Ο Oscar Wilde και οι επιρροές του στη μουσική σκέψη

Από τον Κώστα Ζουγρή

Ο ιρλανδός λογοτέχνης, ποιητής, κριτικός και θεατρικός συγγραφέας Oscar Wilde με το πλούσιο έργο του έχει εμπνεύσει αρκετούς γνωστούς μουσικούς στο να συνθέσουν κάθε είδος μουσικής.

Στην κλασική μουσική έδωσε την αφορμή με τα έργα του να γραφτούν όπερες, συμφωνικά ποιήματα, ορχηστρικές σουίτες, μπαλάντες, κύκλοι τραγουδιών, αλλά και μεμονωμένα τραγούδια.

Στα τελευταία 50 χρόνια, διάφορα έργα του υπήρξαν η αφορμή για δημιουργία μιούζικαλ, ροκ τραγουδιών και κινηματογραφικής μουσικής που μοιραία επένδυσε την κινηματογραφική μεταφορά κάποιου από τα πολλά μυθιστορήματα που έγραψε.

Κυρίαρχη θέση βέβαια κατέχουν το μυθιστόρημα Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι και το τελευταίο του έργο-επιστολή De Profundis.

Φέτος συμπληρώνονται 110 χρόνια από τον θάνατό του· γεννήθηκε στις 16 Οκτωβρίου του 1854 και πέθανε στις 30 Νοεμβρίου του 1900.

Το μοναδικό του μυθιστόρημα, Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι, εκδόθηκε στην τελική του μορφή το 1891, ενώ από το 1890 είχε παρουσιαστεί στο περιοδικό Lippincott's Magazine, στο τεύχος του Ιουλίου. Αρκετοί κριτικοί αναγνωρίζουν σε αυτό αυτοβιογραφικά στοιχεία και παραλληλισμούς ανάμεσα στον κεντρικό ήρωα και στον συγγραφέα.

Το συγκρότημα του εναλλακτικού ροκ Television Personalities περιλαμβάνει το Α Picture Of Dorian Gray στο πρώτο τους άλμπουμ And Don't The Kids Just Love It που κυκλοφόρησε το 1980.

Οι Motley Crue αναφέρουν το όνομα Dorian Gray στο τραγούδι τους New Tattoo που υπάρχει στο ομώνυμο άλμπουμ, το ίδιο κάνουν και οι Libertines στο τραγούδι Narcissist, που αναρωτιούνται Δεν θα ήταν ωραία να ήμασταν έστω και για μία μέρα ο Dorian Gray; Ο James Blunt στο Tears and Rain και οι Styx στο τραγούδι του 1980 Sing For The Day.

Το συγκρότημα του power metal, Demons & Wizards, έγραψε το Dorian, που είναι βασισμένο στο βιβλίο, και ο Darren Hayes το The Future Holds Α Lion's Heart για το άλμπουμ τους This Delicate Thing We've Made, που είναι αναφορά στον πίνακα.

Οι U2 στο The Ocean τραγουδούν: Α Picture In Grey Dorian Gray/Just me By the Sea και οι Smiths στο Cemetery Gates: So let's go where we're wanted/And Ι Meet you at the cemetery gates/ Keats and Yeats are on your side/But you lose Cause weird lover Wilde is on mine.

Στον χώρο της κλασικής μουσικής, ο Boris Arapov έγραψε το 1971 το μπαλέτο The Picture Of Dorian Gray. Τον ίδιο τίτλο έχουν και οι όπερες που έγραψαν ο αμερικανός Lowell Liebermann το 1997, ο γεννημένος στην Αγγλία, Αυστραλός W. Arundel Orchard το 1919 και ο Γερμανός Hans Schaeuble.

Τέλος, ο Αμερικανός Herbert Stothart έγραψε τη μουσική για την ταινία τού 1945, στην οποία έπαιζαν οι George Sanders, Hurd Hatfield, Angela Lansbury και Donna Reed.

Η Suzanne Vega συνεργάζεται με τον John Cale στο αφηγηματικό τραγούδι The Long Voyage, που βασίζεται στο ποίημα Silhouettes και κυκλοφόρησε ως μέρος του άλμπουμ τού γάλλου παραγωγού Hector Zazou Chansons des Mers Froides το 1994.

Από τα θεατρικά του έργα, το Importance Of Being Earnest είναι αυτό που έχει διασκευαστεί τις περισσότερες φορές σαν μιούζικαλ, αλλά για κάποιο παράξενο λόγο ποτέ δεν έγινε πραγματική επιτυχία.

Πρωτοπαίχτηκε στις 14 Φεβρουαρίου του 1895 στο Λονδίνο και το 1963 ο Erik Chisholm ολοκλήρωσε την όπερα που βασίστηκε στο έργο τού Wilde.

Στα τέλη της δεκαετίας τού '50 παίζονται αρκετά μιούζικαλ με το ίδιο θέμα. Το 1957, το Found In Α Handbag, με μουσική του Allon Bacon, έναν χρόνο αργότερα, το Half In Ernest παίζεται στο Κόβεντρι, με μουσική του Vivian Ellis, την ίδια χρονιά παίζεται και το Ernest in Time, το 1959, το Ernest.

Κωμωδία σε τέσσερις πράξεις ήταν το Lady Windermere's Fan, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Λονδίνο στις 22 Φεβρουαρίου του 1892.

Το μιούζικαλ After The Ball που δημιούργησε ο Noel Coward το 1954, ήταν μάλλον η πιο πετυχημένη μεταφορά έργου τού Oscar Wilde στο θέατρο σαν μιούζικαλ, ανέβηκε μάλιστα ξανά το 1999.

Από το ίδιο έργο εμπνεύστηκε η Chrissie Hynde των Pretenders την επιτυχία τους Message Of Love.

Το 1960 ανεβαίνει εκτός Μπρόντγουεϊ το μιούζικαλ Ernest in Love, με πρωταγωνιστές τους John Irving στον ρόλο του Jack και τον Louis Edmonds στον ρόλο του Algernon. Οι κριτικές ήταν ανάμεικτες και το 2005, μεταφρασμένο, το ίδιο έργο θα παρουσιαστεί στην Ιαπωνία.

Το 1984, το Importance του Sean Ο'Mahoney θα κάνει το ντεμπούτο του στο Λονδίνο, όπου θα παιχτεί μόνο για 29 παραστάσεις στο θέατρο «Ambassadors».

Η Σαλώμη, θεατρικό έργο που παρουσιάστηκε στο Παρίσι το 1896, έγινε μονόπρακτη όπερα από τον γερμανό συνθέτη Richard Strauss και παρουσιάστηκε το 1905 στη Δρέσδη. Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα του συνθέτη. Ο Antoine Mariotte θα έλθει σε αντιδικία με τον Strauss για το ποιος έγραψε πρώτος όπερα με θέμα τη Σαλώμη, η δικιά του πάντως, αν και γραμμένη, θα παιχτεί το 1908.

Την ίδια χρονιά (1905), ο Henry Hadley θα γράψει ένα συμφωνικό ποίημα που θα εμπνευστεί από το θεατρικό έργο τού συγγραφέα. Συμφωνικό ποίημα είναι και η Σαλώμη τού Alexander Krein, Op. 19 (1929).

Μουσική για μπαλέτο που είναι βασισμένη στο έργο θα γράψουν οι Peter Maxwell Davies και Emil Petrovics το 1978.

Οι Flor Alpaerts (1918), Leonard Bernstein (1955), Alexander Glazunov, Constant Lambert (1929) και Alexander Tcherepnin θα γράψουν μουσική επένδυση για διάφορες παραστάσεις με θέμα τη Σαλώμη του Wilde.

Ο Pete Doherty θα γράψει τη δικιά του Salome για το άλμπουμ του Grace/ Wastelands, που κυκλοφόρησε το 2009.

Η συλλογή ιστοριών για παιδιά, που κυκλοφόρησε το 1888 με τον τίτλο The Happy Prince and Other Tales και η οποία περιλαμβάνει πέντε ιστορίες, έδωσε την έμπνευση σε αρκετούς μουσικούς με εντελώς διαφορετικές κατευθύνσεις.

Από το Happy Prince το συγκρότημα La De Das, από τη Νέα Ζηλανδία, δημιούργησε μία ροκ όπερα το 1969.

Το Nightingale and the Rose έγινε μονόπρακτη όπερα από τον ιταλό συνθέτη Renzo Bossi το 1910. Σε όπερα το διασκεύασαν ο Αυστραλός Hooper Fraser-Simpson το 1927, ο Αγγλος Jonathan Rutherford το 1966 και η Ρωσίδα Elena Firsova το 1991.

Μουσική για μπαλέτο με το ίδιο θέμα έγραψαν οι David Earl, Friedrich Voss, Janis Kalnins και Hooper Brewster-Jones.

Το θεατρικό έργο Φλωρεντινή τραγωδία έδωσε την ευκαιρία στον Sergei Prokofiev να γράψει την όπερα Maddalena το 1911, αλλά ποτέ δεν την παρουσίασε όσο ζούσε. Τελικά η χήρα του Lina ζήτησε από τον άγγλο μουσικό Edward Downes να τη βοηθήσει και η όπερα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1980.

Με το ίδιο θέμα είχε ασχοληθεί και ο Γερμανός Alexander von Zemlinsky. Η πέμπτη από τις επτά συνολικά όπερες που παρουσίασε ήταν, το 1917, η Eine Florentinische Tragodie, Op. 16.

Το De Profundis, του 1905, έχει γίνει ορατόριο από τον Frederic Rzewski το 1991 και ο Larry Sitsky το διασκεύασε σε μονόδραμα.

Από τα υπόλοιπα ξεχωρίζουν το ποίημα The Ballad of Reading Gaol, που το έκανε τραγούδι με τον τίτλο Each Man Kills The Things He Loves ο Gavin Friday, η σύντομη ιστορία The Birthday Of the Infanta, που έγινε μπαλέτο από αρκετούς μουσικούς. Το ποίημα Requiescat έγινε τραγούδι από αρκετούς συνθέτες.

Τραγούδια έγιναν επίσης τα ποιήματά του Les Ballons, Ε Tenebris, La Fuite de la Lune από τον Charles Griffes, που έχει μελοποιήσει αρκετά από τα έργα τού Wilde, The Harlot's House, Impression du Matin, Impression: Le Reveillon, Le Jardin, Madonna Mia, La Mer και The Sphinx.

Ιδιαίτερα παραγωγικός στο λογοτεχνικό του έργο, ο Oscar Wilde έδωσε τη δυνατότητα σε πολλούς μουσικούς να το αξιοποιήσουν, με τη σειρά τους, στον δικό τους καλλιτεχνικό τομέα. 

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ