Είμαστε όλοι ψυχικά διαταραγμένοι;
Είναι γεγονός ότι ψυχικά προβλήματα, όπως άγχος, κακή διάθεση, υπερβολικός θυμός, όλοι μας έχουμε σε κάποια στιγμή της ζωής μας βιώσει. Όλοι ανεξαιρέτως. Είναι επίσης γεγονός ότι αυτές οι ψυχικές εκδηλώσεις είναι αληθινές, τις βιώνουμε, και ιδιαίτερα σε περιόδους κοινωνικών αναταραχών και οικονομικών κρίσεων ακόμα πιο έντονα. Κανείς δεν το αρνείται αυτό, και γιατί άλλωστε. Όμως, αυτό σημαίνει ότι είμαστε όλοι διαταραγμένοι στην ψυχή ή ότι, τελικά, «πάσχουμε» από κάποια «ασθένεια» του μυαλού;
Πώς μας έπεισαν οι ψυχίατροι, όλους εμάς τους απλούς καθημερινούς ανθρώπους, που «δεν χάνουμε την επαφή με την πραγματικότητα», να λέμε και να πιστεύουμε ότι «όλοι κάτι έχουμε, κανείς δεν είναι τελείως καλά», ότι δηλαδή όλοι είμαστε διαταραγμένοι και χρειαζόμαστε ψυχιατρική αντιμετώπιση; Όχι πάντως με επιστημονικές αποδείξεις, αλλά χρησιμοποιώντας μια σειρά από αυθαιρεσίες και στρατηγικές μάρκετινγκ που εφαρμόζονται σχεδόν από το ξεκίνημα της ιστορίας της ψυχιατρικής. Ας δούμε επιγραμματικά τις βασικές.
Προώθηση υπηρεσιών από ειδικούς
Εάν κάτι ειπωθεί από κάποιον «ειδικό», και κυρίως επιστήμονα, τότε αποκτά εγκυρότητα. Το πιο γνωστό παράδειγμα σε αυτή τη στρατηγική είναι ο γνωστός ψυχίατρος Ζίγκμουντ Φρόιντ. Ο Φρόιντ, τη δεκαετία του ’20, συνέβαλε καθοριστικά στη μαζική επιδημία εξάρτησης από την κοκαΐνη (νόμιμο τότε ψυχοφάρμακο) απλών καθημερινών ανθρώπων τους οποίους ονόμασε «νευρωσικούς». Η νοοτροπία αυτή ήταν που αύξησε ραγδαία το πελατολόγιο των ψυχιάτρων. Πλέον δεν περιορίζονταν μόνο σε αυτό το οποίο είχαν αναλάβει και αποτύχει, στους λεγόμενους «παράφρονες» έγκλειστους σε ψυχιατρικά άσυλα, αλλά σε κάθε, μα κάθε απλό καθημερινό άνθρωπο που αντιμετωπίζει μια οποιαδήποτε ψυχική δυσφορία.
Ο Φρόιντ έπαιξε καθοριστικό ρόλο επίσης σε μια από τις πιο οξύμωρες ιδέες της ιστορίας, να συνδυάσει τα ασυνδύαστα, την ψυχανάλυση με τα χημικά, που στην πραγματικότητα δρουν σε αντίθετες κατευθύνσεις – με απόλυτη αποτυχία. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργήσει ναρκομανείς που όχι μόνο δεν είχαν λύσει τα θέματα για τα οποία απευθύνθηκαν σε αυτόν, αλλά πλέον είχαν προσθέσει και οργανικά/βιολογικά σοβαρά προβλήματα από τη χρήση τοξικής ουσίας.
Την εποχή που τα έκανε αυτά, έναν αιώνα πριν, δεν είχε κανένας ακόμα εμπνευστεί το μύθο των προβληματικών νευροδιαβιβαστών, παρ’ όλα αυτά το κύρος του ειδικού και η αυθαιρεσία της ψυχιατρικής κοινότητας ήταν αρκετά ώστε να φτάσουμε σήμερα να υποστηρίζουμε με φανατισμό και χωρίς δεύτερη σκέψη ότι τα ψυχο-λογικά μας, δηλαδή τα μη παθολογικά, τα μη απτά σωματικά, θα πρέπει να τα «θεραπεύσουμε» με απτούς βιολογικούς τρόπους που δρουν στο σώμα, και ειδικά στον εγκέφαλο!
Είναι γνωστό ότι ο ίδιος έκανε χρήση κοκαΐνης, την οποία και πρότεινε ως πανάκεια για κάθε μορφής ψυχολογικό πρόβλημα. Δεν είναι όμως ευρέως γνωστή η στενή του σχέση με δυο από τις μεγαλύτερες φαρμακοβιομηχανίες της εποχής, τη Merk και την Park Davis, που τον «στήριζαν» ώστε να γράφει διθυραμβικά άρθρα για την αποτελεσματική και θεραπευτική δράση της κοκαΐνης, όπως το On Coca by Sigmund Freud.
Στα χνάρια του Φρόιντ ακολούθησαν οι περισσότεροι ως σήμερα, η συνταγή δοκιμασμένη άλλωστε:
Τι να τις κάνουμε τις αποδείξεις όταν μιλάνε οι ειδικοί;
Ψυχιατρικοποίηση κάθε ανθρώπινης συμπεριφοράς