Πόσο έτοιμοι είμαστε ψυχολογικά για την αθανασία;

Στη νουβέλα του Oscar Wild, «το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ», ο κύριος χαρακτήρας του έργου πουλάει την ψυχή του για να αποκτήσει αιώνια νεότητα, αλλά στην πορεία η ζωή του γίνεται ανήθικη. Ο Leon Kass πιστεύει πως κινδυνεύουμε να ενσαρκώσουμε το μύθο του Φάουστ, εάν προσπαθήσουμε να επιμηκύνουμε τη διάρκεια της ζωής πολύ παραπάνω από το φυσιολογικό.

Εάν το είδος μας φτάσει στο σημείο να ξεκλειδώσει τα μυστικά της αιώνιας νεότητας και κατακτήσει την αθανασία του φυσικού σώματος, μπορεί να μη χάσουμε την ψυχή μας, αλλά όπως και ο Ντόριαν, κινδυνεύουμε να χάσουμε την ανθρωπιά μας. Αυτό υποστηρίζει ο Kass, βιοχημικός στο πανεπιστήμιο του Σικάγο, που εδώ και πολλά χρόνια, ασχολείται με την κριτική της έρευνας για τη μακροζωία. Για τον Kass, το ζήτημα δεν βρίσκεται στο εάν η ζωή
είναι καλύτερη χωρίς το θάνατο. Αντιμετωπίζοντας το ενδεχόμενο της αθανασίας, διαπραγματευόμαστε την ανθρώπινη φύση μας, που μας θέλει να είμαστε θνητοί.

Αν και η θέση αυτή του Leon Kass είναι αμφισβητήσιμη, μας φέρνει ωστόσο αντιμέτωπους με σημαντικά ζητήματα που αφορούν την προσπάθεια για παράταση της ανθρώπινης ζωής: Τι είναι η γήρανση; Είναι μια ασθένεια που πρέπει να θεραπεύσουμε ή μια φυσιολογική διαδικασία της ζωής; Εάν είναι φυσιολογική, σημαίνει αυτό απαραίτητα πως είναι και ωφέλιμη για εμάς;

Οι «αρετές» της θνησιμότητας

Σε πολλές παρουσιάσεις και άρθρα του ο Kass έχει ασχοληθεί με τις επονομαζόμενες «αρετές της θνησιμότητας». Πρώτα από όλα εξετάζει την επίδραση που έχει ο θάνατος στο ενδιαφέρον μας για τη ζωή και σε αυτά που επιλέγουμε να δεσμευτούμε. Θεωρεί πως το να μετράμε τις μέρες μας, μας κάνει να θεωρούμε κάθε μία από αυτές ως έναν θησαυρό και να εκτιμούμε όλα όσα η ζωή μας φέρνει. Πιστεύει επίσης πως η ίδια η διαδικασία της γήρανσης είναι πολύ σημαντική γιατί μας βοηθάει να βρούμε ένα νόημα στη ζωή μας.

«Η εμπειρία του να ζεις μια ζωή σα να την ξοδεύεις, συμβάλλει στην αίσθηση ολοκλήρωσης αλλά και στην ανάπτυξη υπευθυνότητας, καθώς και στη σπουδαιότητα της μετάβασης του ίδιου του χρόνου και του περάσματός μας μέσα από αυτόν. Η τεχνολογία που στοχεύει στην κατάργηση της γήρανσης, θα χώριζε την ηλικία από τη σύνδεσή της με τη φύση, το χρόνο και την ωριμότητα».

Μια άλλη άποψη

Ο Daniel Callahan του Hastings Center (ινστιτούτο βίο-ηθικής έρευνας στη Νέα Υόρκη) συμφωνεί πως η τεχνολογία για την επέκταση της διάρκειας της ζωής είναι σε πολλά σημεία παράλογη, αλλά θεωρεί πως οι απόψεις του Kass είναι υπερβολικές: «Η άποψή του είναι, πως το γεγονός της θνησιμότητάς μας, μας κάνει να παίρνουμε πιο σοβαρά τα πράγματα στη ζωή μας» λέει ο Callahan. «Δεν ξέρω εάν αυτό είναι απαραίτητα ορθό. Είμαι 75 χρονών και μέχρι στιγμής δεν έχω διαπιστώσει κάτι τέτοιο».

Αμφισβητεί επίσης την άποψη ότι η ανθρωπιά μας είναι κατά κάποιον τρόπο δεμένη με την αίσθηση ότι είμαστε προσωρινοί. «Δεν πιστεύω πως μπορεί η ανθρωπιά μας να εξαρτηθεί από τη διάρκεια της ζωής μας, ακόμα και αν ζούμε μέχρι τα 500 χρόνια, θα εξακολουθούμε να είμαστε ανθρώπινα όντα». Επιπρόσθετα, ο Kass αναφέρεται κυρίως στην αθανασία, γεγονός που πολλοί επιστήμονες αποκλείουν ως πιθανότητα να συμβεί ποτέ. «Δεν υπάρχει έρευνα που να στοχεύει σε επιμήκυνση της διάρκειας της ζωής σε χιλιάδες χρόνια» αναφέρει ο Richard Miller, παθολόγος στο πανεπιστήμιο του Michigan. «Αυτό ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας».

«Ακόμα και εάν εξετάσουμε τον πιο ρεαλιστικό στόχο που θέλει τη διάρκεια της ζωής να επιμηκύνεται κατά μερικά χρόνια ή δεκαετίες, ή ακόμα και να διπλασιαστεί, οι ενστάσεις του Kass δεν ευσταθούν», επεκτείνει ο Chris Hackler, επικεφαλής του τμήματος ιατρικών ανθρωπολογικών μελετών του πανεπιστημίου του Arkansas. «Ζούμε σήμερα πολύ περισσότερο απ’ ότι έναν αιώνα πριν, αλλά αυτό δε σημαίνει πως παίρνουμε τη ζωή λιγότερο στα σοβαρά ή ότι είμαστε λιγότερο δημιουργικοί, έτσι δεν μπορώ να καταλάβω γιατί θα έπρεπε η παράταση της ζωής μας στο διπλάσιο να είναι τελικά τόσο διαφορετική». Τονίζει επίσης πως ακόμα και αν γινόταν κατορθωτό να ζήσουμε μέχρι τα 180 χρόνια, θα εξακολουθούσαν να υπάρχουν οι πιθανότητες να πεθάνει κανείς από ασθένειες ή ατυχήματα. «Δεν είναι η γνώση ότι κάποτε θα πεθάνουμε ο λόγος, που μας κάνει να εκτιμάμε τη ζωή, αλλά η συνειδητοποίηση ότι κάθε στιγμή υπάρχει πιθανότητα να πεθάνουμε. Και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει, ακόμα κι αν καταφέρουμε να επιμηκύνουμε τη ζωή μέχρι να γίνουμε αθάνατοι».

Αιώνια μονοτονία

Αντί να ανησυχούνε για τις επιπτώσεις της μακροζωίας στην ανθρωπιά μας ο Callahan και ο Hackler αναρωτιούνται, πως θα ξοδεύουν οι άνθρωποι όλον αυτόν τον παραπάνω χρόνο. Πιο μεγάλη διάρκεια ζωής μπορεί να σημαίνει και μεγαλύτερη πλήξη.

«Οι εργασίες των περισσοτέρων ανθρώπων δεν είναι ιδιαίτερα συναρπαστικές» λέει ο Hackler. «Δουλεύουνε το λιγότερο 8 ώρες κάθε μέρα και περιμένουν πότε θα έρθει το σαββατοκύριακο. Έτσι είναι να αναρωτιέται κανείς, εάν μια τέτοια ζωή θα ήθελε να τη ζήσει στο διπλάσιο». Ο Hackler ξέρει πως ο ίδιος δεν πρόκειται ποτέ να βαρεθεί τη ζωή, αλλά ξέρει επίσης πως αυτό δεν ισχύει για τον καθένα. Εάν αναλογιστούμε πόση ανία θα μπορούσε να αντέξει ένας μέσος άνθρωπος, είναι σημαντικό να θεωρήσουμε πως εάν η μακροζωία επιτευχθεί κάποτε, η μονοτονία θα μπορούσε να οδηγήσει σε διαρκή θλίψη και πιθανότατα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονίας.

Στον αντίποδα αυτών που επικαλούνται την χρόνια ανία, οι ζηλωτές της μακροζωίας όπως ο Audrey de Grey του πανεπιστημίου του Cambridge αντιτάσσουν, πως σε έναν μακρύτερο βίο οι άνθρωποι θα έχουν την ευκαιρία να κάνουν πράγματα που πριν δεν τολμούσαν, γιατί ένιωθαν πως «τους είχαν πάρει τα χρόνια».

Ο Callahan διαφωνεί. Πιστεύει πως τέτοιου είδους εκτιμήσεις δεν αληθεύουν για τον μέσο άνθρωπο: «Δεν πιστεύω πως εάν δοθεί στους περισσότερους ανθρώπους μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, ή ακόμα και καλύτερη υγεία, θα ψάξουν να βρουν καινούργιες ευκαιρίες και πρωτοβουλίες. Ίσως να παίζουν πιο συχνά γκολφ, αλλά δε θα στραφούν σε πρωτοπόρες ιδέες - τουλάχιστον εάν κρίνω από τους ανθρώπους που γνωρίζω».

Ακόμα κι αν οι άνθρωποι είχαν απεριόριστο χρόνο στη διάθεσή τους, δε θα μπορούσαν ποτέ να κάνουν όλα όσα πράγματα θα θέλανε να κάνουν, υποστηρίζει ο Callahan. «Ακόμα κι αν έχετε δει τα πάντα, είναι πιθανό να πείτε πως θα θέλατε να επισκεφτείτε την Ινδία για ακόμα μία φορά και αυτός είναι ένας κύκλος που δεν τελειώνει ποτέ».

Η πραγματική μακροζωία

Σε τελική ανάλυση, μήπως θα πρέπει να αναλογιστούμε, κατά πόσο είμαστε ως ανθρωπότητα ώριμοι, για να ζήσουμε τη ζωή ενός Μαθουσάλα; Το μήκος του χρόνου της ζωής δεν μετριέται μόνο σε ώρες, μέρες και χρόνια, αλλά σε στιγμές που πραγματικά αξιοποιούμε τις ευκαιρίες που μας δίνει η ζωή, για να έρθουμε κοντύτερα στο βαθύτερο νόημά της. Πόσο μεγάλη δεν μας φαίνεται η ζωή όλων εκείνων των ανθρώπων, που με τα έργα τους έχτισαν τον πολιτισμό μας και πόσο μικρή αντίστοιχα η ζωή αυτών, που η μισαλλοδοξία τους και η έλλειψη στόχων δεν επέτρεψε να αφήσουν κανένα ίχνος, παρά ένα φευγαλέο σκίρτημα στον κόσμο της προσωρινότητας!

Μετάφραση - Απόδοση - Σχολιασμός: Esoterica.gr Από το Esoterica