Ο Ντούτσε της Ιταλίας, ο φόβος και ο τρόμος της Ευρώπης, ο κολλητός του Χίτλερ, ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου του 1940 απλώνει το χέρι του ν’αρπάξει την μικρή Ελλάδα. Οι Αθηναίοι ξύπνησαν από το ουρλιαχτό των σειρήνων στις επτά το πρωί και μισοκοιμισμένοι ακόμα μαθαίνουν για την αιφνίδια κήρυξη του πολέμου της Ιταλίας εναντίον της Ελλάδας.
«Παρακολουθούσα τα πρόσωπα των Ελλήνων κάτω εκεί στον δρόμο, τ’ αχτένιστα μαλλιά, τις αγουροξυπνημένες φάτσες στα παράθυρα και δεν εννοούσαν να τρομάξουν. Ο πανικός; Πού είναι ο πανικός; Έβλεπα ίσα-ίσα ένα περίεργο γέλιο ν’ αυλακώνει σιγά-σιγά τα μούτρα του κόσμου, ένα γέλιο όλο πείσμα, λύσσα κι αγανάκτηση, Ούτε οι γυναικούλες δεν τρόμαξαν, αν και είχαν διδαχτεί μήνες και μήνες πριν πως ο πόλεμος τούτος θα ήταν τέτοιος που δεν τον έβαλε ποτέ ανθρώπου νους.» (περιγράφει εκείνο το πρωινό ο Δημήτρης Ψαθάς στην εφ. «Ταχυδρόμος Ομόνοια», Αλεξάνδρεια Αιγύπτου, 28 Οκτ. 1948).
Είναι εντυπωσιακή η άμεση ανταπόκριση των Ελλήνων στο άχαρο αυτό κάλεσμα. Με τραγούδια έφευγαν οι στρατιώτες για το μέτωπο, με χορούς αντιμετώπιζαν τις τρομερές συνθήκες στα βουνά της Πίνδου. Κι εκείνοι που έμειναν πίσω σχημάτισαν ένα ισχυρό σώμα, όλοι μαζί, ξεχνώντας οι πλούσιοι τις φιλοδοξίες τους και οι φτωχοί την φτώχια τους. Κανείς δεν έμεινε αμέτοχος τη δύσκολη εκείνη ώρα. Όλοι οι Έλληνες, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, «στρατεύτηκαν» και πρόσφεραν ό, τι είχε ο καθένας στον βωμό της ελευθερίας.
Οι επιχειρήσεις και οι σύλλογοι
Από τα πρώτα κιόλας εικοσιτετράωρα του πολέμου, οι εφημερίδες αρχίζουν να δημοσιεύουν δωρεές. Γνωστές οικογένειες πλοιοκτητών εμφανίζονται ανάμεσα στους πρώτους δωρητές: Η οικογένεια Σιγάλα θέτει στη διάθεση του στρατού τρία πλοία και δωρίζει 3 εκ. δρχ. για την ενίσχυση της αεροπορίας. Η οικογένεια Εμπειρίκου 5.000 λίρες Αγγλίας, ο Ευγένιος Ευγενίδης και η Χρυσή Γουλανδρή από 1 εκ. δρχ. για ν’ αναφέρουμε μερικούς μόνο. Μέχρι τις 10 Νοεμβρίου 1940 οι εφοπλιστικές οικογένειες είχαν προσφέρει συνολικά 35 εκ. δρχ. περίπου.
Σύσσωμος συμπαρατάχθηκε στον αγώνα και ο επιχειρηματικός κόσμος. Οι Αφοι Παπαστράτου, οι τρανοί καπνοβιομήχανοι διέθεσαν στην Αεροπορία, στον Ερυθρό Σταυρό και για τις ανάγκες της Κοινωνικής Πρόνοιας 5 εκ. δρχ. μόνο το πρώτο δεκαήμερο. Αλλά και αργότερα, βρίσκονται τακτικά στις λίστες των δωρητών που δημοσιεύονται κάθε μέρα στις εφημερίδες. Υπέρ του Εθνικού Εράνου, η Τράπεζα Ελληνικής Εμπορικής Πίστεως (που εξελίχθηκε στη σημερινή Alpha Bank), καταθέτει 200.000 δρχ., ενώ η οικογένεια Κωστόπουλου (ιδιοκτήτες της Τράπεζας) καταθέτουν 100. 000 δρχ. αρχικά και συνεχίζουν με τακτικές συνεισφορές. Όλες οι Τράπεζες ενίσχυαν οικονομικά τον στρατό σε όλη τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου.