Η δοκιμασία ανοχής της γλυκόζης (καμπύλη σακχάρου), ο προδιαβήτης και ο διαβήτης.

της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μορ. Βιολόγου

Η δοκιμασία ανοχής της γλυκόζης (ή αλλιώς «καμπύλη σακχάρου») χρησιμοποιείται στις περιπτώσεις όπου υπάρχουν αμφιβολίες για τη διάγνωση του διαβήτη και γίνεται ως εξής:

- Το άτομο πάει στο μικροβιολογικό εργαστήριο το πρωί, νηστικό (μπορεί να έχει πιει μόνο νερό). Τις προηγούμενες 3 μέρες έχει φάει ελεύθερα (έτσι ώστε να έχει πάρει αρκετούς υδατάνθρακες και το πάγκρεας του να έχει «ξυπνήσει» καλά, για να μπορέσει να ανταποκριθεί όσο γίνεται καλύτερα στη δοκιμασία).

- Στο εργαστήριο παίρνουν μια μικρή ποσότητα αίματος για έλεγχο του σακχάρου (αιμοληψία πάντα από τη φλέβα, όχι από το δάκτυλο).

- Ο εξεταζόμενος πίνει ένα ποτήρι νερό, μέσα στο οποίο έχουν διαλυθεί 75g άνυδρης γλυκόζης (μια σκόνη γλυκόζης που μπορεί να πάρει ο εξεταζόμενος από το φαρμακείο). Επειδή είναι πολύ γλυκό, δεν χρειάζεται να είναι «μονορούφι», αλλά πρέπει να είναι σίγουρα μέσα σε 5-10 λεπτά.

- Ακολουθούν 2 ώρες, κατά τις οποίες ο εξεταζόμενος πρέπει να παραμείνει καθιστός σε μια καρέκλα, να μην καπνίσει και εννοείται, να μη φάει τίποτα.

- Στις 2 ώρες γίνεται άλλη μια αιμοληψία για να δούμε πόσο έχει ανέβει το σάκχαρο.

Φυσιολογικά, το σάκχαρο στις 2 ώρες πρέπει να είναι κάτω από 140 mg/dl. Η διάγνωση του διαβήτη μπαίνει αν το σάκχαρο έχει φτάσει (ή ξεπεράσει) τα 200 mg/dl. Οι ενδιάμεσες τιμές χαρακτηρίζονται ως «διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη»

Η δοκιμασία ανοχής της γλυκόζης γίνεται ως εξής:

Πριν από την ημέρα της εξέτασης:

•   Να έχετε μια ισορροπημένη δίαιτα που να περιέχει τουλάχιστον 150 γραμμάρια υδατανθράκων την ημέρα για 3 ημέρες πριν την εξέταση. Φρούτα, ψωμιά, δημητριακά, crackers και αμυλούχα λαχανικά, όπως πατάτες, φασόλια και καλαμπόκι, είναι καλή πηγή υδατανθράκων. 

•   Να μην φάτε και πιείτε, να μην καπνίσετε και να μην ασκηθείτε έντονα, τουλάχιστον 8 ώρες πριν την εξέταση.

•   Ενημερώστε τον μαιευτήρα σας αν είστε έγκυος για τη λήψη οποιουδήποτε συνταγογραφούμενου ή μη φαρμάκου. Μπορεί να σας συστήσει να το διακόψετε πριν την εξέταση.

Την ημέρα της εξέτασης:

•   Θα πάτε στο μικροβιολογικό εργαστήριο το πρωί, νηστικός/ή (μπορείτε να έχετε πιει μόνο νερό).

•   Στο εργαστήριο θα γίνει η πρώτη αιμοληψία για έλεγχο του σακχάρου (αιμοληψία πάντα από τη φλέβα, όχι από το δάκτυλο).

•   Στη συνέχεια θα πιείτε ένα ποτήρι νερό, μέσα στο οποίο έχουν διαλυθεί 75g άνυδρης γλυκόζης (μια σκόνη γλυκόζης που μπορεί κανείς να προμηθευτεί από το φαρμακείο). Επειδή είναι πολύ γλυκό, δεν χρειάζεται να το πιείτε «μονορούφι», αλλά σίγουρα μέσα σε 5-10 λεπτά.

•   Ακολουθούν 2 ώρες αναμονής, κατά τις οποίες θα πρέπει να παραμείνετε στο εργαστήριο ήρεμος/η, να μην καπνίσετε και, εννοείται, να μη φάτε τίποτα.

•   Μετά από 2 ώρες γίνεται άλλη μια αιμοληψία για να δούμε πόσο έχει ανέβει το σάκχαρο.

Φυσιολογικά, το σάκχαρο στις 2 ώρες πρέπει να είναι κάτω από 140 mg/dl. Η διάγνωση του διαβήτη γίνεται αν το σάκχαρο έχει φτάσει (ή ξεπεράσει) τα 200 mg/dl. Οι ενδιάμεσες τιμές χαρακτηρίζονται ως «διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη».

O προδιαβήτης

O προδιαβήτης είναι μια κατάσταση κατά την οποία οι τιμές γλυκόζης αίματος ανευρίσκονται πάνω από το φυσιολογικό, αλλά όχι σε τέτοια επίπεδα που να τίθεται η διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη (Σ.Δ.). Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η «είσοδος» προς το Σ.Δ..

Ποια είναι τα αίτια του προδιαβήτη;

Όπως είπαμε, ο προδιαβήτης είναι μια κατάσταση πριν από το Σ.Δ., άρα τα αίτια είναι αυτά τού Σ.Δ.: η παχυσαρκία, η καθιστική ζωή, η μεγάλη κατανάλωση υδατανθράκων στη «δυτικού» τύπου διατροφή, καθώς και η κληρονομικότητα αποτελούν τους παράγοντες της «εισόδου» ενός ατόμου στον προδιαβήτη.

Ο προδιαβήτης είναι αρχικό στάδιο στην εξέλιξη της φυσικής ιστορίας του Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2. Η συγκεκριμένη μεταβολική διαταραχή, αν και δεν έχει κλινική συμπτωματολογία και δεν αποτελεί ιδιαίτερη νοσολογική οντότητα, πρέπει και να ανιχνεύεται έγκαιρα και να αντιμετωπίζεται με την ανάλογη σοβαρότητα, διότι εξελίσσεται σε σακχαρώδη διαβήτη και συνδέεται με καρδιαγγειακά συμβάματα.

Το πρόβλημα του προδιαβήτη είναι μεγάλο και κατά τα πρότυπα του διαβήτη λαμβάνει σταδιακά διαστάσεις επιδημίας. Παγκοσμίως ο αριθμός των ατόμων με προδιαβήτη είναι περίπου 314 εκατομμύρια, ενώ υπολογίζεται ότι το 2025 ο αριθμός των ατόμων με προδιαβήτη θα ανέρχεται σε 418 εκατομμύρια. Είναι γνωστό ότι ο προδιαβήτης αυξάνει τον βραχυπρόθεσμο κίνδυνο εμφάνισης Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 από 3 έως 10 φορές με κάποιους πληθυσμούς να παρουσιάζουν μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλους. Ο έλεγχος για προδιαβήτη πρέπει να γίνεται στον πληθυσμό εκείνο ο οποίος έχει αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη που είναι:

         -  τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό Σ. Δ.

         -  τα άτομα με καρδιαγγειακή νόσο

         -  τα άτομα με παχυσαρκία ή καθιστική ζωή

         -  τα άτομα με υπέρταση ή υπερλιπιδαιμία

         -  τα άτομα που λαμβάνουν αντιψυχωσικά φάρμακα
- οι γυναίκες με ιστορικό διαβήτη κύησης ή σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

Με τον όρο «προ-διαβήτης» χαρακτηρίζονται δύο καταστάσεις, δύο διαταραχές, που παρότι δεν είναι επίσημα διαβήτης, ξεφεύγουν από τα φυσιολογικά όρια του υγιούς και συνοδεύονται από αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης διαβήτη στο μέλλον. Αυτές οι καταστάσεις είναι:

- Διαταραγμένη γλυκόζη νηστείας (IFG - Impaired Fasting Glucose). Ορίζεται ως πρωινό σάκχαρο 100-125 mg/dl (νηστικός). Κάτω από 100 είναι το φυσιολογικό, ενώ από 126 και πάνω είναι διαβήτης.

- Διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη (IGT - Impaired Glucose Tolerance). Βρίσκεται με τη δοκιμασία ανοχής της γλυκόζης και ορίζεται ως σάκχαρο στις 2 ώρες 140-199 mg/dl. Κάτω από 140 είναι το φυσιολογικό, ενώ πάνω από 200 είναι διαβήτης.

Η Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία (ADA) συμπεριέλαβε σε αυτήν την κατηγορία αυξημένου κινδύνου για ανάπτυξη διαβήτη και όσα (μη διαβητικά) άτομα έχουν γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη μεταξύ 5,7% και 6,4%.

Από τη στιγμή που θα διαπιστωθεί κάποιο από τα παραπάνω, θα πρέπει να υπάρχει τακτικότερος έλεγχος (τουλάχιστον μια φορά το χρόνο ή το 6/μηνο). Οι καταστάσεις αυτές δεν είναι μόνιμες. Συνήθως μπορούν (και πρέπει) να υποχωρήσουν, κυρίως με σωστή δίαιτα, απώλεια βάρους και συστηματικό πρόγραμμα άσκησης, έτσι ώστε να μην προχωρήσουν σύντομα σε «επίσημο» διαβήτη.

Είναι σημαντική η διάγνωση του προδιαβήτη;

Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ένα άτομο βρίσκεται στο στάδιο του προδιαβήτη, γιατί πρέπει να δώσουμε τις κατάλληλες οδηγίες για την αντιμετώπισή του, καθώς έχει αποδειχθεί, σύμφωνα με τελευταίες μελέτες, ότι το στάδιο του προδιαβήτη είναι εξίσου σημαντικό με αυτό του Σ.Δ. στην εμφάνιση αγγειοπάθειας, και μάλιστα καρδιαγγειακών συμβαμάτων.

Θεραπεύεται ο προδιαβήτης;

Όπως και ο Σ.Δ., ο προδιαβήτης είναι μια κατάσταση συνεχώς εξελισσόμενη. Ο στόχος μας πρέπει να είναι η όσο το δυνατόν καλύτερη αντιμετώπισή του. Η αλλαγή τρόπου ζωής με καθημερινή άσκηση, η αλλαγή των διατροφικών μας συνηθειών με διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, λιγότερα λίπη και αποφυγή των «κακών» υδατανθράκων (κυρίως των έτοιμων φαγητών), των γλυκών και γενικότερα της ζάχαρης, βοηθούν στην όσο το δυνατόν καλύτερη αντιμετώπιση του προδιαβήτη, επιβραδύνοντας την έλευση του Σ.Δ..

Αν χαθεί ένας κρίκος από την αλυσίδα της παρέμβασης, τότε τα οφέλη της ειδικά σε περιπτώσεις διαταραχής ανοχής γλυκόζης είναι αμφιλεγόμενα.

Πέραν από τους όποιους προβληματισμούς για την θεραπευτική αντιμετώπιση του προδιαβήτη, σύμφωνα με τις συστάσεις της Αμερικάνικης Διαβητολογικής Εταιρείας, η χρήση μετφορμίνης συνίσταται μόνο όταν εκτός του προδιαβήτη (IFG + IGT) συνυπάρχει κάποιος παράγοντας κινδύνου, όπως ηλικία < 60έτη, ΒΜΙ > 30Kg/m2, οικογενειακό ιστορικό διαβήτη σε α’ βαθμού συγγενείς, αυξημένα τριγλυκερίδια, μειωμένη HDL, αρτηριακή υπέρταση και HbA1c>6%.[

Προσυμπτωματικός έλεγχος

Σαν προσυμπτωματικός έλεγχος, στα πλαίσια πρόληψης, προτείνεται ο έλεγχος σακχάρου νηστείας στα άτομα που πληρούν τις προϋποθέσεις :

•   Ηλικία άνω των 45 ετών.

•   Περιφέρεια μέσης >102 cm (άντρες) και >88 cm (γυναίκες).

•   Δείκτης μάζας σώματος >30 kg/m².

•   Θετικό οικογενειακό ιστορικό για Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2.

•   Ιστορικό αρτηριακής υπέρτασης ή άλλης καρδιαγγειακής νόσου.

•   Ιστορικό Σακχαρώδους Διαβήτη Κύησης.

•   Γέννηση παιδιών άνω των 4 κιλών.

•   Γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.

•   Λήψη φαρμάκων που ευνοούν την δυσγλυκαιμία (π.χ. κορτιζόνη).

Άν η τιμή σακχάρου νηστείας είναι φυσιολογική προτείνεται επανάληψη της μέτρησης σε 3 έτη. Στα άτομα που έχουν είτε υψηλές τιμές σακχάρου νηστείας είτε φυσιολογικές τιμές, αλλά με ισχυρή υποψία για ύπαρξη διαβήτη, είτε υψηλή τιμή σακχάρου μεταγευματικά (>140mg/dl στις 2ώρες μετά το γεύμα) προτείνεται η διενέργεια δοκιμασίας ανοχής γλυκόζης.

medlabgr

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ