ΕΛΛΗΝΑΣ - ΕΛΛΗΝΕΣ

Βάσω Δενδροπούλου
«Για τους Έλληνες, ως το τέλος του 5ου αιώνα π.Χ. η Μυθολογία είναι η πραγματική ιστορία των απόμακρων προγόνων μας»
Ι. Κακριδής

Πριν συνεχίσουμε τις δημοσιεύσεις που αφορούν στην μυθολογική προέλευση των ελληνικών πόλεων, θα σταθούμε στη γένεση των Ελλήνων. Μυθολογικά έλαβε χώρα, όπως μας λέγει ο Απολλόδωρος ο Αθηναίος, μετά την καταστροφή του χάλκινου γένους και ταυτόχρονα με την ακολουθούμενη εκ του Διός δημιουργία του ιερού γένους των Ηρώων (που διήρκεσε οκτώ γενιές μέχρι τα Τρωικά), άλλωστε όπως λέει ο Απολλόδωρος ο Αθηναίος ο Έλλην «ἀφ᾽ αὑτοῦ τοὺς καλουμένους Γραικοὺς προσηγόρευσεν Ἕλληνας».
Σύμφωνα με τον καταγωγικό μύθο περί των Ελλήνων, ο Δευκαλίων και η Πύρρα ήταν οι μόνοι που επέζησαν από τον μυθικό κατακλυσμό. Η μυθολογική δηλ. εκδοχή της καταγωγής των Ελλήνων έχει συσχετιστεί με τον ανθρωπογονικό μύθο του Δευκαλίωνα, δηλ. με τη δημιουργία της πρώτης ανθρώπινης κοινωνίας ύστερα από τον κατακλυσμό. Σύμφωνα με αυτόν, ο Δευκαλίων και η Πύρρα απέκτησαν τον Έλληνα, τον Αμφικτύωνα, την Πρωτογένεια, τη Μελανθώ, την Θυία και την Πανδώρα.

Ο πρωτότοκος γιος τους, ο Έλλην, έγινε ο γενάρχης των Ελλήνων και έδωσε το όνομά του σε όλη τη φυλή των Ελλήνων. Από τον γενάρχη Έλληνα και τη νύμφη Ορσηίδα γεννήθηκαν τρεις γιοί, ο Αίολος (προπάτορας των Αιολέων), ο Δώρος (προπάτορας των Δωριέων) και ο Ξούθος. Ο Ξούθος βασίλευσε στην Πελοπόννησο, απέκτησε από την Κρέουσα δύο γιούς, τον Αχαιό και τον Ίωνα, από τους οποίους οι Αχαιοί και οι Ίωνες πήραν τα ονόματά τους. Ο Αίολος βασίλεψε στη Θεσσαλία, ενώ ο Δώρος, πήρε τη χώρα την αντίπερα της Πελοποννήσου, τις περιοχές ανατολικά του Παρνασσού. Επιπλέον, σύμφωνα με τον Ησίοδο, η Θυία ζευγαρωμένη επίσης με τον Δία έφερε στον κόσμο τον Μάγνητα και τον Μακεδόνα. Η κάθοδος των Δωριέων έχει αποτυπωθεί στη μυθική παράδοση με τους μύθους της Καθόδου (επανόδου) των Ηρακλειδών και της διασποράς των απογόνων τους.
Στον Έλληνα αποδίδουν το βασίλειο της Φθίας στη Θεσσαλία, μεταξύ του Πηνειού και του Ασωπού, το μέρος ακριβώς, όπου ο Δευκαλίωνας και η Πύρρα εγκαταστάθηκαν μετά τον κατακλυσμό. Είχε ως διάδοχο τον Αίολο. Οι άλλοι γιοι του αυτοεξορίσθηκαν και εγκαταστάθηκαν σε άλλα σημεία της Ελλάδας.
Σύμφωνα με το Θουκυδίδη, το όνομα Έλληνες, ως δηλωτικό των κατοίκων της Ελλάδας, είναι σαφώς μεταγενέστερο του Ομήρου, ο οποίος το μεταχειρίστηκε μόνο για τους στρατιώτες του Αχιλλέα που τον είχαν ακολουθήσει από τη Φθιώτιδα, ενώ οι άλλοι πολεμιστές ονομάζονταν είτε Δαναοί είτε Αργείοι είτε Αχαιοί. Ο Απολλόδωρος γράφει ότι ο Έλληνας, γιος του Δευκαλίωνα ή του Δία ήταν αυτός που μετονόμασε τους Γραικούς - τους απογόνους του Γραίκου - σε Έλληνες και το επαναλαμβάνει και ο Αριστοτέλης.
Ο Όμηρος ονομάζει «Έλληνες» τους κατοίκους της Φθίας της Θεσσαλίας (Μυρμιδόνες). Κατά μια παράδοση, στην πόλη Μελίτεια της Φθιώτιδας υπήρχε άγαλμα του Έλληνα. Το όνομα του Έλληνα έφερε και ο γιος του Φθίου, τρισέγγονος του Έλληνα και εγγονός του Αχαιού. Μερικοί αποδίδουν στον Έλληνα την πατρότητα της Ξενοπάτρας.
Το όνομα Έλληνες στα ομηρικά χρόνια δεν αντιστοιχούσε παρά μόνο σ' ένα ελληνικό φύλο, που κατοικούσε στην περιοχή γύρω από τον Σπερχειό ποταμό στη σημερινή Φθιώτιδα, το οποίο είχε ως ηγέτη του τον μυθικό Αχιλλέα. Η ετυμολογία της λέξεως Έλλην προκαλεί μέχρι σήμερα συζητήσεις. Η επικρατέστερη άποψη είναι ότι προέρχεται από τους Σελλούς (< θ. σελ- = φωτίζω), το ελληνικό φύλο της Ηπείρου που ήταν οι ιερείς της Δωδώνης και μέρος των οποίων μετανάστευσε στη Φθία. Άλλες απόψεις σχετίζουν το όνομα Έλλην με το θέμα ελλ- που σημαίνει ορεινός ή με τη λέξη ἔλλοψ που σημαίνει άφωνος, άφθογγος. Ήδη τον 7ο π.Χ. αιώνα είχε επικρατήσει η ονομασία Πανέλληνες και από εκεί αποσπάστηκε και γενικεύτηκε η ονομασία Έλληνες, εξ ου και ο τονισμός, Έλλην αντί Ελλήν. Αργότερα, με την εξάπλωση του Χριστιανισμού, ο όρος Έλλην σήμαινε τον ειδωλολάτρη ή τον μη χριστιανό, ενώ οι κάτοικοι της Ελλάδας λέγονταν Ελλαδίτες. Όταν ο Χριστιανισμός έπαψε να απειλείται από τις παγανιστικές θρησκείες, ο όρος Έλλην άρχισε να χρησιμοποιείται δειλά δηλώνοντας την καταγωγή ενώ μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Ελληνικού Κράτους, η ονομασία επανήλθε ως επίσημη. Το επίσημο όνομα της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι Hellas.

ΠΗΓΕΣ: ΑΜΑΛΙΑ ΜΕΓΑΠΑΝΟΥ, Πρόσωπα Και Άλλα Κύρια Ονόματα, PIERRE GRIMAL, Λεξικό της Ελληνικής και Ρωμαϊκής Μυθολογίας, antikleidi. com βικιπαίδεια.

The Mythologists 

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ