Η μητριαρχία ως μύθος κι ως μέλλον

Προειδοποίηση: Ο συγγραφέας αυτού του κειμένου δεν προσπαθεί να βρει τις κρυφές αλήθειες ή τη Μεγάλη Χαμένη Αλήθεια. Μόνο τσαλαβουτάει στους μύθους για να μυρίσει το άρωμα ενός μυθικού κόσμου, όταν ακόμα δεν υπήρχε γραφή και ιστορία, να γευτεί έναν φανταστικό κόσμο, όπου δεν θα υπάρχει πατριαρχία, και ν’ αναρωτηθεί κάτι παραπάνω.

~~

Ο Ρόμπερτ Γκρέιβς, πέρα από σπουδαίος ποιητής και μυθιστοριογράφος, ήταν και μελετητής των αρχαίων ελληνικών (και όχι μόνο) μύθων. Το έκανε μ’ έναν προσωπικό τρόπο, όπου έμπλεκε τη μελέτη με τις εμμονές του.

Στο δίτομο βιβλίο του «Οι ελληνικοί μύθοι», αναφέρεται πρώτα στους Πελασγούς, τους προέλληνες που δημιούργησαν πολιτισμό στον ελλαδικό χώρο πολύ πριν έρθουν οι βάρβαροι Ινδοευρωπαίοι και επιβάλλουν την πατριαρχία.

Ένα απ’ τα χαρακτηριστικά των προελληνικών πολιτισμών ήταν η πίστη στη Μεγάλη Μητέρα (Λευκή Θεά την αναφέρει σε άλλο βιβλίο ο Γκρέιβς) -ένα άλλο οι μητρογραμμικές κοινωνίες.

Κάπως έτσι ξεκινάει ο πελασγικός μύθος της δημιουργίας (κατά Ρ. Γκρέιβς, έχοντας ως πηγές τον Πλίνιο, τον Όμηρο, τον Απολλώνιο Ρόδιο, τον Υγίνο, τον Ησίοδο, τον Απολλόδωρο, τον Αριστοφάνη, τον Παυσανία, τον Πλάτωνα):
«Εν αρχή η Ευρυνόμη, η Θεά των Πάντων, αναδύθηκε γυμνή απ’ το Χάος. […] Η Ευρυνόμη χόρεψε έξαλλα, ώσπου ο Οφίων κυριεύτηκε από λαγνεία, κουλουριάστηκε γύρω στα θεϊκά εκείνα μέλη κι ορέχτηκε να σμίξει μαζί της».

Πρόκειται για μια κοσμογονία θηλυκή και σεξουαλική, τόσο διαφορετική απ’ τις μετέπειτα θρησκευτικές κοσμογονίες, του αυστηρού κι ανέραστου Πατρός.

Παρεμπιπτόντως το σουμεριακό όνομα της Μεγάλης Θεάς ήταν Γιαχού (yahoo?!), τίτλος που αργότερα πέρασε στον Γιαχβέ, Ιαχωβά, αλλιώς γνωστός και ως Θεός.

~~

«Η αρχαία Ευρώπη», γράφει ο Γκρέιβς στην εισαγωγή, «δεν είχε θεούς. Η έννοια της πατρότητας δεν είχε εισχωρήσει στο θρησκευτικό σκέπτεσθαι. Η θεά είχε εραστές, αλλά για ευχαρίστηση, όχι για να εξασφαλίζει παιδιά από έναν πατέρα. Οι άντρες φοβόνταν, λάτρευαν και υπάκουαν την άρχουσα γυναίκα.»

Όταν έγινε αντιληπτό ότι και οι άντρες προσφέρουν κάτι στην τεκνοποίηση, η θρησκευτική θέση του άντρα «βελτιώθηκε».

Η φυλετική Νύμφη, η ιέρεια-βασίλισσα, διάλεγε έναν ετήσιο εραστή απ’ τους νεαρούς, τον αναλώσιμο βασιλιά που θα θυσιαζόταν όταν το έτος θα τέλειωνε. Το αίμα του «βασιλιά» ραντιζόταν για να γονιμοποιούνται τα δέντρα, τα γεννήματα, τα κοπάδια. Τη σάρκα του την έτρωγαν -τελετουργικά- ωμή, η βασίλισσα κι οι συντρόφισσές της νύμφες-μαινάδες. («Λάβετε φάγετε, τούτο εστί το σώμα μου. Πίετε εξ αυτού πάντες, τούτο γαρ εστί το αίμα μου»).

~~

Ο Γκρέιβς αναφέρεται σε μια προ-Ινδοευρωπαϊκή «Ευρώπη», όπου κυριαρχούσαν οι γυναίκες. Αυτή η μυθολογία ίσως να μην είναι τίποτα άλλο από ευσεβείς πόθους των ποιητών. Ίσως να είναι ένας ακόμα Χαμένος Παράδεισος που ποτέ δεν υπήρξε.

Όμως τα προελληνικά ευρήματα, στις Κυκλάδες, στο Ακρωτήρι, στην Κρήτη, παρουσιάζουν συχνά εικόνες γυμνόστηθων θεαινών. Πολύ παλαιότερα αγαλματίδια της προευρωπαϊκής Ευρώπης, όπως εκείνο της Αφροδίτης του Βίλλεντορφ κι εκείνο της Αφροδίτης του Χόλε Φελς, απεικονίζουν μια γυναίκα, μια θεά της γονιμότητας.

Η πατριαρχική ηθική δεν μπορεί ν’ αποδεχτεί έναν κόσμο όπου οι γυναίκες ήταν κυρίαρχες. Η πατριαρχική μεταφυσική δεν μπορεί ν’ αποδεχτεί ένα σύμπαν φτιαγμένο από μια θηλυκή θεά.

Όμως ο αρσενικός κόσμος, όπως προέκυψε και εξελίχτηκε στα ιστορικά χρόνια, έχει να επιδείξει μόνο καταστροφές, σφαγές, πολέμους, ανισότητα, βία. Κυρίως πόλεμο -με σύντομα διαλείμματα ειρήνης.

Αφού ο κόσμος των αντρών απέτυχε παταγωδώς μήπως πρέπει να εμπιστευτούμε την τύχη της ανθρωπότητας στα χέρια και στο μυαλό των γυναικών;

~~

Μην απαντήσετε. Πρόκειται για μία -ακόμη- ηλίθια ερώτηση.

Η μητριαρχία απέτυχε κι εκείνη, με διαφορετικό τρόπο απ’ την πατριαρχία. Το πρόβλημα της ανθρωπότητας δεν είναι το φύλο εκείνου που κυβερνάει -που άρχει, όπως δεν είναι και η θρησκεία του ή οι γαστριμαργικές του προτιμήσεις.

Μια άθεη βέγκαν ομοφυλόφιλη γυναίκα δεν θα μας σώσει.

Το πρόβλημα δεν είναι ο προσδιορισμός του/της άρχοντ@, αλλά ο αριθμός εκείνων που συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων -και η έκταση της εξουσίας τους.

Όσο κυβερνούν οι λίγοι, όσο ο πλούτος είναι συγκεντρωμένος στα χέρια των 5-6, όσο το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού είναι αποκλεισμένο ή/και αποχαυνωμένο, όσο οι άντρες αντιμάχονται τις γυναίκες, οι ετεροφυλόφιλοι τους ομοφυλόφιλους, οι χριστιανοί τους εβραίους, οι Έλληνες τους Τούρκους, οι χορτοφάγοι τους παμφάγους, οι αριστεροί τους δεξιούς, τόσο θα συνεχίσουν να εξουσιάζουν οι λίγοι.

Και σίγουρα δεν έχει σημασία ποιος/α σε καταπιέζει, ποιος/α σε εκμεταλλεύεται, κι αν αυτός/η είναι άντρας, γυναίκα, ετεροφυλόφιλ@, μουσουλμάν@.

Το πρόβλημα δεν είναι το πρώτο συνθετικό της λέξης, μητρι-αρχία ή πατρι-αρχία. Το ουσιαστικό πρόβλημα είναι το δεύτερο συνθετικό, η -αρχία, το πολίτευμα.

Το μέλλον δεν θα υπάρξει αν δεν βρούμε μια νέα -αρχία, όπου θα συμμετέχουμε όλοι, ισότιμα και συνυπεύθυνα. Και σ’ αυτό το μέλλον δεν θα έχει καμία σημασία το φύλο μας.

sanejoker

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ