Μονταίνιος: «Δεν υπάρχει τίποτα άχρηστο, ούτε η ίδια η αχρηστία»

Δεν υπάρχει βιβλίο ικανό να ταρακουνήσει τα σωθικά μας όπως τα Δοκίμια (1580-1588) του Μονταίνιου. Κι όμως ο συγγραφέας δηλώνει ότι άρχισε να το γράφει χωρίς κάποιον συγκεκριμένο σκοπό («δεν έβαλα εδώ για τον εαυτό μου άλλο στόχο παρά οικιακό και ιδιωτικό»), αλλά για να αφηγηθεί, σε ένα κλίμα οικειότητας, όπως πολύ σωστά παρατήρησε η Φάουστα Γκαραβίνι, τους φόβους και τις άμυνες ενός κατακερματισμένου και διαφοροποιημένου πλάσματος: «Έτσι, αναγνώστη, είμαι εγώ ο ίδιος η ύλη του βιβλίου μου: δεν υπάρχει λόγος να περάσεις τη σχόλη σου μ’ ένα θέμα τόσο επιπόλαιο και τόσο κενόδοξο» (μτφρ. Φίλιππος Δρακονταειδής, εκδ.Βιβλιοπωλείο της Εστίας, Αθήνα, 1983, Στον αναγνώστη, Ι, σ. 39). Επομένως, ένα άχρηστο βιβλίο το οποίο γράφεται σε μια βιβλιοθήκη που στήθηκε εκεί όπου πριν υπήρχε η γκαρνταρόμπα, «ο πιο άχρηστος τόπος του σπιτιού» (ο.π.,ΙΙΙ,3, σ. 60).

Συλλογική αποχαύνωση

Μετά από εφτά χρόνια κρίσης, ούτε ένας Έλληνας δεν μπορεί να ισχυρισθεί πως έχει άγνοια όλων όσων συμβαίνουν στην πατρίδα του – γνωρίζοντας απόλυτα πως οι ευθύνες δεν είναι πια της κυβέρνησης του, αλλά αποκλειστικά και μόνο δικές του.

.

«Στο «Ακόμη και η βροχή», ένας σκηνοθέτης πηγαίνει στην Βολιβία για να γυρίσει μια ταινία για τον Χριστόφορο Κολόμβο – ο οποίος δεν ήθελε απλά να εκχριστιανίσει τους ινδιάνους, αλλά είχε εμμονή με τον χρυσό μετατρέποντας σε σκλάβους τους ιθαγενείς που του αντιστάθηκαν. Όμως, στην πόλη όπου πραγματοποιούνται τα γυρίσματα, τα αποθέματα νερού πωλούνται σε μια πολυεθνική και οι ιθαγενείς καλούνται 500 χρόνια μετά από την έλευση του Κολόμβου να αγωνιστούν – όχι για το χρυσάφι αυτή τη φορά, αλλά για το πιο απλό αλλά πολύτιμο αγαθό, για το νερό.

Η ταινία επικεντρώνεται σε δύο μοναχούς που αντιτάχθηκαν τότε στην εκμετάλλευση του πληθυσμού. Ο παραγωγός της ταινίας επέλεξε τη Βολιβία, επειδή το κόστος ήταν πολύ χαμηλό, οπότε οι ιθαγενείς κομπάρσοι θα πληρωνόντουσαν μόλις δυο δολάρια την ημέρα. Καθώς όμως ο σκηνοθέτης και οι συνεργάτες του βρίσκονται στα γυρίσματα, ξεσπούν ταραχές στην πόλη. Πρόκειται για τον «πόλεμο του νερού», όπως τους εξηγούν οι ιθαγενείς κομπάρσοι – οι οποίοι εγκαταλείπουν τα γυρίσματα της ταινίας, πηγαίνοντας στα οδοφράγματα.

Ο σκηνοθέτης και το συνεργείο αντιδρούν, επειδή η ταινία κινδυνεύει να μην τελειώσει, λέγοντας πως οι κομπάρσοι δεν μπορούν να παρατήσουν τα γυρίσματα και να τρέχουν στις πορείες. Ο ιθαγενής πρωταγωνιστής της ταινίας πρωτοστατεί στην επανάσταση. Η αδικία και η καταπίεση της εποχής του Κολόμβου, στην οποία αναφέρεται το σενάριο του κινηματογραφικού συνεργείου, είναι διάχυτη γύρω του, αλλά οι συντελεστές του αργούν να τη διακρίνουν.

Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΒΑΒΕΛ

Η λέξη Βαβέλ είναι συριακή και σημαίνει σύγχυση. 

Ο Πύργος τής Βαβέλ όπως μας παραδίνεται από την Αγία Γραφή, άρχισε να χτίζεται από Σημιτικές Φυλές. 

Οι φυλές αυτές που είχαν εγκατασταθεί στην πεδιάδα Σεναάρ, αποφάσισαν να υψώσουν ένα οικοδόμημα, για να φτάσουν στον ουρανό. 

Η αλαζονεία τους όμως τιμωρήθηκε από τον Θεό. 

Ο Θεός προκάλεσε σύγχυση στη γλώσσα τους, ώστε να μην μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους και να αναγκαστούν να εγκαταλείψουν το έργο τους. 

Ο σκοπός της ανθρώπινης ύπαρξης

Επειδή πιστεύω ότι η ανάπτυξη του ανθρώπινου πνεύματος είναι ο σκοπός της ανθρώπινης ύπαρξης, είμαι φυσικά αφοσιωμένος στην ιδέα της προόδου. 

Είναι σωστό και δίκαιο σαν άνθρωποι να αναπτυσσόμαστε και να προοδεύουμε όσο είναι δυνατό. Και, κατά συνέπεια, είναι σωστό και δίκαιο να μπορούμε να επωφελούμαστε του όποιου νόμιμου συντομότερου δρόμου: Η λέξη-κλειδί όμως είναι «νόμιμο». 

Οι άνθρωποι έχουν σχεδόν ίση τάση να αγνοούν τους συντομότερους δρόμους μ’ εκείνην που έχουν να ψάχνουν να βρουν «ακατάλληλους». Είναι, για παράδειγμα, συντομότερος δρόμος να διαβάζεις την περίληψη ενός βιβλίου αντί να διαβάζεις ολόκληρο το πρωτότυπο κατά την προετοιμασία σου για πτυχιακές εξετάσεις. 

Αν η περίληψη είναι καλή και το υλικό αφομοιώνεται, η απαραίτητη γνώση μπορεί να αποκτηθεί με έναν τρόπο που εξοικονομεί σημαντικό χρόνο και κόπο. Ενώ το να αντιγράφεις κρυφά στις εξετάσεις δεν είναι ο νόμιμος συντομότερος δρόμος.