Το Ψυχικό Διαζύγιο: μία ασυνείδητη διαδικασία

Είναι απίθανο να κλείσει κανείς τα μάτια του στην τρομακτική αύξηση του αριθμού διαζυγίων που παρατηρείται στην εποχή μας. Οι λόγοι ποικίλοι και εμπλέκονται μέσα σε ένα φάσμα προσωπικών, οικογενειακών και κοινωνικών μύθων και βιωμάτων. Το διαζύγιο είναι ένα γεγονός που μπορεί να βιωθεί ως τρομερά τραυματικό, άλλωστε είναι μία μορφή απώλειας, κυρίως για τα παιδιά. Αποτέλεσμα αυτού είναι η δημιουργία νέων μορφών οικογένειας, με παράλληλη αύξηση του αριθμού των παιδιών που μένουν με τον ένα γονέα.

Παρά τις διάφορες έρευνες που έχουν γίνει και την πολύπλευρη πληροφόρηση που μπορεί να βρει κάποιος γονιός, το ζήτημα του διαζυγίου παραμένει ένα από τα πιο δύσκολα θέματα προς διαχείριση στην ελληνική οικογένεια, θέμα ακόμα ταμπού ως προς την αντιμετώπισή του. Η έλλειψη κατανόησης, γνώσεων και ερμηνείας των αιτιών του χωρισμού, συντηρεί τα στερεότυπα και τους μύθους γύρω από το θέμα αυτό, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο που δύσκολα ο χωρισμένος σύντροφος και το περιβάλλον του θα ξεφύγουν από αυτόν, αντίθετα θα φροντίσουν να τον συντηρούν.

Η αποφυγή του διαζυγίου, είναι προτεραιότητα στην οικογενειακή θεραπεία. Η θέληση των δύο συντρόφων είναι εκείνη όμως που θα ορίσει την κατάσταση, ακόμα και όταν υποστηρίζουμε ότι τα ωραιότερα βιτρώ-έργα τέχνης, έχουν δημιουργηθεί από δεκάδες μικρότερα (σπασμένα) κομματάκια γυαλιού... Κατά τη διάρκεια του χωρισμού, έχουν αποτυπωθεί συγκεκριμένα στάδια, που αν μπορέσουν να αγγιχθούν εγκαίρως από το ζευγάρι, μπορεί αυτή η πρόβλεψη να αποβεί λυτρωτική. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται Ψυχικό Διαζύγιο.

Οι ψυχολογικές διαστάσεις του Ψυχικού Διαζυγίου έχουν αποτυπωθεί από τον Wiseman (1975) σε πέντε στάδια:

α) Άρνηση: οι σύζυγοι χρησιμοποιούν την άρνηση για να μπορέσουν να διατηρήσουν την ισορροπία στο γάμο τους, είτε δηλώνοντας ότι ευθύνονται τρίτοι παράγοντες για τα προβλήματά τους, είτε αποφεύγοντας να δεχθούν ότι έχουν πρόβλημα, δηλώνοντας ικανοποιημένοι. Αυτό είναι το πρώτο και σημαντικότερο στάδιο στην ανάγκη βοήθειας που αποζητά το ζευγάρι, αλλά το κρύβει επικοινωνόντας μέσα από το φόβο, την έλλειψη εμπιστοσύνης και την ανελευθερία που κρύβει μία τέτοια πρόταση. Πόσα μελλονικά δράματα θα μπορούσαν να είχαν προβλεφθεί σε αυτό το στάδιο, αρκεί να υπήρχε το θάρρος της θέλησης...

β) Απώλεια και κατάθλιψη: Το ζευγάρι έρχεται αντιμέτωπο με την πραγματικότητα, βιώνει συναισθηματικά την απώλεια του συντρόφου, ενός σημαντικού ατόμου: απελπισία, λύπη, μοναξιά, κατάθλιψη.

γ) Θυμός και Αμφιθυμία: η πραγματικότητα δεν αστειεύεται και τα θέματα χειρισμού των μελλοντικών συνεπειών του διαζυγίου, προβάλλουν απειλητικά. Η ρύθμιση νομικών και οικονομικών θεμάτων, όπως η επιμέλεια των παιδιών, προκαλεί την έκρηξη στους πρώην αγαπημένους συντρόφους με πολλαπλούς αποδέκτες, σπανίως όμως τον ίδιο τον εαυτό τους. Ο τρόπος που θα αντιμετωπίσουν τις απαιτήσεις αυτού του σταδίου οι σύντροφοι, θα ορίσει σε μεγάλο βαθμό και τη μετέπειτα σχέση τους. Μέσα σε αυτό το αχαρτογράφητο περιβάλλον, η αμφιθυμία θα κάνει την εμφάνισή της με μετέωρη την θέληση των συντρόφων για επανασύνδεση.

δ) Επαναπροσανατολισμός του τρόπου ζωής και ταυτότητας: Το δυσκολότερο στάδιο στη καινούρια πορεία του κάθε πρώην συντρόφου. Νέα ζωή και ταυτότητα σε όλα τα επίπεδα προσωπικό, επαγγελματικό, σεξουαλικό και κοινωνικό. Ιδιαίτερες δυσκολίες αντιμετωπίζουν περισσότερο οι γυναίκες που παντρεύτηκαν νωρίς, έχοντας ορίσει την ταυτότητά τους στο γάμο και πλέον προσπαθούν να συνεχίσουν χωρίς το σύζυγό τους.

ε) Αποδοχή και νέο επίπεδο λειτουργίας: Ο άνθρωπος αποδέχεται προοδευτικά το χωρισμό και βάζει τα θεμέλια για τη νέα πορεία. Η σταθεροποίηση είναι το μεγάλο στοίχημα και ο ορισμός της ταυτότητας στο νέο πλαίσιο, μπερδεύεται με τα συναισθήματα του παρελθοντικού θυμού για τον πρώην σύντροφο. Είναι μαγευτικές οι ασυνείδητες σειρήνες του παρελθόντος, εύκολο να οριστεί από αυτές, δύσκολο να κοιτάξει μπροστά.

Η προσαρμογή του ανθρώπου, σε κάθε ένα από τα παραπάνω στάδια, δεν είναι καθολική, άλλωστε το καλό είναι ότι όλοι είμαστε διαφορετικοί. Διαφέροντας στην ιδιοσυγκρασία, στον τρόπο ανατροφής και στο κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο ζει ο καθένας μας, παρατηρείται αλληλοεπικάλυψη των σταδιών με διαφορετικότητα στην συναισθηματική ένταση αυτών, αλλά και στον τρόπο που βιώνεται το γεγονός. 

Χαράλαμπος Πίσχος, Ψυχολόγος - Οικογενειακός Υπαρξιακός Ψυχοθεραπευτής

sinaisthisi

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ