Εκβιαστικά διλήμματα με όπλο τα κοιτάσματα

Του ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ

Σε πραγματικά «τελευταία ευκαιρία» για την Τουρκία, αναδεικνύεται  η διαδικασία η οποία ξεκίνησε τυπικά την Τρίτη με την συνάντηση Αναστασιάδη-Ερογλου, στη Νεκρή Ζώνη της Λευκωσίας καθώς όλοι πλέον προσπαθούν τώρα να προλάβουν την εξόρυξη του φυσικού αερίου από το βυθό της κυπριακής ΑΟΖ ,που θα αλλάξει σε στρατηγικό και πολιτικό επίπεδο τον συσχετισμό υπέρ των ελληνοκυπρίων.

Σε μια προσπάθεια επανάληψης του ασφυκτικού εκβιαστικού διλήμματος, της ένταξης στην Ε.Ε., το όποιο χρησιμοποιήθηκε για να αποσπασθεί η συναίνεση των ελληνοκυπρίων στο Σχέδιο Ανάν το 2004, δέκα χρόνια μετά μεθοδεύεται παρασκηνιακά ένας νέος εκβιασμός: η οικονομικά γονατισμένη Κυπριακή Δημοκρατία και οι ελληνοκύπριοι θα πρέπει να δεχθούν την λύση που θα τους προταθεί προκειμένου να μπορέσουν να απολαύσουν από κοινού όμως με τους τουρκοκύπριους και υπό την εποπτεία και έλεγχο της Τουρκίας το μερίδιο που θα τους αναλογεί  από τους πλούσιους φυσικούς πόρους του νησιού.

Σήμερα σαράντα χρόνια μετα την εισβολή και την συνεχιζόμενη τουρκική κατοχή του βόρειου τμήματος του νησιού, εξαλείφεται σταδιακά κάθε κίνητρο που θα είχαν οι ελληνοκύπριοι για να αποδεχθούν μια λύση επανένωσης που πρακτικά προσφέρει στην Τουρκία μέσω των τουρκοκυπρίων κυρίαρχο ρόλο στην διακυβέρνηση της ενιαίας (και άκρως συνομοσπονδιακής) Κύπρου  και φυσικά συμμετοχή στον έλεγχο των υδρογονανθράκων της κυπριακής ΑΟΖ.

Οι ελληνοκύπριοι κάτω των 45 ετών που δεν έχουν πια μνήμες από την συμβίωση με τους τουρκοκύπριους και εκτός μικρών εξαιρέσεων που οι οικογένειες τους διαθέτουν μεγάλες περιουσίες στα Κατεχόμενα, δεν έχουν  κανένα ουσιαστικό κίνητρο για να αποδεχθούν, όχι αυτήν την λύση που περιγράφεται στο Κοινό Ανακοινωθέν, αλλά καμιά λύση που θα οδηγούσε πρακτικά στην αποδοχή των τετελεσμένων της εισβολής… Ακόμη και εκείνοι που διαθέτουν κάποιες περιουσίες μάλλον είναι απρόθυμοι να τις απολαμβάνουν υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση και πιθανότατα θα προτιμήσουν είτε την ανταλλαγή τους με εκτάσεις στην Κυπριακή Δημοκρατία είτε θα επιδιώξουν για όσο διάστημα ακόμη υπάρχει αυτή η δυνατότητα, την αποζημίωση τους από την παράνομη επιτροπή του ψευδοκράτους.

Έτσι οι διεθνείς μεσολαβητές οφείλουν να εφεύρουν “κίνητρο” για να προσφέρουν στους ελληνοκύπριους ώστε να καταστεί δελεαστική η όποια λύση στην οποία θα καταλήξουν οι συνομιλίες οι οποίες ξεκίνησαν την Τρίτη. Και δυστυχώς αυτό το κίνητρο φαίνεται να είναι  το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο που βρίσκονται  στον βυθό της Κυπριακής ΑΟΖ..

Κανείς ευθέως δεν έχει ακόμη προχωρήσει στην άμεση διασύνδεση της υπόθεσης των υδρογονανθράκων και της επίλυσης του Κυπριακού, πέραν των τουρκοκυπρίων και της ίδιας της Τουρκίας, αλλά  υπάρχουν ήδη πολλές ενδείξεις ότι πάνω στο φυσικό αέριο και στο πετρέλαιο θα στηθεί το νέο δίλημμα για τους ελληνοκύπριους.

Εξάλλου και ο ίδιος ο Αχμέτ Νταβουτογλου διαλύοντας τις όποιες ψευδαισθήσεις υπάρχουν δήλωσε την Κυριακή ότι με την λύση θα μπορέσουν να επωφεληθούν, οι τουρκοκύπριοι από τους υδρογονάνθρακες και οι ελληνοκύπριοι από το …νερό που θα μεταφέρεται με αγωγό από τις τουρκικές ακτές στα Κατεχόμενα.

Η μεθόδευση, η οποία σταδιακά οργανώνεται θα προβλέπει ότι οι ελληνοκύπριοι θα έχουν την δυνατότητα να εκμεταλλευτούν τους φυσικούς πόρους του νησιού μόνο όταν αυτό  γίνει «ισότιμα και με αμοιβαίο όφελος των τουρκοκυπρίων» ,οπότε μετα και την λύση του κυπριακού θα έχει εξαλειφτεί  το τελευταίο εμπόδιο ώστε να ωφεληθεί και η Τουρκία από τους υδρογονάνθρακες της Κύπρου, με την κατασκευή αγωγού μέσω του οποίου θα εξάγεται το κυπριακό φυσικό αέριο από το τουρκικό έδαφος.

Οι αμερικανοί παρά την επιβάρυνση στις σχέσεις τους με την κυβέρνηση Ερντογάν επιμένουν στρατηγικά να στηρίζουν την Τουρκία και καθώς η χώρα είναι ίσως η μοναδική στην περιοχή που η γεωγραφία την έχει αδικήσει σε ότι αφορά την εξασφάλιση ενεργειακών πόρων, έχει επιχειρηθεί η ενίσχυση της ως κόμβου μεταφοράς ενέργειας. Και αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με την Κύπρο, αλλά αφορά και το φυσικό αέριο της Κασπίας και αυτό ακόμη των κουρδικών περιοχών του Β. Ιράκ.

Οι  Ισραηλινές εταιρίες Delek και Anver που έχουν δικαιώματα στο Λεβιάθαν και στο κοίτασμα Αφροδίτη, έχουν εκφράσει επανειλημμένα την προτίμηση τους στην κατάνευση αγωγού για την διάθεση του φυσικού αερίου σε τοπικούς πελάτες (Ιορδανία, Παλαιστινιακή Αρχή ,Αίγυπτο ) και διοχέτευση των υπολοίπων ποσοτήτων στις διεθνείς αγορές μέσω αγωγού που θα διέρχεται από την Τουρκία. Η αμερικανική πετρελαϊκή εταιρία Noble Energy που επίσης κατέχει μεγάλο ποσοστό και στα δυο κοιτάσματα, δεν έχει καταλήξει ακόμη αν θα προκρίνει την κατασκευή σταθμού υγροποίησης φυσικού αερίου στην Κύπρο και εξαγωγή του από εκεί με πλοία LNG προς τις αγορές της Ανατολής, όπως επιθυμεί η άλλη μεγάλη πετρελαϊκή εταιρία η αυστραλιανή Woodside, η οποία την περασμένη εβδομάδα απέκτησε μερίδιο από το Λεβιάθαν. (αν και η αυστραλιανή εταιρία ειδικεύεται παγκοσμίως και στην κατασκευή πλωτών σταθμών υγροποίησης –Floated LNG).

Ήδη η κοινοπραξία του Λεβιάθαν υπέγραψε συμφωνία με την Παλαιστινιακή Αρχή για την προμήθεια φυσικού αερίου αξίας 1,2 δις δολαρίων για διάστημα 20 ετών, ενώ στις αρχές Ιανουαρίου το Bloomberg αποκάλυψε ότι είναι σε εξέλιξη διαπραγμάτευση μεταξύ των εταίρων του Λεβιάθαν και της Ιορδανικής  κυβέρνησης για κατασκευή αγωγού για την μεταφορά φυσικού αερίου στο Αμμάν. Στο τέλος του 2013 μάλιστα ο CEO της Noble Energy, Τσαρλς Ντέιβιντσον είχε δημοσίως δηλώσει ότι εξετάζεται  και η δυνατότητα αποστολής του φυσικού αερίου στους δυο σταθμούς υγροποίησης στις ακτές της Αιγύπτου, που υπολειτουργούν.

Κρίσιμη για τις εξελίξεις σε ότι αφορά τους κυπριακούς υδρογονάνθρακες είναι και η κατάληξη της προσπάθειας αποκατάστασης των σχέσεων του Ισραήλ με την Τουρκία, στην οποία επίσης έχουν επενδύσει πολλά οι αμερικανοί, θεωρώντας ότι σε συνδυασμό με την επίλυση του κυπριακού και την συνεπακόλουθη εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, θα δημιουργηθεί ένας σταθεροποιητικός άξονας στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτός ο σχεδιασμός βεβαίως θα πρέπει να υπερβεί τόσο τον απρόβλεπτο και μη ελεγχόμενο παράγοντα του δημοψηφίσματος στην Κύπρο (εφόσον υπάρξει κατάληξη των συνομιλιών) και φυσικά τις πολιτικές ενστάσεις της ισραηλινής ηγεσίας που είναι απρόθυμη να παραδώσει το γεωστρατηγικο όπλο του φυσικού αερίου στις διαθέσεις της Τουρκίας (απ’ όπου θα  διέρχεται μέσω αγωγού).

Όλα αυτά αποτελούν ακόμη σχεδιασμούς επί χάρτου. Οι έρευνες στην Κυπριακή ΑΟΖ έχουν ακόμη σημαντικό δρόμο να διανύσουν, καθώς εκτός  της κοινοπραξίας που έχει τα δικαιώματα του μεγαλυτέρου κοιτάσματος, αυτού της Αφροδίτης στο Οικόπεδο 12, υπάρχουν σε εξέλιξη σε πρώιμο ακόμη στάδιο έρευνες και των εταιριών TOTAL (Οικόπεδα 10 και 11) και της κοινοπραξίας  ΕΝΙ-KOGAS (Οικόπεδα 2,3και 9), οπότε δεν θα υπάρχει σύντομα εναλλακτική λύση για την εξασφάλιση αναγκαίων ποσοτήτων φυσικού αερίου που θα καταχτούσαν απόλυτα βιώσιμη την επένδυση σε σταθμό LNG στην θέση  Βασιλικό της Κύπρου, σε περίπτωση που η κοινοπραξία Noble-Delek επιλέξει τις τοπικές αγορές  και τον αγωγό προς την Τουρκία.

Καθώς οι έρευνες όμως έχουν δρομολογηθεί, ο μοναδικός τρόπος αποτροπής  του «τετελεσμένου» της ανακάλυψης πρόσθετων ποσοτήτων φυσικού αερίου και πετρελαίου και αυτόνομης εκμετάλλευσης τους από τη Κυπριακή Δημοκρατία, είναι να επιχειρηθεί τώρα υπό ασφυκτική πίεση η επίλυση του Κυπριακού.

Οι απειλές που εκτόξευσε την Κυριακή ο κ.Νταβουτογλου ότι εάν απορριφθεί και πάλι ένα σχέδιο λύσης τότε τουρκοκύπριοι και ελληνοκύπριοι θα πάρουν τους δρόμους τους, μάλλον δεν στρέφεται προς τους ελληνοκύπριους καθώς τότε μπορεί μεν να ανοίξει ο δρόμος για επισημοποίηση της  διχοτόμησης αλλά η Τουρκία θα αποδεχθεί πλήρως την «γεωγραφική πραγματικότητα» σύμφωνα  με την  οποία οι υδρογονάνθρακες βρίσκονται  στο νότιο τμήμα του νησιού και όχι σε αυτό που κατέλαβε και παράνομα κατέχει από το 1974.

Όσο περνά ο καιρός, όσο περισσότερο κλιμακώνονται οι πιέσεις τόσο οι ελληνοκύπριοι θα αντιλαμβάνονται την διαπραγματευτική ισχύ που τους προσφέρει η γεωγραφική κατανομή των υδρογονανθράκων και η “ατυχία” της Τουρκίας να καταλάβει το «λάθος» μέρος του νησιού.

Απομένει στον ίδιο τον κυπριακό ελληνισμό να αποφασίσει για το μέλλον του. Έξαλλου  οι επιλογές που προσφέρονται  είναι και περιορισμένες και σαφείς.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΕΠΙΚΑΙΡΑ την Πέμπτη 13 Σεπτεμβρίου 2014 –www.epikaira.gr

mignatiou

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ