Ο Τηλέμαχος, ο γιος του Οδυσσέα, ωριμάζει

Ο ρόλος του Τηλέμαχου είναι λιγάκι μπερδεμένος.
Στη ραψωδία Α ο Τηλέμαχος φέρεται να έχει το μοναδικό δικαίωμα της κληρονομιάς αλλά όχι και του θρόνου μιας και υπάρχουν και άλλοι άξιοι διεκδικητές «Μα κι άλλα βρίσκονται πολλά στο Θιάκι αρχοντοπαίδια, μικρά μεγάλα, κι ένα των τη βασιλεία θα πάρει, αφού πια τώρα πέθανε ο θεϊκός Δυσσέας» (στιχ. 404-406). 

Το γεγονός ότι μπορεί και ο ίδιος πέραν των άλλων να διεκδικήσει το θρόνο ως νόμιμος διάδοχος του Οδυσσέα φανερώνεται στα οργισμένα λόγια του Αντίνοου που καταριέται τον Τηλέμαχο να μη γίνει ποτέ βασιλιά της Ιθάκης «Είθε ποτέ του Κρόνου ο γιος στ’ αφροκλεισμένο Θιάκι να μη σε κάμει βασιλιά κι ας το ’χεις γονικό σου» (στιχ. 396-397).

 Για την ώρα όμως αυτό που φέρεται να διεκδικεί ο Τηλέμαχος είναι να είναι ο αφέντης του οίκου του, της κληρονομιάς του πατέρα του που κατασπαταλάται βάναυσα από τους διάφορους γαμπρούς που εκμεταλλεύτηκαν την απουσία του βασιλιά Οδυσσέα «…Θα ’μαι κι εγώ στο σπίτι μου αφέντης και στους σκλάβους, όσους για μένα κέρδισε με το σπαθί ο Δυσσέας» (στιχ. 407-408). Άρα ο Τηλέμαχος δεν είναι ο ηγέτης που θα βάλει σε τάξη την κατάσταση που επικρατεί στο παλάτι.

Στην αρχή της ραψωδίας Β παρουσιάζεται να κάθεται στο θρόνο του πατέρα του και να προστάζει τους κήρυκες να καλέσουν τους Αχαιούς σε συνέλευση για να μιλήσει δημόσια για το προσωπικό του δράμα «Τότε αμέσως πρόσταξε τους καλόφωνους τους κράχτες να φωνάξουν σε σύνοδο τους Αχαιούς τους πολεμοθρεμμένους» (στιχ.6-8). 

Αναλαμβάνει δηλαδή για πρώτη φορά ένα ρόλο που ως τότε δεν τον αφορούσε, μιας και μόνο ένας αρχηγός είχε τη δύναμη να συγκαλεί συνόδους (στην προκειμένη περίπτωση ο Οδυσσέας). 

Ας θυμηθούμε τα λόγια του γέροντα Αιγύπτιου «Ποτέ δεν είδα σύνοδο, μήτε βουλή γερόντων, αφότου πια έφυγε ο θεϊκός Δυσσέας με τα πλοία» (στιχ.30-31).

 Ο Τηλέμαχος ανδρώνεται ξαφνικά και παίρνει τη θέση του πατέρα του, του ως τότε βασιλιά των Ιθακήσιων, στο θρόνο. Οι κήρυκες μάλιστα δείχνουν να υπακούουν στις εντολές του και σπεύδουν να του φέρουν το σκήπτρο του Οδυσσέα «.. κι ο κράχτης Πεισίνορας, που κάτεχε γνώμες σοφές ο νου του, σκήπτρο στο χέρι του ’βαλε (στιχ. 41-43). 

Σημειωτέον ότι το χάλκινο κοντάρι που ως τώρα κρατούσε αντικαθίσταται πλέον από το σκήπτρο που είναι σύμβολο εξουσίας. Άρα ο ρόλος του Τηλέμαχου και η παρουσία του στη συνέλευση είναι αντίστοιχη ενός ηγέτη (το εικονικό μέρος τουλάχιστον). Ένας ηγέτης όμως χρειάζεται και τη στήριξη του λαού του από όπου και αντλεί τη δύναμή του. Και εδώ βρίσκεται η όποια δημοκρατία.

 Ο σωστός ηγέτης εμπνέει αλλά και εμπνέεται από το λαό. Ξεχωρίζει ανάμεσα στο πλήθος γιατί είναι διορατικός, έχει τη γνώση, την τόλμη αλλά και τις ανάλογες ικανότητες να πάρει τις σωστές αποφάσεις όταν πρέπει. 

Στη προκειμένη περίπτωση όμως ο Τηλέμαχος έχει την ανάλογη αποδοχή από τους Αχαιούς που είχε ο Οδυσσέας; Όλα δείχνουν πως όχι. Ίσως πάλι μια τέτοια εικόνα του Τηλέμαχου να αποτελεί μέρος της άνδρωσης του κατά τον Όμηρο ή απλά μέρος του σχεδίου της θεάς Αθηνάς προστάτιδας του Οδυσσέα.

Τι πιστεύετε, φίλες και φίλοι Μυθολόγοι, για τους ανθρώπους που ξεχωρίζουν για το καλό των άλλων;

ΠΗΓΗ:
Όμηρος (1991 [1978]), Ομήρου Οδύσσεια, Ζήσιμος Σιδέρης (μετάφραση), Αθήνα: Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων.

The Mythologists

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ