Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΤΤΙΚΗ

Το θέμα της τοιχογραφίας που πραγματοποίησα στην όψη του κτηρίου του Γεωπονικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών αφορά τη δημιουργία του Δήμου στην Αρχαία Αθήνα.

Η εικονογράφηση του κτηρίου ξεκινάει από τον Κελεό, οποίος ήταν ο αρχαιότερος βασιλεύς της Ελευσίνας. Το όνομά του, που σημαίνει "δρυοκολάπτης" ίσως σημαίνει τον άγριο άνθρωπο των δασών ο οποίος δεν έχει διδαχθεί ακόμα την καλλιέργεια της γης, και τρέφεται συλλέγοντας καρπούς και κυνηγώντας ζώα (σε λεπτομέρεια, άγαλμα τοξότη σημαδεύει και πληγώνει πτηνό ως ένδειξη της εποχής του κυνηγιού).

Ο μύθος αναφέρει πως κάποτε, η θεά Δήμητρα ξεκουραζόταν στο Παρθενικό φρέαρ. Εκεί την βρήκαν οι τέσσερεις κόρες του Κελεού, Καλλισδίκη, Καλλιθόη, Κλεισιδίκη και Δημώ (τα ονόματα των οποίων είναι μάλλον συμβολικά) και συμπονώντας την, καθώς είχε τη μορφή γριάς, την πήραν στο ανάκτορο. Στη συνέχεια, η θεά κερδίζοντας τη συμπάθεια της συζύγου του Κελεού, Μετάνειρας, ανέλαβε την ανατροφή του νεογέννητου υιού του Κελεού, Δημοφώντα.

Η θεά που συμπάθησε το παιδί, αποφάσισε να το κάνει αθάνατο και κάθε βράδυ το περνούσε πάνω από τη φωτιά. Σύμφωνα με την παράδοση, η Μετάνειρα, παρατηρώντας πως ο Δημοφώντας μεγαλώνοντας αποκτούσε αφύσικη ομορφιά και σωματική διάπλαση, υποψιάστηκε τη γριά-θεά. Έτσι, ένα βράδυ την παρακολούθησε και βλέποντας την να περνάει το Δημοφώντα πάνω από τη φωτιά πίστεψε πως θέλει να τον σκοτώσει. Διέκοψε λοιπόν αμέσως την τελετή με αποτέλεσμα ο Δημοφώντας να μη γίνει ποτέ αθάνανατος. Η σκηνή εδώ αναπαριστάται σαν ένδειξη της έναρξης των Ελευσίνιων μυστηρίων, τα οποία αργότερα η θεά Δήμητρα δίδαξε στον Κελεό ανταποδίδοντάς του τη φιλοξενία που της έδειξε. Έτσι ο Κελεός υπήρξε και ο πρώτος ιερέας των Ελευσίνιων μυστηρίων.

Στη συνέχεια απεικονίζεται η θεά Δήμητρα η οποία, κατά τη μυθολογία, διδάσκει στους ανθρώπους τη γεωργία, και παρακάτω τα "Σκιροφόρια" τα οποία συνδυάζουν τη γεωργία με τις θρησκευτικές τελετές. 

Τα Σκιροφόρια ήταν μια γιορτή της αρχαίας Αθήνας η οποία τελείτο προς τιμήν της Αθηνάς Σκιράδος ( ο ναός της οποίας υπήρχε μάλιστα στην ίδια την Ιερά οδό που τώρα βρίσκεται η εν λόγω τοιχογραφία) και επρόκειτο για μια καθαρά γυναικεία εορτή, η οποία περιλάμβανε εκτός από τις θρησκευτικές τελετές, καλλιέργεια της γης και συγκομιδή. 

Ήταν δηλαδή μια εορτή η οποία συνδύαζε και τα δύο βασικά στοιχεία τα οποία συνέθεσαν την έννοια της κοινότητας και τη μετέπειτα έννοια του δήμου.

Στο τέλος της εικονογράφησης παρουσιάζονται, κατά την αρχαία παράδοση, οι προσωποποιήσεις της Γεωργίας, του Δήμου και των Ελευσίνιων μυστηρίων σε μια σκηνή συμβολική. Η Γεωργία και τα Ελευσίνια μυστήρια ντύνουν το γυμνό, δηλαδή ασχημάτιστο Δήμο, δίνοντάς του την τελική του μορφή.

Το θέμα αυτό επέλεξα για τη σχέση του με: 

το τμήμα του πανεπιστημίου όσον αφορά το κομμάτι της γεωργίας,

το χώρο της ιστορικής Ιεράς οδού, και γενικότερα το δήμο των Αθηναίων που διαμορφώθηκε στην ευρύτερη περιοχή.

Έτσι, μέσα από αυτή την εικονογράφηση, αναδεικνύεται με τρόπο διδακτικό η σημαντικότητα της γεωργίας (και κατά συνέπεια του Γεωπονικού Τμήματος του Πανεπιστημίου) που δρα σαν καταλυτικός παράγοντας δημιουργίας και διαμόρφωσης της ίδιας της έννοιας της κοινότητας.

Φίκος Αντωνιος 2012 

Συμπληρωματικά στοιχεία

Διαστάσεις:10χ3.5 μέτρα
Χρονολογία:2012
Τοποθεσία:Ιερά οδός, τυφλή όψη αποθήκης του Γεωπονικού τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών
Ώρες δημιουργίας:48

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ