Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ: Τι συμβαίνει στον Άρη; Οι Αληθινές Ιστορίες- Η Άγνωστη Προϊστορία.

Τετάρτη 10 Οκτωβρίου 2012

Τι συμβαίνει στον Άρη; Οι Αληθινές Ιστορίες- Η Άγνωστη Προϊστορία.

Μήπως ήλθε η ώρα να ξεκαθαρίσουμε λίγο τα μυστήρια που περιτριγυρίζουν τον κόκκινο πλανήτη (που όλοι ξανά άρχισαν να συζητούν), να τα βάλουμε στη σωστή τους θέση και να συζητήσουμε επιτέλους σοβαρά για αυτά;…

Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΗ: O Πλανήτης Άρης ως πιθανώς κατοικημένος από ευφυή όντα, ήλθε για πρώτη φορά στο προσκήνιο όταν διάφοροι επιστήμονες του 18^ου και 19^ου αιώνα προσπαθούσαν να βρουν έναν τρόπο για να επικοινωνήσουν με πιθανούς εξωγήινους που ίσως κατοικούσαν στο ηλιακό μας σύστημα, και η πρώτη τους επιλογή στόχου, στις διάφορες προτάσεις τους μεθόδων επικοινωνίας, ήταν ο πλανήτης Άρης.

Ο πρώτος άνθρωπος που πρότεινε να επικοινωνήσουμε με τους πιθανούς κατοίκους άλλων πλανητών με φωτεινά σήματα, ήταν ο Γερμανός μαθηματικός Καρλ Φρήντριχ Γκάους (1777-1855). Αργότερα, αυτήν την ιδέα την εξέτασε ο Γάλλος ποιητής και εφευρέτης Σαρλ Κρο. Πρότειναν να ανάψουν τεράστιες φωτιές στη Σιβηρία και στη Σαχάρα, διευθετημένες σ’ ένα σχέδιο που να απεικονίζει ένα κλασσικό γεωμετρικό θεώρημα –για παράδειγμα, το θεώρημα του Πυθαγόρα. Ευφυή όντα σε άλλους πλανήτες, και πιο πιθανά στον Άρη, τα οποία θα παρατηρούσαν τη Γη, θα έβγαζαν τότε το συμπέρασμα ότι υπάρχουν λογικά όντα στη Γη, και θα απαντούσαν με δικά τους σήματα.

Η θεωρία αυτή βρήκε ισχυρή υποστήριξη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν μια βαθύπλουτη Γαλλίδα, που δήλωσε ότι ήταν πρόθυμη να κληροδοτήσει όλη της την περιουσία στον άνθρωπο που θα έβρισκε έναν τρόπο να επικοινωνήσει με τους κατοίκους άλλων πλανητών. Όμως, έγραψε στην διαθήκη της ότι δεν θα πλήρωνε δεκάρα αν ο πλανήτης των εξωγήινων αποδεικνυόταν πως είναι ο Άρης, γιατί αυτό ήταν πολύ εύκολο (!) Τελικά όμως το πείραμα δεν έγινε ποτέ γιατί θεωρήθηκε πολύ παράλογο.

(Πάντως, ενέπνευσε μια ελκυστική ιστορία που έγραψε ο μεγάλος Ιρλανδός συγγραφέας του Φανταστικού, Λόρδος Ντάνσανυ: χρησιμοποιώντας γιγαντιαίους προβολείς, μερικοί άνθρωποι φτιάχνουν μια αναπαράσταση του Πυθαγόρειου Θεωρήματος στην έρημο Σαχάρα. Οι κάτοικοι του Άρη ανταποκρίθηκαν με το να φτιάξουν ένα δικό τους σήμα που στην αρχή αναπαριστούσε το ίδιο σχήμα, αλλά κατόπιν άρχισαν να μετατοπίζουν τις γραμμές του για να φτιάξουν ένα νέο σχήμα που αντιπροσώπευε μια μαθηματική δύναμη. Στη Γη, η ανθρωπότητα αργότερα κατάλαβε τί σήμαινε αυτό: οι Αρειανοί ανέφεραν καθαρά ότι δεν θέλουν επικοινωνία…)

Σοβαρές επιστημονικές υποθέσεις για εξωγήινη ζωή στον Άρη, εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στο βιβλίο του μεγάλου αστρονόμου και συγγραφέα Καμίλ Φλαμαριόν με τίτλο Περί του Πλήθους των Κατοικημένων Κόσμων, που δημοσιεύτηκε το 1862. Ο Άρης ήρθε για πρώτη φορά στο επίκεντρο του μεγάλου ενδιαφέροντος το 1877, όταν ο ιταλός αστρονόμος Τζιοβάνι Σκιαπαρέλι ανακοίνωσε την ανακάλυψη των Καναλιών που διασχίζουν τον κόκκινο πλανήτη.

Όλα ξεκίνησαν από μια παρεξήγηση, από μια λάθος μετάφραση της ανακοίνωσης του από τα ιταλικά στα αγγλικά, όλα ξεκίνησαν από ένα μεταφραστικό λάθος, όσο παράξενο κι αν ακούγεται αυτό. Στα ιταλικά «Canali» (κανάλι) σημαίνει στα αγγλικά και «Channels» (δηλ. φυσικά κανάλια, ρεύματα ποταμών) αλλά ταυτόχρονα και «Canals» (τεχνητά κανάλια, πορθμοί, κλπ).

Ο Σκιαπαρέλι λοιπόν, λέγοντας «Canali» εννοούσε «Channels», αλλά ο αγγλόφωνος κόσμος το κατάλαβε «Canals» (επειδή είναι σχεδόν ομόηχο με το «Canali») και έπειτα το μετέφρασε ως είδηση στον υπόλοιπο κόσμο ως τέτοιο. Έτσι οι άνθρωποι νόμισαν ότι πρόκειται για ευφυή κατασκευαστική τεχνοτροπία από κάποιον αρχαίο Αρειανό πολιτισμό. Την εποχή εκείνη, πιστευόταν ότι οι σκοτεινές περιοχές του Άρη είναι θάλασσες και οι φωτεινές περιοχές κυρίως έρημοι. Έτσι, δεν ήταν δύσκολο να θεωρήσουν τα «Canali» ως κανάλια άρδευσης: ένα αρχαίο τεχνητό σύστημα για να τροφοδοτηθούν με νερό οι έρημοι του κόκκινου πλανήτη.

Σήμερα, πλέον, έχει αποδειχθεί αρκετά πειστικά ότι τα «κανάλια» αυτά είναι μια οπτική απάτη, που προκαλείται από πολλές συγκεντρωμένες κουκίδες που το μάτι τις συνδέει και τις εκλαμβάνει ως γραμμές, μια ιδέα που ίσως να επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι είναι πιο εύκολα ορατές από ένα μικρό τηλεσκόπιο απ’ ότι από ένα μεγάλο. Με λίγα λόγια, απ’ ό,τι φαίνεται, ο Σκιαπαρέλι τα έβλεπε με τα τηλεσκόπια της εποχής του που ήταν παλιάς τεχνολογίας και χαμηλής ευκρίνειας, ενώ δεν φαίνονται με τα νέα τηλεσκόπια.

Στην Αμερική, οι ιδέες του Σκιαπαρέλι περί των καναλιών του Άρη, από το 1894 και μετά υιοθετήθηκαν με μεγάλο ενθουσιασμό, κυρίως από τον Πέρσιβαλ Λόουελ, έναν πρώην διπλωμάτη που είχε στραφεί στην Αστρονομία, ο οποίος ίδρυσε το Παρατηρητήριο Λόουελ στην έρημο της Αριζόνα, ειδικά για την «μελέτη του Άρη και των κατοίκων του». Έπειτα από τη συγγραφή δεκάδων επιστημονικών άρθρων και την υποστήριξη πολλών μελών της επιστημονικής κοινότητας, το έργο του Λόουελ συγκεντρώθηκε σε τρία βιβλία: Mars and it’s Canals (1906), Mars as the Abode of Life (1908), Evolution of Worlds (1909).

Ο Λόουελ κατέληξε ότι δεν υπήρχε αρκετό νερό στον Άρη για να είναι θάλασσες οι σκοτεινές περιοχές του, και παρατήρησε ότι ο κόκκινος πλανήτης ήταν ένας αρχαίος κόσμος, πολύ πιο μπροστά από τον δικό μας στο μονοπάτι της πλανητικής εξέλιξης, ο οποίος τώρα έφτανε στο τέλος της φυσικής «ζωής» του.

Περισσότερο από κάθε άλλον, ο Λόουελ ήταν υπεύθυνος για τη δημοφιλή γενική πεποίθηση της εποχής ότι ο Άρης είναι ένας ξερός, αμμώδης, ερημικός κόσμος, και οι καταδικασμένοι αλλά νοήμονες κάτοικοι του ζούσαν τα τελευταία χρόνια τους ανάμεσα στις περασμένες δόξες του παρελθόντος, ζώντας από το λιγοστό νερό των φανταστικά κατασκευασμένων καναλιών τους.

Ήταν αυτό το όραμα του ετοιμοθάνατου χωρίς νερό πλανήτη (και των κατοίκων του που αποφάσισαν να αποικίσουν τη Γη με εισβολή), που παρείχε τη βασική πλοκή του μυθιστορήματος που άφησε την ανεξίτηλη σφραγίδα του στην υπόθεση των Αρειανών: Ο Πόλεμος των Κόσμων (The War of the Worlds) του H. G. Wells, που δημοσιεύτηκε το 1898. Πρόκειται για το πρώτο βιβλίο που διαπραγματεύεται τη γνωστή πια σε όλους μας ιστορία της «εισβολής των Αρειανών».

Η επικοινωνία με τον Άρη, μαγνήτισε επίσης τη φαντασία των πρωτοπόρων του ραδιοτηλεγράφου, οι οποίοι συχνά χρησιμοποιούσαν αυτήν την ιδέα για να εξηγήσουν οτιδήποτε μπορούσε να θεωρηθεί ως ευφυή ραδιο-σινιάλα που εντόπιζε ο νεοεφευρεθής εξοπλισμός τους.

Ο μεγάλος επιστήμονας και εφευρέτης Νίκολα Τέσλα, έγραψε το 1899, έπειτα από ένα ραδιοφωνικό πείραμα στο Κολοράντο: «Αυξάνεται όλο και πιο πολύ η βεβαιότητα μου ότι ήμουν ο πρώτος άνθρωπος που άκουσε τον χαιρετισμό ενός πλανήτη προς έναν άλλον…» Δεν γνωρίζει πολύς κόσμος, ότι ο εφευρέτης του ραδιοτηλεγράφου, ο Μαρκόνι, πίστευε το ίδιο κατά τη λήψη παράξενων ραδιοσημάτων στη δεκαετία του 1910 –και εξέλιξε τον ραδιοτηλέγραφο και την αρχή του ασυρμάτου προσπαθώντας να εντοπίσει ραδιοσήματα από τον Άρη. (Επίσης, ας σημειωθεί ότι ερευνητής Τσαρλς Φορτ ήταν ο πρώτος που μίλησε για UFO, το 1915-20).

Το τελευταίο κεφάλαιο όλης αυτής της αλυσιδωτής αντίδρασης που εμφάνισε την εισαγωγή στο μυστήριο του Άρη, παίχτηκε το 1937, όταν ο μεγάλος σκηνοθέτης Όρσον Γουέλς, που τότε ήταν ακόμη ένας άσημος συγγραφέας και θεατρικός ηθοποιός, ίδρυσε το Mercury Radio Theater παρουσιάζοντας για πρώτη φορά στο ευρύ κοινό το ραδιοφωνικό θέατρο. Ένα θέατρο στο ραδιόφωνο, παρουσιάζοντας κλασσικά έργα του Φανταστικού (Ντράκουλα, Φρανκενστάιν, Το Νησί των Θησαυρών, κ.ά.) όπου οι ηθοποιοί παίζουν τους ρόλους τους με μόνο μέσο τη φωνή τους και τα υπόλοιπα γίνονται με ειδικά ηχητικά εφέ.

Τότε, λοιπόν, ο Όρσον Γουέλς παρουσίασε και τον Πόλεμο των Κόσμων του σχεδόν συνονόματου του, H. G. Wells, με την εισβολή των Αρειανών. Αλλά είχε την εξής ιδέα: το έργο να παρουσιαστεί με τη μορφή ραδιοφωνικών ειδήσεων και ανταποκρίσεων, κάτι που ήταν πολύ ενδιαφέρον σκηνοθετικά.

Φανταστείτε ειδήσεις στο ραδιόφωνο, που μιλούν για εισβολείς από τον Άρη, όπου κάποιος ανταποκριτής σκοτώνεται από τους Αρειανούς την ώρα που μεταδίδει την αναφορά του και οι συνάδελφοι του αδίκως τον καλούν από τον κεντρικό σταθμό, παρουσιαστές να κλαίνε από τρόμο την ώρα που μιλούν, και άλλα τέτοια. Λοιπόν, αν άνοιγε κάποιος το ραδιόφωνο του σε κάποιο προχωρημένο σημείο της εκπομπής, έχοντας χάσει την εισαγωγή του έργου, θα νόμιζε ότι η εισβολή των Αρειανών συνέβαινε στ’ αλήθεια και το ραδιόφωνο μετέδιδε κανονικό δελτίο ειδήσεων! Έτσι κι έγινε…

Τρεις ολόκληρες πολιτείες των Η.Π.Α. ξεσηκώθηκαν, πανικός σπάρθηκε παντού, «Βοήθεια! Έρχονται οι Αρειανοί!», οι άνθρωποι κατέκλυσαν τους δρόμους ουρλιάζοντας, τροχαία ατυχήματα, πλήθη που τρέχουν στα βουνά για να σωθούν ή κρύβονται στα υπόγεια. Σήμερα βλέπουμε ότι ήταν ένα πολύ καλό πείραμα για τις αντιδράσεις του κόσμου: ελάχιστοι ήταν αυτοί που αμφισβήτησαν την εισβολή των Αρειανών, ακόμη ήταν πάρα πολλοί και αυτοί που αρνούνταν να υπακούσουν στα καλέσματα που διαβεβαίωναν ότι όλα ήταν ένα ραδιοφωνικό σώου. Ο Όρσον Γουέλς έγινε διάσημος από την εκπομπή του έργου αυτού, όπως και ο σχεδόν συνονόματος του στο παρελθόν, το ίδιο και η θρυλική και –πάντοτε αναμενόμενη από τότε– εισβολή από τον Άρη.

Οι γελοιογράφοι της εποχής ζωγράφισαν στις εφημερίδες τους Αρειανούς ως μοχθηρά μικρά πράσινα ανθρωπάκια με κεραίες στο κεφάλι, με τις οποίες παρέμβαλλαν στα ραδιόφωνα μας, κι έτσι –επιτέλους το μάθατε γιατί είχαν τις κεραίες– δημιουργήθηκε και η γνωστή μας αυτή εικόνα…

Τη σκυτάλη πήραν τα βιβλία επιστημονικής φαντασίας του Έντγκαρ Ράις Μπάρροουζ, που τοποθετούσαν τις πλοκές τους σχεδόν πάντα στον Άρη, δημιουργώντας έτσι ένα ολόκληρο ρεύμα της Φανταστικής Λογοτεχνίας που ασχολούνταν με τον Άρη και τα οράματα του.

Τέλος, τα πράγματα στη λογοτεχνία είπαν την τελευταία τους αξιόλογη κουβέντα (ίσως και την πιο όμορφη) μέσα από την θρυλική συλλογή του μεγάλου Ραίη Μπράντμπερυ Τα Χρονικά του Άρη (The Martian Chronicles, 1946), που τα διηγήματα της διαπραγματεύονται το καθένα τους και από μια αποστολή των Γήινων στον κόκκινο πλανήτη, με όλο και πιο απρόβλεπτες παράδοξες εξελίξεις. Από τότε κι έπειτα, το ζήτημα του Άρη πέρασε στα κόμικς και στο πεδίο των εκατοντάδων υπέροχων B-Movies που κατέκλυσαν τον κινηματογράφο στις δεκαετίες του 1950-60, οι οποίες και είναι υπεύθυνες για την γραφικότητα στην οποία κατέληξε το ζήτημα για πολλά χρόνια…