) κλήθηκαν να επισκεφθούν ένα εργαστήριο ψυχολογίας και να αξιολογηθούν μέσω της παρακολούθησης των ματιών και της καταγραφής των εγκεφαλικών κυμάτων ενώ παρακολουθούσαν εικόνες τροφίμων, όπως ντόνατς και σοκολάτα. Για λόγους ερευνητικής σύγκρισης, άλλες γυναίκες εκτέλεσαν την ίδια άσκηση, αφού τους δόθηκε ένα milkshake για να ικανοποιήσουν την αίσθηση της πείνας τους.

Η μελέτη αποκάλυψε μια σειρά από διαφορές μεταξύ των παχύσαρκων και των γυναικών με κανονικό βάρος, μεταξύ των οποίων και το γεγονός ότι τα εγκεφαλικά κύματα των πεινασμένων παχύσαρκων γυναικών έδειξαν στοιχεία μειωμένης προσοχής στα τρόφιμα. Οι ερευνητές υπέθεσαν ότι αυτό μπορεί να αντανακλά την προσπάθειά τους να αναστείλλουν το ενδιαφέρον τους στο φαγητό και ίσως να κατευθύνεται από το φόβο της υπερβολικής πρόσληψης τροφής όταν θα γίνει και πάλι διαθέσιμη. Ενδεχομένως να συνάδει με αυτό: οι πεινασμένες παχύσαρκες γυναίκες (σε σύγκριση με τις πεινασμένες γυναίκες με φυσιολογικό βάρος) έτρωγαν πολύ περισσότερο φαγητό κατά τη διάρκεια του επόμενου μέρους της μελέτης, όταν τους είπαν ότι ήταν ένα τεστ γεύσης ενός snack.

8. Λύστε αυτούς τους εκνευριστικούς αναγραμματισμούς, ενώ εγώ θα σας χλευάζω(σκοπός: η μελέτη των επιπτώσεων της πρόκλησης για την μετέπειτα επιθετικότητα)

Φανταστείτε να προσπαθείτε να λύσετε κάποιους δύσκολους αναγραμματισμούς, ενώ ο ερευνητής σας λέει συνεχώς ότι δεν προφέρετε τις απαντήσεις αρκετά δυνατά. Σε μια τελική επίπληξη ο ερευνητής λέει: «Κοίτα, αυτή είναι η τρίτη φορά που το λέω! Εσείς οι καινούριοι δεν μπορείτε να ακολουθείτε σωστά τις οδηγίες!». Και όλο αυτό το διάστημα να παίζει από πίσω το «Πέρασμα της Καταιγίδας» από την 6η συμφωνία του Μπετόβεν. Αυτό ήταν το σενάριο που εκτέλεσαν οι μισοί από τους συμμετέχοντες σε μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2000. Ο ερευνητής ήθελε να ανακαλύψει την επίδραση που θα έχει αυτή η αρχική πρόκληση για τη λεγόμενη «εκτοπισμένη» επιθετικότητα έναντι τρίτου.

Αφού οι συμμετέχοντες φοιτητές υπέμειναν την ενοχλητική άσκηση των αναγραμματισμών, έλαβαν ανατροφοδότηση σχετικά με τις επιδόσεις τους από άλλο μαθητή (και με τη σειρά τους τον βαθμολόγησαν). Όταν τα σχόλιά του ήταν ουδέτερα, οι μαθητές που είχαν προκαλεστεί έδειξαν στην πραγματικότητα μειωμένη επιθετικότητα προς αυτόν σε σχέση με εκείνους που δεν είχαν προκληθεί. Ωστόσο, όσοι είχαν προκληθεί από τον ερευνητή και στη συνέχεια άκουσαν άδικα σχόλια, παρήγαγαν ένα τοξικό συνδυασμό, ξεσπώντας και δίνοντας στους συμμετέχοντες συναδέλφους τους ιδιαίτερα σκληρές βαθμολογίες και σχόλια, συμπεριλαμβανομένων ότι δεν θα τον προσλάμβαναν για μια θέση εργασίας.

9. Συμπληρώσετε αυτό το ψυχολογικό τεστ καθώς θέλετε επειγόντως να ουρήσετε (σκοπός: να δοκιμαστεί η ιδέα ότι γενικεύονται τα ανασταλτικά σήματα)

Στην πρώτη φάση αυτής της μελέτης, που κέρδισε βραβείο Νόμπελ, ζητήθηκε από τους μισούς από τους συμμετέχοντες να έχουν γεμάτη την ουροδόχο κύστη τους. Τους είπαν ότι έπαιρναν μέρος σε ένα τεστ γεύσης του νερού και ως μέρος αυτού έπιναν 5 ποτήρια νερό (περίπου 700 ml), περίμεναν 45 λεπτά και στη συνέχεια απαντούσαν σε μια σειρά από ερωτήματα για το αν θα επιλέξουν μικρότερα οικονομικά οφέλη τώρα ή μεγαλύτερες ανταμοιβές αργότερα.

Οι συμμετέχοντες που είχαν τεθεί σε κατάσταση επείγουσας ανάγκης ούρησης έδειξαν μεγαλύτερη αυτοσυγκράτηση στις επιλογές τους, σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου που είχε πιεί μόνο μια γουλιά νερό. Οι ερευνητές είπαν ότι αυτό δείχνει πόσο τα ανασταλτικά σήματα που εμπλέκονται στον έλεγχο της ουροδόχου κύστης «χύνονται» («spill over» ήταν τα ακριβή λόγια τους) σε άλλους τομείς, «με αποτέλεσμα τον αυξημένο έλεγχο των παρορμήσεων».

10. Καταπιείτε αυτό το μπαλόνι έτσι ώστε να μπορούμε να το φουσκώσουμε μέσα σας (σκοπός: η μελέτη του πόνου)

Αν συμφωνείτε να λάβετε μέρος στην έρευνα του πόνου, σας αξίζουν συγχαρητήρια: αυτό είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό πεδίο που προσπαθεί να κατανοήσει και να βοηθήσει στη μείωση της ταλαιπωρίας των ανθρώπων. Συχνά, η εν λόγω έρευνα περιλαμβάνει σχετικά ήπια ερεθίσματα θερμότητας, κουβάδες με πάγο ή ήπιο ηλεκτροσόκ. Η μελέτη αυτή από το 2009 είναι λίγο διαφορετική, διότι αφορούσε σπλαχνικό πόνο. Για το σκοπό αυτό, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να καταπιούν (ή να τοποθετήσουν από τη μύτη) ένα ειδικό ξεφούσκωτο μπαλόνι, το οποίο στη συνέχεια φούσκωναν επανειλημμένα όταν βρισκόταν στον οισοφάγο τους. Το επίπεδο του κάθε φουσκώματος καθορίστηκε από το όριο πόνου του κάθε συμμετέχοντα.

Μεταξύ των ευρημάτων τους, οι ερευνητές ανακάλυψαν μια προφανή επίδραση της προσωπικότητας - σε συμμετέχοντες που σκόραραν υψηλότερα στο νευρωτισμό, η επανάληψη του σπλαχνικού ερεθίσματος πόνου, οδήγησε σε αύξηση της δραστηριότητας του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος, όπως αυτή προσδιορίζεται μέσω του ρυθμού της μεταβλητότητας της καρδιάς, ενώ οι επαναλήψεις του πόνου σε αυτούς με χαμηλότερο σκορ στο νευρωτισμό, οδήγησε σε μειωμένη δραστηριότητα του παρασυμπαθητικού. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι η αυξημένη δραστηριότητα του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος σχετίζεται με την «παγωμένη απάντηση» στους συμμετέχοντες με υψηλότερη βαθμολογία στο νευρωτισμό.

-----------------------------------

Πηγή: digest.bps.org

Απόδοση – Επιμέλεια: Ομάδα psychologynow

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ