Πένθος και Γιορτές

Η περίοδος των Χριστουγέννων πολλές φορές προκαλεί μελαγχολικά συναισθήματα, τα οποία εντείνονται με την απώλεια κάποιου αγαπημένου προσώπου. Οι γρήγοροι ρυθμοί της καθημερινότητας  συχνά καλύπτουν το αίσθημα κενού και τον πόνο που βιώνουμε κάνοντας πιο ανεκτή την απώλεια, αλλά δυσκολεύοντας την επεξεργασία και τελικά την αποδοχή της.

Αντιθέτως, στις γιορτές ο χρόνος που διαθέτουμε για τον εαυτό μας είναι πολύ μεγαλύτερος και αρκετός για να αναμοχλεύουμε επίπονες σκέψεις, που μέχρι στιγμής αποφεύγαμε. Στο άβολο, ως προς τη διαχείρισή του, χρονικό διάστημα, προστίθεται η γιορτινή ατμόσφαιρα.

Η αίσθηση χαράς και αγάπης μεταφέρεται με πλασματικό και υπερβολικό τρόπο από τα ΜΜΕ, και πολλές φορές μας δυσκολεύει να την διαχειριστούμε, εξαιτίας της κατακλυσμιαίας προβολής της. Η σκέψη ότι όλοι γιορτάζουν και είναι χαρούμενοι τονίζει την αίσθηση μελαγχολίας και μοναξιάς, μας απομονώνει ακόμα περισσότερο, καθώς νιώθουμε ότι κανείς δεν μπορεί να συμμετέχει στον πόνο μας και δεν ενδιαφέρεται για εμάς. Οι αναμνήσεις προηγούμενων γιορτών, το μάζεμα της οικογένειας στο γιορτινό τραπέζι, επιβαρύνουν τη θλίψη και δίνουν την αίσθηση της ματαιότητας, αφού όλα μοιάζουν παροδικά και ασταθή.

Είναι σημαντικό να θέσουμε τα δικά μας όρια και χρόνους και να μην πιεστούμε, έχοντας λανθασμένα στο μυαλό μας πως πρέπει να συμμετέχουμε με έναν συγκεκριμένο τρόπο στις γιορτές των Χριστουγέννων. Σωματικά και ψυχικά υπάρχει βάρος, που έρχεται σε αντίθεση με την ελαφρότητα των γιορτών. Μπορούμε να ορίσουμε οι ίδιοι πώς θα το διαχειριστούμε, χωρίς να καταπιεζόμαστε από τις εθιμοτυπικές επιβολές των γιορτών. 

Ας δώσουμε στον εαυτό μας χώρο να αισθανθεί με αυθόρμητο τρόπο. Ας μην καταπιέσουμε ένα αίσθημα χαράς επειδή είναι νωρίς και δεν πρέπει. Ας αφήσουμε τον πόνο να μας κατακλύσει, χωρίς να τον καταπιέζουμε επειδή οι μέρες είναι γιορτινές. Όπως ο θάνατος έρχεται απρόσκοπτα, με τον ίδιο τρόπο και το πένθος δεν μπορεί να αναβάλλεται με το πρόσχημα των γιορτών.  Αρκεί να σκεφτούμε ότι η προβεβλημένη μαζικότητα και ευθυγράμμιση των αισθημάτων είναι επίπλαστη. Οι διακυμάνσεις στα συναισθήματα μας τις γιορτινές μέρες είναι όσοι και οι άνθρωποι που τα βιώνουν.

Η εικόνα χαράς και αγάπης είναι μια ψευδαίσθηση που χρειάζεται να επιβληθεί ώστε να δίνεται μια ψεύτικη εντύπωση εκτόνωσης από τις σκληρές κοινωνικονομικές συνθήκες, αλλά σίγουρα είναι εκτός πραγματικότητας. Το ίδιο ισχύει και με τις κοινωνικές επιταγές όσον αφορά το πένθος. Ας πάψουμε να νοιαζόμαστε για «το φαίνεσθαι», για το αν θα μας κατηγορήσει ο άλλος για την ένταση του πόνου μας. Δεν είναι λειτουργικό για εμάς να μπαίνουμε σε κουτάκια και στο παιχνίδι των κατηγοροποιήσεων, όπως «τα στάδια του πένθους». Κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός και ξεχωριστά βιώνει το πένθος του.

Πολλές φορές συμβαίνει να μην αναφερόμαστε στους εκλιπόντες (π.χ. κατά τη διάρκεια μιας οικογενειακής συγκέντρωσης, στο γιορτινό τραπέζι), δίνοντας την εντύπωση πως δεν υπήρξε κάποια απώλεια. Όσο και αν οι προθέσεις είναι καλές, με την έννοια ότι δεν θέλουμε να ενεργοποιήσουμε άσχημες σκέψεις και συναισθήματα, συναινούμε σε μια πράξη αποφυγής και επιφανειακής κάλυψης μιας απώλειας, που αναπόφευκτα μας επηρεάζει. Ας μην φοβηθούμε να αναφέρουμε τον εκλιπόντα, να μοιραστούμε τις αναμνήσεις μας, τις προσωπικές μας ιστορίες που μας έκαναν να τον αγαπήσουμε. Έτσι δεν νιώθουμε μόνοι στο πένθος μας και διαπιστώνουμε πως οι αναμνήσεις δεν προκαλούν απαραίτητα πόνο, αλλά προσφέρουν στιγμές θαλπωρής, όταν τις μοιραζόμαστε. 

Δεν χρειάζεται να φοβόμαστε τις αναμνήσεις μας. Τα χριστουγεννιάτικα στολίδια των παιδικών μας χρόνων, μπορεί να προκαλούν επώδυνες σκέψεις , αν συνδυαστούν με κάποια απώλεια, αλλά μπορούν να έχουν θέση στο δέντρο μας και να επανανοηματοδοτηθούν σταδιακά. Να μετατραπούν δηλαδή από αντικείμενα που προκαλούν θλίψη και πόνο, σε σύμβολα αναμνήσεων που τιμούν τους εκλιπόντες και που φέρουν στιγμές που δεν θέλουμε να ξεχάσουμε αλλά είμαστε υπερήφανοι που τις ζήσαμε μαζί τους.  

Δεν χρειάζεται να αποκλείουμε το παρελθόν μας, αλλά ούτε και να γινόμαστε εμμονικοί με αυτό. Το χριστουγεννιάτικο δέντρο μπορεί να στολιστεί αρμονικά με καινούρια και παλιά στολίδια, όπως και η καθημερινότητά μας μπορεί να διανθιστεί με καινούριες εμπειρίες, χωρίς να αποκλείονται οι αναμνήσεις.

e-psychology

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ