Βίλεμ Σχάουτεν: Ο Ολλανδός που πέρασε πρώτος το Πέρασμα του Ντρέικ και ανακάλυψε τα Νησιά Τόνγκα

Κατά την ίδρυση της Ολλανδικής Εταιρίας των Ανατολικών Ινδιών, σ ένα από τα ιδρυτικά της μέλη το 1602 που κατείχε και υψηλή διοικητική θέση στην εταιρία, ήταν ο Ισαάκ λε Μερ ο οποίος το 1605, αναγκάστηκε να παραιτηθεί κατηγορούμενος από το συμβούλιο της εταιρίας για υπεξαίρεση χρημάτων. Από τότε, ο Λε Μερ, προσπάθησε με διάφορους τρόπους  να ανταγωνιστεί και να σπάσει το μονοπώλιο της Εταιρίας των Ανατολικών Ινδιών χωρίς ωστόσο να τα καταφέρει. Το 1614, έχοντας μάθει για το ταξίδι του Πέδρο Φερνάντες δε Κέιρος ο οποίος το 1606 ανακάλυψε μια γη την οποία ονόμασε Αυστραλία του Αγίου Πνεύματος (Australia del Espirito Santo) ιδρύει στην Ολλανδική πόλη Χόoρν την Αυστραλιανή Εταιρία. Ο Φέρναντες δε Κέιρος, στην ουσία είχε ανακαλύψει το νησί Εσπίριτου Σάντου από το αρχιπέλαγος Βανουάτου και του έδωσε την ονομασία αυτή, πιστεύοντας πως είχε ανακαλύψει την Νότια Άγνωστη Γη (Terra Australis) καθώς η Αυστραλία όπως την γνωρίζουμε σήμερα, ακόμα δεν ειχε ανακαλυφθεί. Ο Λε Μερ, ονόμασε έτσι την εταιρία του με την πρόφαση να ανακαλύψει αυτή την άγνωστη γη και να κατοχυρώσει το μονοπώλιο της. Στην πραγματικότητα όμως, αποσκοπούσε να βρει έναν νέο θαλάσσιο δρόμο προς τα Νησιά των Μπαχαρικών καθώς οι διαδρομές μέσω του Ακρωτήριου της Καλής Ελπίδας και μέσω του Πορθμού του Μαγγελάνου, οι μόνες γνωστές θαλάσσιες διαδρομές της εποχής μεταξύ της Ευρώπης και της Ασίας, ήταν κατοχυρωμένες στην Εταιρία των Ανατολικών Ινδιών. Την αποστολή αυτή, ανέλαβε ο έμπειρος Ολλανδός θαλασσοπόρος, Βίλεμ Σχάουτεν έχοντας μαζί του τον γιο του Ισαάκ λε Μερ, Γιάκομπ.

   

Στις 14 Ιουνίου το 1615, ο Σχάουτεν, με το πλοίο Έεντραχτ στο οποίο ήταν πλοίαρχος και το πλοίο Χόορν, απέπλευσε από το Τέξελ της Ολλανδίας. Έχοντας διαπλεύσει τον Ατλαντικό Ωκεανό, τον Ιανουάριο του 1616 είχε φτάσει στις ακτές της Παταγονίας. Έχοντας - προφανώς  - υπολογίσει σωστά την διαδρομή του, κατάφερε να φτάσει στην περιοχή, στα μέσα του καλοκαιριού του Νοτίου ημισφαιρίου. Εκεί, το πλοίο Χόορν έπιασε φωτιά με συνέπεια να καταστραφεί ολοσχερώς και το πλήρωμα του, αφού κατάφερε να σωθεί, προστέθηκε στο πλήρωμα του Έεντραχτ. Με τις καιρικές συνθήκες να είναι  ευνοϊκές, κατάφερε να πλεύσει νοτιότερα από την ανατολική είσοδο του Πορθμού του Μαγγελάνου, ώστε στις 29 Ιανουαρίου του 1616, να γίνει ο πρώτος θαλασσοπόρος που πέρασε από το νοτιότερο άκρο της Αμερικής, ονομάζοντας το νοτιότερο ακρωτήριο της ηπείρου, Χόορν, προς τιμή του πλοίου που είχε  καταστραφεί το οποίο είχε ονομαστεί έτσι από την Ολλανδική πόλη Χόορν που ήταν και η γενέτειρα του Σχάουτεν. Ο Σχάουτεν, μόλις είχε εκπληρώσει το βασικότερο σκέλος της αποστολής έχοντας βρει ένα τρίτο θαλάσσιο πέρασμα προς την Ασία. Το μόνο που έμενε, ήταν να φτάσει στα Νησιά των Μπαχαρικών και να κατοχυρώσει την νέα αυτή θαλάσσια διαδρομή στην Αυστραλιανή Εταιρία. Το πέρασμα αυτό, αν και δεν κατάφερε να το διαπλεύσει, το είχε ανακαλύψει το 1578 ο Άγγλος θαλασσοπόρος Φράνσις Ντρέικ από τον οποίο έχει και την σημερινή του ονομασία ως Πέρασμα του Ντρέικ, ονομασία η οποία καθιερώθηκε αργότερα από τους Βρετανούς κατά την θαλασσοκρατορία τους τον 18ο αιώνα. 

Ο Σχάουτεν, αφού πέρασε το Ακρωτήριο Χορν και βγήκε στον Ειρηνικό Ωκεανό, συνέχισε να πλέει βορειότερα και κατά μήκος των Αμερικανικών ακτών, μέχρι που στις 12 Φεβρουαρίου του 1616 έφτασε στην δυτική είσοδο του Πορθμού του Μαγγελάνου επαληθεύοντας πανηγυρικά την ανακάλυψη του νέου θαλάσσιου περάσματος  έχοντας φτάσει στις δύο εισόδους του πορθμού, χωρίς να τον διαπλεύσει. Από εκεί συνέχισε να πλέει βορειότερα για να αποφύγει τις άγριες θάλασσες του Νότου, φτάνοντας την 1η Μαρτίου στα Νησιά Χουάν Φερνάντες τα οποία βρίσκονται 360 ναυτικά μίλια δυτικότερα των ακτών της Χιλής. Λόγω της φουσκοθαλασσιάς όμως, δεν κατάφερε να τα προσεγγίσει και έτσι, έπλευσε δυτικά, διαπλέοντας τον Ειρηνικό Ωκεανό. Στα τέλη του Απρίλη, οι Ολλανδοί, έγιναν οι πρώτοι Ευρωπαίοι που έφτασαν στα Νησιά Τόνγκα. Το πρώτο νησί που προσέγγισαν, ήταν το νησί Ταφαχί. Όταν αγκυροβόλησαν, τους πλησίασαν ειρηνικά με τα κανό τους, οι ιθαγενείς οι οποίοι ήταν κατάγυμνοι. Ο Σχάουτεν τους άφησε να ανεβούν στο πλοίο, όπου και άρχισαν οι πρώτες ανταλλαγές αγαθών με τους Ολλανδούς να αποσπούν μεγάλες ποσότητες καρυδών έναντι χαντρών και καρφιών, τα οποία ήταν πρωτόγνωρα για τους ιθαγενείς. Στο μικρό αυτό νησί όμως, δεν υπήρχε κάποιος όρμος ώστε το πλοίο να βρει ένα ασφαλές αγκυροβόλιο και να προστατευθεί από τα κύματα του ωκεανού. Για τον λόγο αυτό, Ο Σχάουτεν έπλευσε στο νοτιότερο κοντινό νησί Νιουατοπουτάπου το οποίο απέχει μόλις τρία ναυτικά μίλια. 

Στο Νιουατοπουτάπου, οι συμπεριφορά των ιθαγενών ήταν διαφορετική. Όταν ανέβηκαν στο Έεντραχτ, άρχισαν να επιτίθενται στους Ολλανδούς με ρόπαλα.  Οι Ολλανδοί όμως, εύκολα τους έτρεψαν σε φυγή τρομοκρατώντας τους με τα μουσκέτα. Τρομαγμένοι οι ιθαγενείς, άλλαξαν την συμπεριφορά τους και άρχισαν να ανταλλάσουν αγαθά με το πλήρωμα του Σχάουτεν ώστε το πλοίο να εφοδιαστεί με περισσότερες καρύδες, ρίζες, χοίρους και πόσιμο νερό.  Την επόμενη μέρα, οι ιθαγενείς του νησιού, εξαπέλυσαν μια ξαφνική γενικευμένη επίθεση με εξήντα εφτά κανό προς το πλοίο του Σχάουτεν. Οι Ολλανδοί όμως, με τα κανόνια τους και τα μουσκέτα τους, εύκολα τους αποδεκάτισαν και τους έτρεψαν και πάλι σε φυγή. Έπειτα, αναχώρησαν από το νησί πλέοντας δυτικότερα μέχρι που έφτασαν στο νησί Νιουαφοόου όπου και εκεί, λόγο της ακαταλληλότητας του νησιού για αγκυροβολία, περιορίστηκαν σε κάποιες ανταλλαγές με τους ιθαγενείς κατά τον ίδιο τρόπο που έγινε και στα προηγούμενα νησιά, αποτρέποντας και πάλι με τα όπλα την προσπάθεια κάποιων μικροκλοπών από τους ιθαγενείς. 

Συνεχίζοντας δυτικότερα, στις 28 Απριλίου του 1616, ο Σχάουτεν ανακάλυψε τα σημερινά νησιά Ουαλίς και Φουτουνά τα οποία τότε ονόμασε Νησιά Χόορν. Προσεγγίζοντας το νησί Φουτουνά, θέλοντας να αποτρέψει κάθε εχθρική πρόθεση των ιθαγενών, διέταξε το πλήρωμα να κάνει μια επίδειξη ισχύος, με κανονιοβολισμούς στον αέρα, κάτι που - όπως φαίνεται - λειτούργησε κατασταλτικά στους ιθαγενείς οι οποίοι τους πλησίασαν ειρηνικά πραγματοποιώντας ανταλλαγές αγαθών. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα νησιά, στο Φουτουνά, ο Σχάουτεν κατάφερε να βρει ασφαλές αγκυροβόλιο στον Κόλπο της Λεάβα ώστε οι Ολλανδοί να καταφέρουν να αποβιβαστούν στην ακτή. Εκεί, τους υποδέχθηκε φιλικά ο αρχηγός της φυλής, εξασφαλίζοντας έτσι μια γενικότερη φιλόξενη αποδοχή από τους ιθαγενείς ώστε να μπορέσουν να εξερευνήσουν το νησί και τους κατοίκους του, αλλά και να ανανεώσουν τις προμήθειες τους. Οι Ολλανδοί, εντυπωσιάστηκαν από τον πρωτόγονο τρόπο ζωής των ιθαγενών οι οποίοι κυκλοφορούσαν γυμνοί και συμπεριφέρονταν χωρίς τις ηθικές απαγορεύσεις των Ευρωπαίων. 

Στις 12 Μαΐου, ο Σχάουτεν αναχώρησε από το Φουτουνά και, συνεχίζοντας δυτικά, έπλευσε βόρεια των ακτών της Νέας Γουινέας, φτάνοντας στις 24 Ιουλίου στα νησιά που σήμερα φέρουν το όνομα του. Τα Νησιά Σχάουτεν.  Τα νησιά αυτά, είχαν ήδη ανακαλυφθεί το 1526 από τον Πορτογάλο θαλασσοπόρο Ζόρζε δε Μενένζες χωρίς όμως να προσελκύσουν περαιτέρω το ενδιαφέρον των Πορτογάλων αφού τα νησιά δεν είχαν τίποτα πολύτιμο να προσφέρουν. Έτσι, οι Ολλανδοί βρήκαν τον “χώρο” ώστε να τα εξερευνήσουν και να μείνουν σήμερα γνωστά με το όνομα του Ολλανδού Θαλασσοπόρου. Στις 12 Σεπτεμβρίου του 1616, ο Σχάουτεν έφτασε στο Νησί του Τερνάτε το οποίο είχαν καταλάβει οι Ολλανδοί από τους Πορτογάλους το 1605, πραγματοποιώντας τον στόχο του ταξιδιού του, έχοντας βρει έναν εναλλακτικό θαλάσσιο δρόμο μεταξύ της Ολλανδίας και των Νησιών των Μπαχαρικών και έχοντας διατηρήσει  σχεδόν στο ακέραιο το πλήρωμα της αποστολής, με μόλις τρεις απώλειες κάτι που θεωρείται μεγάλο κατόρθωμα για την εποχή. 

Όταν ο Σχάουτεν έφτασε στις 28 Οκτωβρίου με το πλοίο του στην Μπατάβια (σημερινή Τζακάρτα), όπου ήταν το κέντρο της Ολλανδικής Εταιρίας των Ανατολικών Ινδιών, ο Κυβερνήτης των Ολλανδικών Ινδιών Γιαν Πιέτερζουν Κοέν, συνέλαβε εκείνον και τον Γιάκομπ λε Μερ, κατάσχοντας το πλοίο τους, κατηγορώντας τους για παραβίαση θαλάσσιας διαδρομής η οποία ήταν κατοχυρωμένη στην Εταιρία των Ανατολικών Ινδιών μην πιστεύοντας τους πως πέρασαν από τον Ατλαντικό Ωκεανό προς τον Ειρηνικό χωρίς να διαπλεύσουν τον Πορθμό του Μαγγελάνου. Κατά την μεταφορά τους στην Ολλανδία, ο Γιακομπ λε Μερ πέθανε εν πλω ενώ ο Σχάουτεν αφέθηκε ελεύθερος και στην συνέχεια, προσχώρησε στην Ολλανδική Εταιρία των Ανατολικών Ινδιών όπου και συνέχισε την καριέρα του μέχρι το 1625 όπου και πέθανε στα ανοιχτά  της Μαδαγασκάρης κατά την διάρκεια ενός ταξιδιού του. Ο Ισαάκ λε Μερ, διαμαρτυρήθηκε για την κατάσχεση του πλοίου και Πέρασε σε μία μακροχρόνια δικαστική διαμάχη με την Εταιρία των Ανατολικών Ινδιών μέχρι που δικαιώθηκε το 1622 αποσπώντας μια μεγάλη χρηματική αποζημίωση. Κατά την διάρκεια όμως της διαμάχης αυτής, το 1621, είχε ιδρυθεί η Ολλανδική Εταιρία των Δυτικών Ινδιών η οποία κατοχύρωσε την διαδρομή μέσω του  Ακρωτηρίου  Χόορν. Ο Ισαάκ λε Μερ, πέθανε δυο χρόνια αργότερα.

greatnavigators

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ