Μύθος - Τελετή - Σύμβολο
Τα Μυστήρια αποτέλεσαν για χιλιετηρίδες τη σπονδυλική στήλη που στήριξε τους μεγάλους μυητικούς πολιτισμούς. Είναι αναγνωρισμένο σήμερα και τονίστηκε και από σημαντικά πρόσωπα της Ελληνορωμαϊκης αρχαιότητας. Πολιτισμοί όπως ο Αιγυπτιακός, ο αρχαιο-Ελληνικός, ο Ινδικός, οι μεγάλοι Νοτιοαμερικάνικοι πολιτισμοί στηρίζονταν στα κέντρα των Μυστηρίων, τα οποία ήταν πραγματικοί ναοί της Γνώσης και της Μετάλλαξης του απλού Μαθητή σε Μύστη.
Εκεί διδάσκονταν οι Ιερές Επιστήμες και γνώσεις. Ακόμη και σήμερα πολλές από αυτές είναι άγνωστες στο δικό μας πολιτισμό. Ομως δεν δίνονταν εγκυκλοπαιδικές γνώσεις, όπως αυτές που αποκτά σήμερα ο φοιτητής στα Πανεπιστήμια, αλλά βιωματικές, τις οποίες για να τις κάνει κτήμα του ο υποψήφιος έπρεπε να περάσει τις συμβολικές δοκιμασίες της Μύησης. Επρόκειτο για συνθετικές γνώσεις που επέτρεπαν μέσω μιας μεθόδου, μέσα από ένα σύνολο βασικών αρχών, συμβόλων και εμβλημάτων, να μπορεί να συνδυάσει τις γνώσεις πολλών επιστημών ταυτόχρονα. Γι' αυτό στα έργα πολλών μυημένων της αρχαιότητας βρίσκουμε τη σύνθεση πολλών κλάδων γνώσης, όπως π.χ. στον Ομηρο, στα έπη του οποίου βρίσκουμε μέσω συμβολισμού και εσωτερικής έρευνας, στοιχεία για την εξέλιξη του ανθρώπου, απόκρυφη γεωγραφία, γνώση των αόρατων κόσμων, αστρονομικές και αστρολογικές γνώσεις, ηθικές και φιλοσοφικές αξίες, εσωτερικά μαθηματικά, λεξαριθμητικά και γλωσσολικά στοιχεία, ψυχολογία και αναρίθμητους άλλους κλάδους γνώσης, που μας κάνουν ν' αναρωτιόμαστε πραγματικά πώς είναι δυνατόν ένας άνθρωπος να μπορεί να συνδυάζει ένα τόσο πολυδιάστατο πλέγμα γνώσης και μάλιστα να το δίνει στον πολύ κόσμο με μία ποιητική γλώσσα, κατανοητή και ευχάριστη από όλους. Αλλο παράδειγμα μυητικής γνώσης είναι οι βασικές Αρχές του Σύμπαντος και τα Κλειδιά Ερμηνείας, που ανήκουν στην ερμητική Σοφία και διδάσκονταν στα Αιγυπτιακά Μυστήρια.
Το τρίπτυχο στο οποίο στηρίζονταν τα αρχαία Μυστήρια ήταν ο Μύθος, η Τελετή και η Μύηση.
ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΚΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΑΚΗ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΜΥΘΟΥ
Η έννοια του Μύθου στα αρχαία Μυστήρια είναι εντελώς διαφορετική από τον ορισμό που δώσαμε στην αρχή, που είναι καθαρά εγκυκλοπαιδικός. Αν για τον φιλόλογο ο Μύθος σημαίνει λόγος, τότε στα Μυστήρια Μύθος σήμαινε ο Αληθινός Λόγος και έτσι έπρεπε να κατανοηθεί. Μεταδιδόταν από στόμα σε στόμα και είναι η έκφραση του Δημιουργικού Λόγου. Μια ιερή ιστορία που μετέφερε στους ανθρώπους αρχετυπικές αλήθειες, μία διήγηση των αρχών του κόσμου, των περιπετειών των θεών και των ηρώων που προηγήθηκαν. Η χαμένη οριστικά, ακόμη και στους αρχαίους χρόνους, επιστήμη της Μυθοπλασίας ήταν αυτή που επέτρεπε να συνενωθούν πολλά επίπεδα γνώσεων σε ένα οργανικό σύνολο, που αποτελούσε το Μύθο. Αποδιδόταν μάλιστα με μια ποιητική γλώσσα, προσιτή στον καθένα. Εφαρμόζονταν μνημοτεχνικά συστήματα και έτσι πολύ εύκολα μπορούσε ο καθένας να γνωρίζει από μνήμης πάρα πολλούς και φαινομενικά περίπλοκους Μύθους.
Ο Μύθος απευθυνόταν σε όλους, μιλούσε στον καθένα στη γλώσσα του. Το τελευταίο που μπορούσε να πάρει ήταν η κυριολεκτική σημασία, η κατά γράμμα θα λέγαμε σήμερα. Ομως πριν απ' αυτήν υπήρχαν πόλλές άλλες, που γίνονταν αντιληπτές μόνο από τους μυημένους γνώστες των κλειδιων ερμηνείας.
Ο Πλάτωνας είναι ένα παράδειγμα τέτοιου Μύστη που επαρουσίασε Μύθους αυθεντικούς και ισάξιους με τους αρχαίους μύθους. Από ορισμένα αποσπάσματά του μπορούμε ν' αντιληφθούμε ότι ήταν κάτοχος της Επιστήμης της Μυθοπλασίας, γιατί μόνο έτσι θα μπορούσε να παρουσιάσει μύθους όπως το Μύθο της Σπηλιάς ή του Ηρός στην Πολιτεία του, για να μην αναφέρουμε και τους υπόλοιπους που περιέχονται σε άλλους διαλόγους του.
Ο Μυστηριακός Μύθος λοιπόν αποτελεί ένα πρότυπο της πραγματικότητας. Ενα ιδανικό πρότυπο ή μοντέλο θείας προέλευσης, που εξηγεί μια ιερή, ανώτερη πραγματικότητα, τη δομή της και το πώς και το γιατί ήρθε σε ύπαρξη. Χρησιμοποιεί όμως μία συμβολική γλώσσα, αλληγορική, που απαιτεί αποκρυπτογράφηση. Για τον αμύητο, που δεν έχει τα κλειδιά της αποκωδικοποίησης, ο Μύθος δεν είναι παρά ένα παραμύθι, μία ψεύτικη ιστορία. Για τον μυημένο γνώστη του κλειδιού ερμηνείας, ο Μύθος αποκαλύπτει μια αληθινή πραγματικότητα, μία ανώτερη γνώση, μια ιερή ιστορία. Ο Μύθος είναι ένα μήνυμα από το θείο μέσα σε μια κλειστή θήκη. Αποτελείται από αλληγορίες, οι αλληγορίες από εμβλήματα, τα εμβλήματα από σύμβολα, όλα σε κίνηση, τα οποία διηγούνται ένα Μυστήριο, μια Σοφία, ένα Μήνυμα... που όλοι μπορούν ν' ακούσουν, αλλά πολύ λίγοι μπορούν να καταλάβουν πραγματικά.
Μπορούμε ακόμη να προσθέσουμε ότι για την εσωτερική θεώρηση και βίωση του Μύθου ισχύουν τα εξής:
1) Αποτελεί (ο Μύθος) την Ιστορία των πράξεων των υπερφυσικών οντοτήτων. 2) Η Ιστορία αυτή θεωρείται απόλυτα αληθινή (γιατί αναφέρεται σε πραγματικότητες, φυσικές και υπερβατικές) και ιερή (γιατί την πράττουν οι Υπερφυσικές οντότητες). 3) Ο Μύθος αναφέρεται πάντα σε μία "δημιουργία", διηγείται πώς ήρθε κάτι σε ύπαρξη ή πώς καθιερώθηκε μια συμπεριφορά, ένας θεσμός, μια πόλη, ένας τρόπος εργασίας κ.τλ. Γι' αυτό ακριβώς το λόγο οι μύθοι αποτελούν τα παραδείγματα της κάθε σημαντικής ανθρώπινης πράξης. 4) Γνωρίζοντας το μύθος κανείς, γνωρίζει και την "αρχή" των πραγμάτων και επομένως κατορθώνει να τα ελέγχει με τη συνείδηση και τη θέλησή του. 5) Ο Μύθος πρέπει να "βιωθεί" για να κατανοηθεί πλήρως, με την έννοια ότι κυριαρχείται κανείς από τη θεϊκή δύναμη που υπερβαίνει τα καθημερινά γεγονότα και μεταφέρει τη συνείδηση του ατόμου στη διάσταση του αρχέγονου χρόνου, όπου αναβιώνεται η μυθική πράξη.
Οι περισσότεροι μύθοι παραπέμπουν σ' ένα ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΟ ΧΡΟΝΟ, στον οποίο αναφέρονται ασταμάτητα σαν να είναι η μήτρα των τωρινών χρόνων. Τα ονόματα των θεών έχουν εκεί τη θέση των ιδεών" ή κατ' άλλη έκφραση τα ονόματα των θέων αντιστοιχούν σε έννοιες, οι περιπέτειές τους είναι τύποι" πρότυπα συμπεριφοράς, γεγονότων.
Ο μύθος λοιπόν, σαν ιστορία των αρχών έχει μια λειτουργία εγκαθίδρυσης... εγκαθιδρύει τις αρχές που θα ζωογονήσουν το μέλλον... η ιστορία έρχεται μετά και δεν είναι η ιστορία που επαναλαμβάνεται, αλλά ο μύθος που επανεμφανίζεται... Ο ρόλος του μύθου είναι ν'αφυπνίζει τον άνθρωπο, να σπάει τα λέπια που εμποδίζουν την εσωτερική του όραση και να τον κάνει να βλέπει τα πράγματα έτσι όπως είναι... Παρέχει στην ανθρώπινη πράξη την εμπειρία του Ιερού, μία λειτουργία αφύπνισης και διατήρησης της συνείδησης ενός άλλου κόσμου, του θεϊκού κόσμου. Εαν γνωρίζει το μύθο ο άνθρωπος ξαναγίνεται σύγχρονος του πρωταρχικού γεγονότος, των αρχών και γι' αυτόν ο κόσμος γίνεται διάφανος. Στο εξής ο μύθος είναι μια συμβολική γλώσσα του ιερού. Είναι επίσης μια παγκόσμια δομή του πραγματικού.
Περιληπτικά, κάθε μυθική συμπεριφορά σημαδεύεται από τη μίμηση ενός αρχέτυπου, από την επανάληψη ενός παραδειγματικού σεναρίου και από το ρήγμα του βέβηλου χρόνου. Αυτά τα τρία στοιχεία ξαναβρίσκονται στη χριστιανική συμπεριφορά. Τελικά, η θρησκευτική εμπειρία του θρησκευόμενου ανθρώπου θεμελιώνεαι στη μίμηση του Χριστού, ο οποίος στη λειτουργία γίνεται παραδειγματικό πρότυπο χάρις στην επανάληψη της ζωής του, του θανάτου του και της ανάστασής του. Ετσι, ο λειτουργικός χρόνος επιχειρεί ένα σχίσμα στο βέβηλο χρόνο, επιτρέποντας στο χριστιανό να ξανακάνει πραγματικά ένα μυστήριο, τον κάνει να διεισδύσει στον ιερό χρόνο." Ο αρχαίος Ελληνας λοιπόν, θα έπρεπε να μιμηθεί τον Ηρακλή, το Διόνυσο, τον Ορφέα και τόσα άλλα μυθικά πρότυπα μέσα από τις ιερές λειτουργίες και ακολουθίες της εποχής του, που είχαν γι' αυτόν την ίδια ισχύ που έχουν για το χριστιανό οι χριστιανικές λειτουργίες.
Τα χαρακτηριστικά του μύθου λοιπόν είναι τόσο πολλά, που όπως ήδη έχουμε αναφέρει πιο πριν, ακόμη κι αν ενώσουμε όλες τις σχολές προσέγγισης του Μύθου, πάλι θα υπάρχει ένα πεδίο έρευνας και εμβάθυνσης για το μεγαλύτερο μέρος του. Το παράδοξο είναι ότι η βαθύτερη έρευνα θ' αφήσει ένα δυσαναπλήρωτο κενό, γιατί "για να καταλάβει κανείς το Μύθο πρέπει να τον ΖΗΣΕΙ, εφόσον πρόκειται για μία ολοκληρωτική εμπειρία που αγγίζει όλα τα στοιχεία της ύπαρξης. Ο μύθος λοιπόν δεν είναι αντικείμενο μελέτης διανοητικού τύπου.
ΤΕΛΕΤΗ
Πώς όμως ο άνθρωπος μπορεί να συμμετέσχει στη Δύναμη - Ενέργεια του Μύθου; Στα Αρχαία Μυστήρια αυτό γινόταν μέσω της Τελετής. Η Τελετή έδινε στον Μυούμενο τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει τη μυθική ενέργεια και να δημιουργήσει "ξανά", να επαναλάβει αυτό που έγινε κάποτε στο χρόνο του Μύθου. Γιατί "ο Μύθος σαν μοναδικό και διαχρονικό πρότυπο, έχει την τάση να ενσαρκώνεται στο βέβηλο κόσμο. Το ιερό τείνει να κατακτήσει το βέβηλο, όπως το Φως το σκοτάδι.
Το τρίπτυχο στο οποίο στηρίζονταν τα αρχαία Μυστήρια ήταν ο Μύθος, η Τελετή και η Μύηση.
ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΚΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΑΚΗ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΜΥΘΟΥ
Η έννοια του Μύθου στα αρχαία Μυστήρια είναι εντελώς διαφορετική από τον ορισμό που δώσαμε στην αρχή, που είναι καθαρά εγκυκλοπαιδικός. Αν για τον φιλόλογο ο Μύθος σημαίνει λόγος, τότε στα Μυστήρια Μύθος σήμαινε ο Αληθινός Λόγος και έτσι έπρεπε να κατανοηθεί. Μεταδιδόταν από στόμα σε στόμα και είναι η έκφραση του Δημιουργικού Λόγου. Μια ιερή ιστορία που μετέφερε στους ανθρώπους αρχετυπικές αλήθειες, μία διήγηση των αρχών του κόσμου, των περιπετειών των θεών και των ηρώων που προηγήθηκαν. Η χαμένη οριστικά, ακόμη και στους αρχαίους χρόνους, επιστήμη της Μυθοπλασίας ήταν αυτή που επέτρεπε να συνενωθούν πολλά επίπεδα γνώσεων σε ένα οργανικό σύνολο, που αποτελούσε το Μύθο. Αποδιδόταν μάλιστα με μια ποιητική γλώσσα, προσιτή στον καθένα. Εφαρμόζονταν μνημοτεχνικά συστήματα και έτσι πολύ εύκολα μπορούσε ο καθένας να γνωρίζει από μνήμης πάρα πολλούς και φαινομενικά περίπλοκους Μύθους.
Ο Μύθος απευθυνόταν σε όλους, μιλούσε στον καθένα στη γλώσσα του. Το τελευταίο που μπορούσε να πάρει ήταν η κυριολεκτική σημασία, η κατά γράμμα θα λέγαμε σήμερα. Ομως πριν απ' αυτήν υπήρχαν πόλλές άλλες, που γίνονταν αντιληπτές μόνο από τους μυημένους γνώστες των κλειδιων ερμηνείας.
Ο Πλάτωνας είναι ένα παράδειγμα τέτοιου Μύστη που επαρουσίασε Μύθους αυθεντικούς και ισάξιους με τους αρχαίους μύθους. Από ορισμένα αποσπάσματά του μπορούμε ν' αντιληφθούμε ότι ήταν κάτοχος της Επιστήμης της Μυθοπλασίας, γιατί μόνο έτσι θα μπορούσε να παρουσιάσει μύθους όπως το Μύθο της Σπηλιάς ή του Ηρός στην Πολιτεία του, για να μην αναφέρουμε και τους υπόλοιπους που περιέχονται σε άλλους διαλόγους του.
Ο Μυστηριακός Μύθος λοιπόν αποτελεί ένα πρότυπο της πραγματικότητας. Ενα ιδανικό πρότυπο ή μοντέλο θείας προέλευσης, που εξηγεί μια ιερή, ανώτερη πραγματικότητα, τη δομή της και το πώς και το γιατί ήρθε σε ύπαρξη. Χρησιμοποιεί όμως μία συμβολική γλώσσα, αλληγορική, που απαιτεί αποκρυπτογράφηση. Για τον αμύητο, που δεν έχει τα κλειδιά της αποκωδικοποίησης, ο Μύθος δεν είναι παρά ένα παραμύθι, μία ψεύτικη ιστορία. Για τον μυημένο γνώστη του κλειδιού ερμηνείας, ο Μύθος αποκαλύπτει μια αληθινή πραγματικότητα, μία ανώτερη γνώση, μια ιερή ιστορία. Ο Μύθος είναι ένα μήνυμα από το θείο μέσα σε μια κλειστή θήκη. Αποτελείται από αλληγορίες, οι αλληγορίες από εμβλήματα, τα εμβλήματα από σύμβολα, όλα σε κίνηση, τα οποία διηγούνται ένα Μυστήριο, μια Σοφία, ένα Μήνυμα... που όλοι μπορούν ν' ακούσουν, αλλά πολύ λίγοι μπορούν να καταλάβουν πραγματικά.
Μπορούμε ακόμη να προσθέσουμε ότι για την εσωτερική θεώρηση και βίωση του Μύθου ισχύουν τα εξής:
1) Αποτελεί (ο Μύθος) την Ιστορία των πράξεων των υπερφυσικών οντοτήτων. 2) Η Ιστορία αυτή θεωρείται απόλυτα αληθινή (γιατί αναφέρεται σε πραγματικότητες, φυσικές και υπερβατικές) και ιερή (γιατί την πράττουν οι Υπερφυσικές οντότητες). 3) Ο Μύθος αναφέρεται πάντα σε μία "δημιουργία", διηγείται πώς ήρθε κάτι σε ύπαρξη ή πώς καθιερώθηκε μια συμπεριφορά, ένας θεσμός, μια πόλη, ένας τρόπος εργασίας κ.τλ. Γι' αυτό ακριβώς το λόγο οι μύθοι αποτελούν τα παραδείγματα της κάθε σημαντικής ανθρώπινης πράξης. 4) Γνωρίζοντας το μύθος κανείς, γνωρίζει και την "αρχή" των πραγμάτων και επομένως κατορθώνει να τα ελέγχει με τη συνείδηση και τη θέλησή του. 5) Ο Μύθος πρέπει να "βιωθεί" για να κατανοηθεί πλήρως, με την έννοια ότι κυριαρχείται κανείς από τη θεϊκή δύναμη που υπερβαίνει τα καθημερινά γεγονότα και μεταφέρει τη συνείδηση του ατόμου στη διάσταση του αρχέγονου χρόνου, όπου αναβιώνεται η μυθική πράξη.
Οι περισσότεροι μύθοι παραπέμπουν σ' ένα ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΟ ΧΡΟΝΟ, στον οποίο αναφέρονται ασταμάτητα σαν να είναι η μήτρα των τωρινών χρόνων. Τα ονόματα των θεών έχουν εκεί τη θέση των ιδεών" ή κατ' άλλη έκφραση τα ονόματα των θέων αντιστοιχούν σε έννοιες, οι περιπέτειές τους είναι τύποι" πρότυπα συμπεριφοράς, γεγονότων.
Ο μύθος λοιπόν, σαν ιστορία των αρχών έχει μια λειτουργία εγκαθίδρυσης... εγκαθιδρύει τις αρχές που θα ζωογονήσουν το μέλλον... η ιστορία έρχεται μετά και δεν είναι η ιστορία που επαναλαμβάνεται, αλλά ο μύθος που επανεμφανίζεται... Ο ρόλος του μύθου είναι ν'αφυπνίζει τον άνθρωπο, να σπάει τα λέπια που εμποδίζουν την εσωτερική του όραση και να τον κάνει να βλέπει τα πράγματα έτσι όπως είναι... Παρέχει στην ανθρώπινη πράξη την εμπειρία του Ιερού, μία λειτουργία αφύπνισης και διατήρησης της συνείδησης ενός άλλου κόσμου, του θεϊκού κόσμου. Εαν γνωρίζει το μύθο ο άνθρωπος ξαναγίνεται σύγχρονος του πρωταρχικού γεγονότος, των αρχών και γι' αυτόν ο κόσμος γίνεται διάφανος. Στο εξής ο μύθος είναι μια συμβολική γλώσσα του ιερού. Είναι επίσης μια παγκόσμια δομή του πραγματικού.
Περιληπτικά, κάθε μυθική συμπεριφορά σημαδεύεται από τη μίμηση ενός αρχέτυπου, από την επανάληψη ενός παραδειγματικού σεναρίου και από το ρήγμα του βέβηλου χρόνου. Αυτά τα τρία στοιχεία ξαναβρίσκονται στη χριστιανική συμπεριφορά. Τελικά, η θρησκευτική εμπειρία του θρησκευόμενου ανθρώπου θεμελιώνεαι στη μίμηση του Χριστού, ο οποίος στη λειτουργία γίνεται παραδειγματικό πρότυπο χάρις στην επανάληψη της ζωής του, του θανάτου του και της ανάστασής του. Ετσι, ο λειτουργικός χρόνος επιχειρεί ένα σχίσμα στο βέβηλο χρόνο, επιτρέποντας στο χριστιανό να ξανακάνει πραγματικά ένα μυστήριο, τον κάνει να διεισδύσει στον ιερό χρόνο." Ο αρχαίος Ελληνας λοιπόν, θα έπρεπε να μιμηθεί τον Ηρακλή, το Διόνυσο, τον Ορφέα και τόσα άλλα μυθικά πρότυπα μέσα από τις ιερές λειτουργίες και ακολουθίες της εποχής του, που είχαν γι' αυτόν την ίδια ισχύ που έχουν για το χριστιανό οι χριστιανικές λειτουργίες.
Τα χαρακτηριστικά του μύθου λοιπόν είναι τόσο πολλά, που όπως ήδη έχουμε αναφέρει πιο πριν, ακόμη κι αν ενώσουμε όλες τις σχολές προσέγγισης του Μύθου, πάλι θα υπάρχει ένα πεδίο έρευνας και εμβάθυνσης για το μεγαλύτερο μέρος του. Το παράδοξο είναι ότι η βαθύτερη έρευνα θ' αφήσει ένα δυσαναπλήρωτο κενό, γιατί "για να καταλάβει κανείς το Μύθο πρέπει να τον ΖΗΣΕΙ, εφόσον πρόκειται για μία ολοκληρωτική εμπειρία που αγγίζει όλα τα στοιχεία της ύπαρξης. Ο μύθος λοιπόν δεν είναι αντικείμενο μελέτης διανοητικού τύπου.
ΤΕΛΕΤΗ
Πώς όμως ο άνθρωπος μπορεί να συμμετέσχει στη Δύναμη - Ενέργεια του Μύθου; Στα Αρχαία Μυστήρια αυτό γινόταν μέσω της Τελετής. Η Τελετή έδινε στον Μυούμενο τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει τη μυθική ενέργεια και να δημιουργήσει "ξανά", να επαναλάβει αυτό που έγινε κάποτε στο χρόνο του Μύθου. Γιατί "ο Μύθος σαν μοναδικό και διαχρονικό πρότυπο, έχει την τάση να ενσαρκώνεται στο βέβηλο κόσμο. Το ιερό τείνει να κατακτήσει το βέβηλο, όπως το Φως το σκοτάδι.
Η δυνατότητα επανάληψης του Μύθου σε χρονικές ή τοπικές συντεταγμένες και η επαναφορά σ' ένα "εδώ" και ένα "τώρα" των μυθικών πρωταρχικών γεγονότων, αποτελεί το τυπικό, την ΤΕΛΕΤΗ. Η Τελετουργία όμως δεν αποσκοπεί μονάχα στην απομίμηση του μυθικού πρότυπου γεγονότος, αλλά και στην αναβίωσή του. Η συνειδητή αναβίωση του Μύθου μέσω της Τελετής είναι η ΜΥΗΣΗ. Στη Μύηση ο υποψήφιος αντιλαμβάνεται την ουσία του Μύθου βιώνοντάς τον, γι' αυτό η βίωση της Διδασκαλίας συνεπάγεται τη Μύηση, σφραγίδα της οποίας είναι η Τελετή Μύησης.
Η Ιεροτελεστία μιμείται με τις ιερές της χειρονομίες το Ιερό Σχέδιο. Κάθε χειρονομία έχει σημασία. Η Ιεροτελεστία είναι μια συνταγή που φέρει μέσα της τις μυθικές έννοιες και είναι χάρη στην Ιεροτελεστία που οι συμβολικές χειρονομίες γίνονται λειτουργίες, πράξεις και επομένως αποτελεσματικές στο φυσικό και τον ψυχο-πνευματικό κόσμο. Η Ιεροτελεστία είναι λοιπόν ο ενδιάμεσος κρίκος ανάμεσα στο Μύθο και την Τελετή. Αναπαριστάνει μέσω ιερών χειρονομιών (Θείου Δράματος) το Μύθο και έτσι μέσω της Ιεροτελεστίας πραγματοποιείται η Μύηση.
Θα έλεγε κανείς ότι μόνο ελάχιστοι μυούμενοι έρχονται σ' επαφή με το Μύθο; Αυτό δεν είναι αλήθεια. Γιατί υπήρχαν πολλοί τρόποι να συμμετάσχει και ο πολύς λαός στην αναζωογονητική δύναμη των μύθων, αφού όλη η ζωή της κοινότητας περιστρεφόταν γύρω από το μύθο. Το ημερολόγιο ήταν ιερό και η διάταξη και οι ρυθμοί του ήταν βασισμένοι πάνω σε μυθικές ιστορίες, τα ιερά ήταν χτισμένα πάνω σε ιερούς χώρους βάσει μίας Ιερής Γεωγραφίας, που έδινε τη γνώση με μαθηματική ακρίβεια για το πού βρίσκονται οι χώροι- ανοίγματα σε άλλες διαστάσεις. Ακόμη, οι γιορτές παραδοσιακού χαρακτήρα συντελούν στη βίωση του μύθου, στην ενοποίηση των μελών της κοινότητας και στην ανανέωση της ζωής. Ετσι π.χ. οι Αθηναίοι πήγαιναν όλοι μαζί με πομπή στην Ελευσίνα τις ημέρες των Ελευσινίων Μυστηρίων, στην πομπή των Παναθηναίων όλοι θυμούνταν το μύθο της ανάληψης της κηδεμονίας της πόλης τους από τη θεά της Σοφίας, Αθηνά κ.ά.
Ακόμη, οι θυσίες που γίνονταν στην αρχαία θρησκεία επέτρεπαν στους πιστούς να επικοινωνήσουν με το θείο κόσμο, μέσω μιας προσφοράς στους θεούς. Το ίδιο παρατηρούμε και στο Χριστιανισμό με τη θυσία του αρνιού το Πάσχα, της γαλοπούλας τα Χριστούγεννα, μόνο που τότε τα καλύτερα κομμάτια κρέατος θυσιάζονταν στους θεούς, ενώ σήμερα οι πιστοί θυσιάζουν το θύμα και το τρώνε όλο! Ακόμη, γινόταν η μετάληψη του αίματος και του σώματος του Θεού Οσιρι στην Αίγυπτο, Διόνυσου στην Ελλάδα κ.'α. όπως στο Χριστιανισμό πάλι ο πιστός μεταλαμβάνει το Σώμα και το Αίμα του Χριστού.
Μπορούμε να διακρίνουμε τρία είδη τυπικών ή τελετών:
Τελετές γονιμότητας που επιβεβαιώνουν την αναγέννηση της Ανοιξης. Θρησκευτικές τελετές που επιβεβαιώνουν τη συντήρηση του κόσμου και των ανθρώπων. Μυητικές τελετές που επιβεβαιώνουν το πέρασμα της ανθρώπινης συνείδησης από το βέβηλο στο Ιερό. Τόσο λοιπόν στους μυητικούς πολιτισμούς όσο και στις παραδοσιακές κοινωνίες -που υπάρχουν ακόμη και σήμερα- ο μύθος ήταν ενεργός μέσα σε όλο το φάσμα του ανθρώπινου δυναμικού τους. Ακόμη, η παράδοση με τη σωστή έννοια της λέξης (λατινικά traditio=πράξη μεταβίβασης) συμπληρώνει όλα τα παραπάνω.
Η ΜΥΗΣΗ
Η λέξη μύηση στα ελληνικά έχει σχέση με το ρήμα μύω, που σημαίνει κλείνω το στόμα. Και αυτό γιατί οι διαδικασίες της ήταν απαγορευμένο να λέγονται σε άλλους, πέρα από τους μυημένους, οι οποίοι στο τέλος ήταν υποχρεωμένοι να δώσουν "όρκο σιωπής".
Στα λατινικά η λέξη μύηση συσχετίζεται με το ρήμα initiare, που σημαίνει "αρχίζω, εισέρχομαι". Η μύηση λοιπόν είναι μια τελετή περάσματος, που μιμείται τις δοκιμασίες που σημαδεύουν την πορεία της ανθρώπινης ύπαρξης, εκτελώντας τις εκ των προτέρων. Είναι μία διαδικασία προορισμένη να πραγματοποιήσει ψυχολογικά το πέρασμα από μία θεωρούμενη κατώτερη κατάσταση ύπαρξης σε μία κατάσταση ανώτερη. Επιτρέπει λοιπόν την εκ νέου ανάβαση της ψυχής στην πρωταρχική της πηγή. Επιτρέπει ακόμη την επιτάχυνση μιας αυστηρής διαδικασίας, αυτήν την ανοδικής κίνησης της ψυχής, με την "πτώση της μέσα στην ύλη". Επιτρέπει κατά κάποιο τρόπο την επιστροφή και την εκ νέου ολοκλήρωση στο μητρικό κόσμο. Είναι η επιστροφή στον καιρό πριν από τη δημιουργία, σ' αυτόν της ζώσας και ιερής ολότητας, γιατί μέσα στις αρχές, πριν από τη δημιουργία είναι που μπορούμε να επιχειρήσουμε αλλαγές στο ον που ξαναγεννιέται καινούριιο και εν τούτοις αιώνια ίδιο.
Η Μύηση δεν είναι μία διανοητική εκπαίδευση, αλλά μία πορεία εσωτερικής ανανέωσης που παρέχει -ανάμεσα στ' άλλα- μια σφαιρική άποψη του κόσμου. Κάθε μύηση σημαίνει "θάνατο" της παλιάς προσωπικότητας και υιοθέτηση μιας καινούριας, πιο αρμονικής. Γι' αυτό ο Πλάτων έλεγε: " Ο θάνατος είναι μύηση".
Με την ευκαιρία κάθε καθοριστικής κρίσης και κάθε Τελετής περάσματος ο άνθρωπος αναλαμβάνει το δράμα του κόσμου (ψαβ inirio). H διαδικασία πραγματοποιείται σε δύο χρόνους: η επιστροφή στη θεία ολότητα, τη συγκεχυμένη και πρωταρχική και η επανάληψη της κοσμογονίας, δηλ. της πρωταρχικής διάσπασης της αρχέγονης ενότητας.
Η Μύηση είναι λοιπον μια γνώση μη αναστρέψιμη. Κάθε Μύηση περιλαμβάνει το σχέδιο "ζωή, θάνατος, αναγέννηση".
ΤΡΕΙΣ ΤΥΠΟΙ ΜΥΗΣΕΩΝ
Οι εθνολόγοι διακρίνουν τρεις διαφορετικούς τύπους μύησης:
1. Η Φυλετική Μύηση. Επιβεβαιώνει το πέρασμα από την εφηβεία στην ενηλικίωση. Είναι μία βέβηλη μύηση, εφόσον συνδέεται με μία βιολογική αλλαγή που κάθε άνθρωπος γνωρίζει. Το παιδί αποχωρίζεται από το μητρικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ανατράφηκε και υπόκειται σε δοκιμασίες πριν να επανενταχθεί στην κοινωνία, στην κατάσταση του εφήβου. Στο Μύθο του Θησέα αντιστοιχεί με τη στιγμή που σηκώνει το βράχο και παίρνει το ξίφος και τα πέδιλα, σύμφωνα μ' ένα κλειδί ερμηνείας.
2. Η Θρησκευτική Μύηση. Βεβαιώνει το πέρασμα από το βέβηλο στο ιερό και επιτρέπει να εισχωρήσει το άτομο στο ιερό. Βέβηλο και ιερό είναι οι δύο όψεις της ζωής: το πρώτο οδηγεί στον διασκορπισμό, στην περιπλοκότητα, στη φθορά. Το δεύτερο οδηγεί στο κέντρο, στην ενότητα, στην αναγέννηση. Η μύηση που παραδόθηκε από τους θεσμούς των Μυστηρίων, όπως αυτών της Ισιδας και του Οσιρι στην Αίγυπτο, την Ελευσίνα ή τη Σαμοθράκη στην Ελλάδα, εμφανίζεται σ' αυτόν τον τύπο.
3. Η μαγική ή σαμανική Μύηση είναι η πιο εσωτερική από τις μυήσεις και εκείνη που απαιτεί τη μεγαλύτερη αποστέρηση. Είναι αυτή που κάνει κάποιον να εγκαταλείψει τη φυσική, ανθρώπινη κατάσταση για να φτάσει στην κατοχή "υπερφυσικών δυνάμεων". Η πλήρης καταστροφή της παλιάς προσωπικότητας επιτρέπει στις δυνάμεις του αόρατου να εκφραστούν μέσω του μυημένου. Τίποτα δεν πρέπει να επιβιώσει από τον παλιό άνθρωπο. Αυτή η μαγική μύηση σημαδεύεται γενικά από ένα εκστατικό ταξίδι (όνειρο όραμα, καταληψία) σ' ένα κόσμο από τον οποίο ο υποψήφιος επιστρέφει με κάποιο αριθμό δυνατοτήτων: Θεραπεία, μαντικη κ.ά.
Η μαγική μύηση επιτρέπει τη δημιουργία ενός κάθετου άξονα ανάμεσα στους τρεις κόσμους: τον αρχετυπικό, τον ψυχολογικό και τον υλικό κόσμο...
Οι Τελετουργικές φάσεις της Μύησης
Τρεις τελετουργικές φάσεις βρίσκονται σε κάθε τύπο μύησης. Αυτές είναι:
- Η φάση του χωρισμού, όπου ο υποψήφιος αποκόβεται από το περιβάλλον του. - Η φάση τηςπεριθωριοποίσης, κατά τη διάρκεια της οποίας ο υποψήφιος υπόκειται στις δοκιμασίες της μοναξιάς. - Η τελική φάση της επανένωσης, όπου ο υποψήφιος επανέρχεται στο καινούριο του περιβάλλον. Τώρα είναι δύο φορές γεννημένος, δηλ. μυημένος και αποκτά ένα καινούριο όνομα.
Αναφέραμε δια μακρών όλα αυτά που συσχετίζονται με την Τελετή και τη Μύηση γιατί αυτά τα τρία στοιχεία ήταν αξεχώριστα δεμένα στα Αρχαία Μυστήρια. Εχοντας αυτά υπόψη μπορούμε να δούμε μ' ένα τελείως διαφορετικό πρίσμα τις περιπέτειες των ηρώων της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας, όπως το κλείσιμο στο κιβώτιο του Περσέα και το ρίξιμο στη θάλασσα, την κάθοδο του Ηρακλή στον Αδη κ.λπ. Πολύ πιθανόν να πρόκειται για δοκιμασίες της Μύησης -σ' ένα κλειδί ερμηνείας- και δεν συμβολίζουν παλινδρομικές κινήσεις, επιστροφή στη μήτρα της μητέρας και διάφορα άλλα που υποστηρίζει η ψυχαναλυτική θεώρηση των μύθων.
Ετσι λοιπόν λειτουργεί το τρίπτυχο ΜΥΘΟΣ - ΤΕΛΕΤΗ - ΜΥΗΣΗ. Πρόκειται για μια λειτουργική Τριπλή Ενότητα. Εχοντας λοιπόν ο καθένας υπόψη το τι σημαίνει Εσωτερισμός, την ύπαρξη των 7 Κλειδιών Ερμηνείας και το Λειτουργικό συνδυασμό Μύθου - Τελετής - Μύησης μπορεί να δει κάτω από ένα νέο πρίσμα την Αρχαία Ελληνική Μυθολογία, αλλά και την κάθε Μυθολογία. Βέβαια δεν αρκούν μόνο αυτά, αλλά μπορούν να λειτουργήσουν σαν αφετηρία. Είναι ακόμη αρκετά σημαντικό, παραδείγματος χάριν, να έχει κανείς γνώση της Διδασκαλίας των 3 Κέντρων: Ανθρωπος-Θεός-Κόσμος όπως και των 3 Κοσμικών Πεδίων: Φυσικού-Ψυχολογικού και Νοητικού, παρόλο που και σ' αυτό το θέμα γίνεται απλοποίηση μια και τα Κοσμικά πεδία-επίπεδα είναι 7.
Ας θυμάται ακόμη ο αναγνώστης ότι ο άνθρωπος είναι μέσα στον κόσμο, αλλά και ο κόσμος είναι μέσα στον άνθρωπο (σχέση Μακρόκοσμου-Μικρόκοσμου) γιατί αυτό θα μας βοηθήσει στον εντοπισμό του πού διαδραματίζονται τα μυθικά γεγονότα, γιατί ως γνωστόν το πότε και το πού στο Μύθο δεν εντάσσεται στο γνωστό μας χωρόχρονο. Ετσι, π.χ. η γεωγραφία της Οδύσσειας πιθανόν να βρίσκεται και μέσα στον καθένα, ενώ οι ορθολογιστές ερμηνευτές του Μύθου ψάχνουν μάταια ν' αποδείξουν πού βρίσκεται το κάθε μέρος. Ακόμη, πολλά γεγονότα αρχαιοελληνικών μύθων, αν έχουν διαδραματιστεί κάποτε ιστορικά, μπορεί να έχουν διαδραματιστεί όταν το Αιγαίο ήταν ακόμη ξηρά και στη μυθική Ατλαντίδα και οι μύθοι λειτουργούν σαν κώδικας μνήμης γεγονότων που διαδραματίστηκαν σε μια ήπειρο που τώρα είναι κάτω από τα νερά. Οι περιοχές και τα πρόσωπα είναι απλώς προσαρμογές στον Ελληνικό χώρο και το ίδιο έκαναν και άλλοι λαοί, που ήθελαν να διατηρήσουν τη μνήμη του μεγάλου κατακλυσμού και των πριν από αυτόν γεγονότων.
Ακόμη, η εσωτερική θεώρηση του Μύθου θα μας βοηθήσει να μην υποστηρίζουμε δογματικά μία άποψη ερμηνείας, γιατί ο Μύθος λέει και αυτό και το άλλο και πολλά άλλα. Ετσι για παράδειγμα, στο Μύθο του Οιδίποδα υπάρχουν ψυχολογικά στοιχεία, αλλά το να υποστηρίξουμε ότι όλος ο συμβολισμός του Μύθου έχει σαν άξονα το λεγόμενο Οιδιπόδειο σύμπλεγμα και μόνο -όπως υποστηρίζει η ψυχαναλυτική σχολή- είναι μεγάλο λάθος, γιατί όπως θα δούμε ο μύθος περικλείει και πολλούς άλλους συμβολισμούς και επιδέχεται και πολλές άλλες ερμηνείες εξίσου αξιόπιστες. Αυτό γίνεται γιατί ο Μύθος δε λειτουργεί με βάση την αρχή του αποκλεισμού -δηλ. αυτό και τίποτ'άλλο- αλλά με βάση την αρχή του περιεχομένου, δηλ. και αυτό και το άλλο σε επάλληλα στρώματα.
Επίσης, τα όσα αναφέραμε για το Μύθο, την Τελετή και τη Μύηση θα μας βοηθήσουν να δούμε με διαφορετικό πρίσμα τις καταγωγές, τις δοκιμασίες και τα κατορθώματα των ηρώων της Ελληνικής Μυθολογίας. Επειδή σε ένα κλειδί ερμηνείας πρόκειται για μυητικές δοκιμασίες, το κλείσιμο του Περσέα στο κιβώτιο και το ρίξιμο στη θάλασσα, η κάθοδος του Ηρακλή και του Οδυσσέα στον Αδη, ο φόνος του Μινώταυρου από το Θησέα και τόσα άλλα παρόμοια γεγονότα.
Ο Μύθος είναι παράδοξος γιατί γεφυρώνει τα παράδοξα, όμως όλο το Σύμπαν είναι ένα παράδοξο και ένα αίνιγμα, ο κόσμος είναι παράδοξος και κάθε άνθρωπος έχει μέσα του πολλά παράδοξα να γεφυρώσει, αν θέλει να λειτουργήσει μυθικά.
Ολοι έχουμε μέσα μας έναν Προκρούστη να σκοτώσουμε, αυτόν της ισοπεδωτικής λογικής, που τα θέλει όλα ίδια και μονότονα. Ο Θησέας σκότωσε τον δικό του Προκρούστη και έδωσε τη δική του μάχη.
Ο Μύθος πρέπει να εμπνεύσει και εμάς να ζήσουμε τη δική μας ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΜΑΧΗ.
Η Ιεροτελεστία μιμείται με τις ιερές της χειρονομίες το Ιερό Σχέδιο. Κάθε χειρονομία έχει σημασία. Η Ιεροτελεστία είναι μια συνταγή που φέρει μέσα της τις μυθικές έννοιες και είναι χάρη στην Ιεροτελεστία που οι συμβολικές χειρονομίες γίνονται λειτουργίες, πράξεις και επομένως αποτελεσματικές στο φυσικό και τον ψυχο-πνευματικό κόσμο. Η Ιεροτελεστία είναι λοιπόν ο ενδιάμεσος κρίκος ανάμεσα στο Μύθο και την Τελετή. Αναπαριστάνει μέσω ιερών χειρονομιών (Θείου Δράματος) το Μύθο και έτσι μέσω της Ιεροτελεστίας πραγματοποιείται η Μύηση.
Θα έλεγε κανείς ότι μόνο ελάχιστοι μυούμενοι έρχονται σ' επαφή με το Μύθο; Αυτό δεν είναι αλήθεια. Γιατί υπήρχαν πολλοί τρόποι να συμμετάσχει και ο πολύς λαός στην αναζωογονητική δύναμη των μύθων, αφού όλη η ζωή της κοινότητας περιστρεφόταν γύρω από το μύθο. Το ημερολόγιο ήταν ιερό και η διάταξη και οι ρυθμοί του ήταν βασισμένοι πάνω σε μυθικές ιστορίες, τα ιερά ήταν χτισμένα πάνω σε ιερούς χώρους βάσει μίας Ιερής Γεωγραφίας, που έδινε τη γνώση με μαθηματική ακρίβεια για το πού βρίσκονται οι χώροι- ανοίγματα σε άλλες διαστάσεις. Ακόμη, οι γιορτές παραδοσιακού χαρακτήρα συντελούν στη βίωση του μύθου, στην ενοποίηση των μελών της κοινότητας και στην ανανέωση της ζωής. Ετσι π.χ. οι Αθηναίοι πήγαιναν όλοι μαζί με πομπή στην Ελευσίνα τις ημέρες των Ελευσινίων Μυστηρίων, στην πομπή των Παναθηναίων όλοι θυμούνταν το μύθο της ανάληψης της κηδεμονίας της πόλης τους από τη θεά της Σοφίας, Αθηνά κ.ά.
Ακόμη, οι θυσίες που γίνονταν στην αρχαία θρησκεία επέτρεπαν στους πιστούς να επικοινωνήσουν με το θείο κόσμο, μέσω μιας προσφοράς στους θεούς. Το ίδιο παρατηρούμε και στο Χριστιανισμό με τη θυσία του αρνιού το Πάσχα, της γαλοπούλας τα Χριστούγεννα, μόνο που τότε τα καλύτερα κομμάτια κρέατος θυσιάζονταν στους θεούς, ενώ σήμερα οι πιστοί θυσιάζουν το θύμα και το τρώνε όλο! Ακόμη, γινόταν η μετάληψη του αίματος και του σώματος του Θεού Οσιρι στην Αίγυπτο, Διόνυσου στην Ελλάδα κ.'α. όπως στο Χριστιανισμό πάλι ο πιστός μεταλαμβάνει το Σώμα και το Αίμα του Χριστού.
Μπορούμε να διακρίνουμε τρία είδη τυπικών ή τελετών:
Τελετές γονιμότητας που επιβεβαιώνουν την αναγέννηση της Ανοιξης. Θρησκευτικές τελετές που επιβεβαιώνουν τη συντήρηση του κόσμου και των ανθρώπων. Μυητικές τελετές που επιβεβαιώνουν το πέρασμα της ανθρώπινης συνείδησης από το βέβηλο στο Ιερό. Τόσο λοιπόν στους μυητικούς πολιτισμούς όσο και στις παραδοσιακές κοινωνίες -που υπάρχουν ακόμη και σήμερα- ο μύθος ήταν ενεργός μέσα σε όλο το φάσμα του ανθρώπινου δυναμικού τους. Ακόμη, η παράδοση με τη σωστή έννοια της λέξης (λατινικά traditio=πράξη μεταβίβασης) συμπληρώνει όλα τα παραπάνω.
Η ΜΥΗΣΗ
Η λέξη μύηση στα ελληνικά έχει σχέση με το ρήμα μύω, που σημαίνει κλείνω το στόμα. Και αυτό γιατί οι διαδικασίες της ήταν απαγορευμένο να λέγονται σε άλλους, πέρα από τους μυημένους, οι οποίοι στο τέλος ήταν υποχρεωμένοι να δώσουν "όρκο σιωπής".
Στα λατινικά η λέξη μύηση συσχετίζεται με το ρήμα initiare, που σημαίνει "αρχίζω, εισέρχομαι". Η μύηση λοιπόν είναι μια τελετή περάσματος, που μιμείται τις δοκιμασίες που σημαδεύουν την πορεία της ανθρώπινης ύπαρξης, εκτελώντας τις εκ των προτέρων. Είναι μία διαδικασία προορισμένη να πραγματοποιήσει ψυχολογικά το πέρασμα από μία θεωρούμενη κατώτερη κατάσταση ύπαρξης σε μία κατάσταση ανώτερη. Επιτρέπει λοιπόν την εκ νέου ανάβαση της ψυχής στην πρωταρχική της πηγή. Επιτρέπει ακόμη την επιτάχυνση μιας αυστηρής διαδικασίας, αυτήν την ανοδικής κίνησης της ψυχής, με την "πτώση της μέσα στην ύλη". Επιτρέπει κατά κάποιο τρόπο την επιστροφή και την εκ νέου ολοκλήρωση στο μητρικό κόσμο. Είναι η επιστροφή στον καιρό πριν από τη δημιουργία, σ' αυτόν της ζώσας και ιερής ολότητας, γιατί μέσα στις αρχές, πριν από τη δημιουργία είναι που μπορούμε να επιχειρήσουμε αλλαγές στο ον που ξαναγεννιέται καινούριιο και εν τούτοις αιώνια ίδιο.
Η Μύηση δεν είναι μία διανοητική εκπαίδευση, αλλά μία πορεία εσωτερικής ανανέωσης που παρέχει -ανάμεσα στ' άλλα- μια σφαιρική άποψη του κόσμου. Κάθε μύηση σημαίνει "θάνατο" της παλιάς προσωπικότητας και υιοθέτηση μιας καινούριας, πιο αρμονικής. Γι' αυτό ο Πλάτων έλεγε: " Ο θάνατος είναι μύηση".
Με την ευκαιρία κάθε καθοριστικής κρίσης και κάθε Τελετής περάσματος ο άνθρωπος αναλαμβάνει το δράμα του κόσμου (ψαβ inirio). H διαδικασία πραγματοποιείται σε δύο χρόνους: η επιστροφή στη θεία ολότητα, τη συγκεχυμένη και πρωταρχική και η επανάληψη της κοσμογονίας, δηλ. της πρωταρχικής διάσπασης της αρχέγονης ενότητας.
Η Μύηση είναι λοιπον μια γνώση μη αναστρέψιμη. Κάθε Μύηση περιλαμβάνει το σχέδιο "ζωή, θάνατος, αναγέννηση".
ΤΡΕΙΣ ΤΥΠΟΙ ΜΥΗΣΕΩΝ
Οι εθνολόγοι διακρίνουν τρεις διαφορετικούς τύπους μύησης:
1. Η Φυλετική Μύηση. Επιβεβαιώνει το πέρασμα από την εφηβεία στην ενηλικίωση. Είναι μία βέβηλη μύηση, εφόσον συνδέεται με μία βιολογική αλλαγή που κάθε άνθρωπος γνωρίζει. Το παιδί αποχωρίζεται από το μητρικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ανατράφηκε και υπόκειται σε δοκιμασίες πριν να επανενταχθεί στην κοινωνία, στην κατάσταση του εφήβου. Στο Μύθο του Θησέα αντιστοιχεί με τη στιγμή που σηκώνει το βράχο και παίρνει το ξίφος και τα πέδιλα, σύμφωνα μ' ένα κλειδί ερμηνείας.
2. Η Θρησκευτική Μύηση. Βεβαιώνει το πέρασμα από το βέβηλο στο ιερό και επιτρέπει να εισχωρήσει το άτομο στο ιερό. Βέβηλο και ιερό είναι οι δύο όψεις της ζωής: το πρώτο οδηγεί στον διασκορπισμό, στην περιπλοκότητα, στη φθορά. Το δεύτερο οδηγεί στο κέντρο, στην ενότητα, στην αναγέννηση. Η μύηση που παραδόθηκε από τους θεσμούς των Μυστηρίων, όπως αυτών της Ισιδας και του Οσιρι στην Αίγυπτο, την Ελευσίνα ή τη Σαμοθράκη στην Ελλάδα, εμφανίζεται σ' αυτόν τον τύπο.
3. Η μαγική ή σαμανική Μύηση είναι η πιο εσωτερική από τις μυήσεις και εκείνη που απαιτεί τη μεγαλύτερη αποστέρηση. Είναι αυτή που κάνει κάποιον να εγκαταλείψει τη φυσική, ανθρώπινη κατάσταση για να φτάσει στην κατοχή "υπερφυσικών δυνάμεων". Η πλήρης καταστροφή της παλιάς προσωπικότητας επιτρέπει στις δυνάμεις του αόρατου να εκφραστούν μέσω του μυημένου. Τίποτα δεν πρέπει να επιβιώσει από τον παλιό άνθρωπο. Αυτή η μαγική μύηση σημαδεύεται γενικά από ένα εκστατικό ταξίδι (όνειρο όραμα, καταληψία) σ' ένα κόσμο από τον οποίο ο υποψήφιος επιστρέφει με κάποιο αριθμό δυνατοτήτων: Θεραπεία, μαντικη κ.ά.
Η μαγική μύηση επιτρέπει τη δημιουργία ενός κάθετου άξονα ανάμεσα στους τρεις κόσμους: τον αρχετυπικό, τον ψυχολογικό και τον υλικό κόσμο...
Οι Τελετουργικές φάσεις της Μύησης
Τρεις τελετουργικές φάσεις βρίσκονται σε κάθε τύπο μύησης. Αυτές είναι:
- Η φάση του χωρισμού, όπου ο υποψήφιος αποκόβεται από το περιβάλλον του. - Η φάση τηςπεριθωριοποίσης, κατά τη διάρκεια της οποίας ο υποψήφιος υπόκειται στις δοκιμασίες της μοναξιάς. - Η τελική φάση της επανένωσης, όπου ο υποψήφιος επανέρχεται στο καινούριο του περιβάλλον. Τώρα είναι δύο φορές γεννημένος, δηλ. μυημένος και αποκτά ένα καινούριο όνομα.
Αναφέραμε δια μακρών όλα αυτά που συσχετίζονται με την Τελετή και τη Μύηση γιατί αυτά τα τρία στοιχεία ήταν αξεχώριστα δεμένα στα Αρχαία Μυστήρια. Εχοντας αυτά υπόψη μπορούμε να δούμε μ' ένα τελείως διαφορετικό πρίσμα τις περιπέτειες των ηρώων της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας, όπως το κλείσιμο στο κιβώτιο του Περσέα και το ρίξιμο στη θάλασσα, την κάθοδο του Ηρακλή στον Αδη κ.λπ. Πολύ πιθανόν να πρόκειται για δοκιμασίες της Μύησης -σ' ένα κλειδί ερμηνείας- και δεν συμβολίζουν παλινδρομικές κινήσεις, επιστροφή στη μήτρα της μητέρας και διάφορα άλλα που υποστηρίζει η ψυχαναλυτική θεώρηση των μύθων.
Ετσι λοιπόν λειτουργεί το τρίπτυχο ΜΥΘΟΣ - ΤΕΛΕΤΗ - ΜΥΗΣΗ. Πρόκειται για μια λειτουργική Τριπλή Ενότητα. Εχοντας λοιπόν ο καθένας υπόψη το τι σημαίνει Εσωτερισμός, την ύπαρξη των 7 Κλειδιών Ερμηνείας και το Λειτουργικό συνδυασμό Μύθου - Τελετής - Μύησης μπορεί να δει κάτω από ένα νέο πρίσμα την Αρχαία Ελληνική Μυθολογία, αλλά και την κάθε Μυθολογία. Βέβαια δεν αρκούν μόνο αυτά, αλλά μπορούν να λειτουργήσουν σαν αφετηρία. Είναι ακόμη αρκετά σημαντικό, παραδείγματος χάριν, να έχει κανείς γνώση της Διδασκαλίας των 3 Κέντρων: Ανθρωπος-Θεός-Κόσμος όπως και των 3 Κοσμικών Πεδίων: Φυσικού-Ψυχολογικού και Νοητικού, παρόλο που και σ' αυτό το θέμα γίνεται απλοποίηση μια και τα Κοσμικά πεδία-επίπεδα είναι 7.
Ας θυμάται ακόμη ο αναγνώστης ότι ο άνθρωπος είναι μέσα στον κόσμο, αλλά και ο κόσμος είναι μέσα στον άνθρωπο (σχέση Μακρόκοσμου-Μικρόκοσμου) γιατί αυτό θα μας βοηθήσει στον εντοπισμό του πού διαδραματίζονται τα μυθικά γεγονότα, γιατί ως γνωστόν το πότε και το πού στο Μύθο δεν εντάσσεται στο γνωστό μας χωρόχρονο. Ετσι, π.χ. η γεωγραφία της Οδύσσειας πιθανόν να βρίσκεται και μέσα στον καθένα, ενώ οι ορθολογιστές ερμηνευτές του Μύθου ψάχνουν μάταια ν' αποδείξουν πού βρίσκεται το κάθε μέρος. Ακόμη, πολλά γεγονότα αρχαιοελληνικών μύθων, αν έχουν διαδραματιστεί κάποτε ιστορικά, μπορεί να έχουν διαδραματιστεί όταν το Αιγαίο ήταν ακόμη ξηρά και στη μυθική Ατλαντίδα και οι μύθοι λειτουργούν σαν κώδικας μνήμης γεγονότων που διαδραματίστηκαν σε μια ήπειρο που τώρα είναι κάτω από τα νερά. Οι περιοχές και τα πρόσωπα είναι απλώς προσαρμογές στον Ελληνικό χώρο και το ίδιο έκαναν και άλλοι λαοί, που ήθελαν να διατηρήσουν τη μνήμη του μεγάλου κατακλυσμού και των πριν από αυτόν γεγονότων.
Ακόμη, η εσωτερική θεώρηση του Μύθου θα μας βοηθήσει να μην υποστηρίζουμε δογματικά μία άποψη ερμηνείας, γιατί ο Μύθος λέει και αυτό και το άλλο και πολλά άλλα. Ετσι για παράδειγμα, στο Μύθο του Οιδίποδα υπάρχουν ψυχολογικά στοιχεία, αλλά το να υποστηρίξουμε ότι όλος ο συμβολισμός του Μύθου έχει σαν άξονα το λεγόμενο Οιδιπόδειο σύμπλεγμα και μόνο -όπως υποστηρίζει η ψυχαναλυτική σχολή- είναι μεγάλο λάθος, γιατί όπως θα δούμε ο μύθος περικλείει και πολλούς άλλους συμβολισμούς και επιδέχεται και πολλές άλλες ερμηνείες εξίσου αξιόπιστες. Αυτό γίνεται γιατί ο Μύθος δε λειτουργεί με βάση την αρχή του αποκλεισμού -δηλ. αυτό και τίποτ'άλλο- αλλά με βάση την αρχή του περιεχομένου, δηλ. και αυτό και το άλλο σε επάλληλα στρώματα.
Επίσης, τα όσα αναφέραμε για το Μύθο, την Τελετή και τη Μύηση θα μας βοηθήσουν να δούμε με διαφορετικό πρίσμα τις καταγωγές, τις δοκιμασίες και τα κατορθώματα των ηρώων της Ελληνικής Μυθολογίας. Επειδή σε ένα κλειδί ερμηνείας πρόκειται για μυητικές δοκιμασίες, το κλείσιμο του Περσέα στο κιβώτιο και το ρίξιμο στη θάλασσα, η κάθοδος του Ηρακλή και του Οδυσσέα στον Αδη, ο φόνος του Μινώταυρου από το Θησέα και τόσα άλλα παρόμοια γεγονότα.
Ο Μύθος είναι παράδοξος γιατί γεφυρώνει τα παράδοξα, όμως όλο το Σύμπαν είναι ένα παράδοξο και ένα αίνιγμα, ο κόσμος είναι παράδοξος και κάθε άνθρωπος έχει μέσα του πολλά παράδοξα να γεφυρώσει, αν θέλει να λειτουργήσει μυθικά.
Ολοι έχουμε μέσα μας έναν Προκρούστη να σκοτώσουμε, αυτόν της ισοπεδωτικής λογικής, που τα θέλει όλα ίδια και μονότονα. Ο Θησέας σκότωσε τον δικό του Προκρούστη και έδωσε τη δική του μάχη.
Ο Μύθος πρέπει να εμπνεύσει και εμάς να ζήσουμε τη δική μας ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΜΑΧΗ.
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Επειδη Η Ανθρωπινη Ιστορια Δεν Εχει Ειπωθει Ποτε.....Ειπαμε κι εμεις να βαλουμε το χερακι μας!
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.