ΛΕΩΝ Ο ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ Ή ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ

Του Γιάννη Θεοδωρόπουλου

Η ιστορία του Λέοντος του φιλοσόφου, καταδεικνύει με τον πιο ανάγλυφο τρόπο την σκοταδιστική νοοτροπία των Βυζαντινών χρόνων. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στα τέλη του 8ου αιώνα και πέθανε το 869. Στην Πόλη έλαβε στοιχειώδη μόρφωση, και μετά πήγε στην Άνδρο όπου σπούδασε ρητορική, φιλοσοφία, μαθηματικά, αστρονομία, γεωμετρία, και μουσική, από ιδιώτη δάσκαλο, καθ’ ότι αυτά τα θεωρούσαν ειδωλολατρικά μαθήματα των Ελλήνων και δεν διδάσκονταν στην Πόλη. 

Στην συνέχεια βρήκε και αγόρασε από μοναστήρια σημαντικά χειρόγραφα. 

Λέγετε ότι είχε συγκεντρώσει χειρόγραφα μηχανικής του Απολλώνιου, του Περγαίου, του 200π.χ. Μαθηματικών του Πτολεμαίου, και μηχανικής του Αρχιμήδη. Μετά επέστρεψε στην πόλη όπου παρέδιδε μαθήματα ιδιωτικά για 20 χρόνια περίπου, με πολύ πενιχρές απολαβές, και για τους Βυζαντινούς ήταν άσημος.

Πρώτοι οι Άραβες πληροφορήθηκαν τις μαθηματικές και γεωμετρικές του γνώσεις, από ένα παλιό του μαθητή που ήταν αιχμάλωτος του χαλίφη Αλ Μαμούν. Αυτός θαύμασε τις γεωμετρικές γνώσεις του μαθητή, και εξεπλάγη όταν ο μαθητής του είπε ότι αυτά που γνωρίζει είναι πολύ λίγα μπροστά σε όσα γνωρίζει ο δάσκαλος του ο Λέων στην Πόλη. Τότε ο Μαμούν κάλεσε τον Λέοντα στην Βαγδάτη και υποσχέθηκε αμύθητα πλούτη. 


Η πρόσκληση αυτή έγινε γνωστή στον αυτοκράτορα Θεόφιλο, ο οποίος του απαγόρευσε να φύγει, και του έδωσε κάποιο ποσό να διδάσκει δημόσια, καθ’ ότι δεν υπήρχε δημόσιο πανεπιστήμιο στην Πόλη. Στο μεταξύ ο Μαμούν ζητούσε γεωμετρικές πληροφορίες από τον Λέοντα, και ο Λέων ανταποκρίνονταν και με έξτρα πληροφορίες. 

Τόσο πολύ ενθουσιάστηκε ο χαλίφης που πρότεινε στο Θεόφιλο μακροχρόνιο σύναψη ειρήνης και φιλίας, και ένα σημαντικό ποσόν να διδάξει για ορισμένο χρονικό διάστημα στην Βαγδάτη. 

Οι χρονογράφοι της εποχής αναφέρουν ότι το ποσόν ήταν 20 «κεντενάρια». 
Δηλαδή 2 000 χρυσές λίρες. Ο Κεδρηνός πάλι αναφέρει ότι η προσφορά ανέρχονταν σε 100 «κεντενάρια». 

Παρ’ όλα αυτά ο Θεόφιλος έστειλε τον Λέοντα στην Θεσσαλονίκη και του ανέθεσε τα καθήκοντα του μητροπολίτη. Με τη ίδρυση αργότερα του πανδιδακτηρίου στην Πόλη ο Λέων διορίστηκε διευθυντής του. Γιατί τότε κατάλαβαν τι αξία είχαν η «των όντων γνώσις των Ελλήνων».

Οι γνώσεις του τον βοήθησαν να επινοήσει τον «οπτικό τηλέγραφο». 
Αυτό ήταν το σημαντικότερο από τα επιτεύγματα του. 

Έτσι οι Βυζαντινοί μπορούσαν σε διάστημα λιγότερο από μια ώρα να λαμβάνουν πληροφορίες για τις κινήσεις των Αράβων στα σύνορα με την αυτοκρατορία, σε μια απόσταση που υπερέβαινε τα 1 000 χιλιόμετρα. Αυτό έγινε εφικτό με την εγκατάσταση «φρυκτωρίων» στις κορυφές μιας σειράς βουνών που ξεκινούσαν από τα ΝΑ σύνορα, και έφθαναν μέχρι το παλάτι, με μέσες αποστάσεις μεταξύ των στα 80 χιλιόμετρα.

Είχε προβεί στη συγγραφή πολλών συγγραμμάτων, που αφορούσαν όλους τους τομείς που είχε λάβει γνώσεις από τους δασκάλους του, και από τα χειρόγραφα, αλλά και σε όσους είχε ο ίδιος προάγει μελετώντας τους. Φαίνεται ότι υπήρξε ο πρώτος εκδότης Πλατωνικών διαλόγων εις το Βυζάντιο. Δυστυχώς όμως πολύ λίγα από τα έργα του διασώθηκαν.

Οι αστρολογικές και μαντικές ενασχολήσεις του Λέοντος, και η μελέτη των αρχαίων φιλοσοφικών και επιστημονικών έργων, οδήγησαν τον πρώην μαθητή του Κωνσταντίνο Σικελιώτη να τον κατηγορήσει ως ειδωλολάτρη. 

Έγραψε συγκεκριμένα, «έχασε την ψυχή του και έγινε οπαδός του Δία», τον αποκαλεί «κακή κεφαλή», και τον προσκαλεί «να κατέβει στον Άδη, όπου θα καίγεται μαζί με τους οπαδούς του Χρυσίππου, του Σωκράτη, του Πρόκλου, του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, του Επίκουρου, του Ευκλείδη, του Πτολεμαίου του αστρονόμου, του Ησίοδου και του Αράτου». 

Ο μαθητής του αναφέρει ότι αυτή η συνέλευση των κολασμένων θα προεδρεύετε από την σοφή Μούσα του Ομήρου. Η κατηγορία του Σικελιώτη δείχνει την σκοταδιστική νοοτροπία που επικρατούσε στο Βυζάντιο ακόμη και σε ανθρώπους που δεν στερούντο μόρφωσης. Ο ίδιος ο Λέων επιθυμούσε να αποκαλείτε «Λέων ο Έλλην».

Ιωαννης Θεοδωροπουλος

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ