Οι πνευματικές έριδες των επιφανών Φυσικών

Σε όλη την πορεία της Φυσικής υπήρξαν πολλές και έντονες φιλονικίες γύρω από διάφορες επιστημονικές θεωρίες μέχρι που τελικά αυτές, με την εκτέλεση των κατάλληλων πειραμάτων, είτε επιβεβαιώθηκαν πανηγυρικά, είτε διαψεύστηκαν και κλείστηκαν στo χρονοντούλαπo της ιστορίας. Άλλωστε η κριτική της επιστημονικής κοινότητας είναι αυτή που οδηγεί έναν φυσικό στο να βελτιώσει τη θεωρία του,να την εξελίξει ή ακόμη και να την εγκαταλείψει. Οι διαφωνίες στο «στίβο» της Φυσικής είναι σύνηθες φαινόμενο μεταξύ των επιστημόνων, κάποιες ωστόσο πνευματικές συγκρούσεις έμειναν στην ιστορία.

Αναμφίβολα, ένας από τους πρωταγωνιστές στους διανοητικούς «πολέμους», που συνέβησαν στην ιστορία της Φυσικής, είναι ο Ισαάκ Νεύτωνας, κάτι που σίγουρα δεν εκπλήσσει κανέναν λόγω της εκκεντρικότητας του χαρακτήρα του. Η σχέση του με τον Άγγλο Φυσικό, Ρόμπερτ Χουκ, ήταν έντονα συγκρουσιακή και η αντιπάθεια ανάμεσά τους ήταν σχεδόν ενστικτώδης¹. Η διαμάχη τους ξεκίνησε όταν ο Νεύτωνας παρουσίασε, στη Bασιλική Eταιρία του Λονδίνου (την Ακαδημία Επιστημών της Βρετανίας), το έργο του για την Οπτική. Ο Χουκ που ήταν έφορος πειραμάτων στη Βασιλική Εταιρία, σχεδόν απέρριψε το έργο του Νεύτωνα ανοίγοντας τον ασκό του Αιόλου! Ο Χουκ παραδέχτηκε μετά από καιρό πως αφιέρωσε λίγες μόνο ώρες για να εξετάσει ένα έργο που όμως ήταν αρκετά σύνθετο².Ίσως η απόρριψή του να οφειλόταν στα δυσνόητα μαθηματικά στο έργο του Νεύτωνα, που αδυνατούσε ο ίδιος να κατανοήσει. Επιπλέον, ο Χουκ δεν μπορούσε να ανεχτεί την εμφάνιση ενός παρείσακτου που θα αμφισβητούσε την αυθεντία του στην Οπτική. Ο Νεύτωνας απάντησε ανατρέποντας τις κατηγορίες του Χουκ και η Εταιρία κατελήξε πως ο Χουκ θα έπρεπε να επανεξετάσει την εργασία του.Ο Νεύτωνας στην απαντησή του έκανε την εξής δήλωση:

«Εάν μπόρεσα να δω πιο μακριά,είναι γιατί στεκόμουν σε ώμους γιγάντων».

Στη δήλωσή του αυτή ίσως κρύβεται και μια αιχμή για το ύψος του Χουκ, ο οποίος ήταν πολύ κοντός!


 
Σε ευθεία σύγκρουση είχαν έρθει και άλλοι δύο τιτάνες της Φυσικής, ο Νιλς Μπορ και ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, αναφορικά με την ερμηνεία της κβαντικής μηχανικής. Παρά το γεγονός ότι η κβαντική μηχανική όφειλε πολλά στη συμβολή του Αϊνστάιν κατά την περίοδο 1905-19255, ο Εβραίος φυσικός υιοθέτησε έντονα κριτική στάση απέναντί της, θεωρώντας πως δεν μπορούσε να θεωρηθεί ως μια θεμελιώδης θεωρία της Φύσης⁶. Η κορύφωση της διαμάχης τους έλαβε χώρα στο πέμπτο συνέδριο Σολβέ το 1927, όπου το στίγμα έδωσαν οι συζητήσεις μεταξύ Μπορ και Αϊνστάιν, σχετικά με την κβαντική μηχανική, στους διαδρόμους του συνεδρίου και κατά τη διάρκεια των γευμάτων⁴. Ο Αυστριακός φυσικός, Πάουλ Έρενεστ, που ήταν παρών στο συνέδριο, σε μια επιστολή του λίγο μετά το συνέδριο περιέγραψε την όλη σύγκρουση σαν μια παρτίδα σκάκι. Έγραψε χαρακτηριστικά:

«Ο Αϊνστάιν συνεχώς με νέα παραδείγματα. Κι ο Μπορ να βγάζει από ένα σύννεφο φιλοσοφικού καπνού εργαλεία και να καταστρέφει το ένα παράδειγμα μετά το άλλο.».

Τελικά, ο Μπορ μάλλον ήταν ο κερδισμένος σε αυτή τη «μάχη» μιας και οι περισσότεροι συμμετέχοντες αναγνώρισαν την ισχύ των επιχειρημάτων του, σε σχέση με αυτήν του Αϊνστάιν.

 
Άξια αναφοράς είναι και η διαμάχη μεταξύ των δύο Βρετανών Θεωρητικών Φυσικών, του βραβευμένου με Νόμπελ Πίτερ Χίγκς και του Στήβεν Χώκινγκ. Ο Χώκινγκ σε δήλωση του είχε στοιχηματίσει 100 δολάρια πως δεν πρόκειται πότε να ανακαλυφθεί το σωματίδιο Χιγκς, το αποκαλούμενο και «σωματίδιο του Θεού» και οι αμφιβολίες του για την ύπαρξη του σωματιδίου στηρίζονταν σε μια δική του εργασία. Το σωματίδιο αυτό, που η υπαρξή του εξηγεί πώς η ύλη αποκτά τη μάζα της, είχε προβλεφθεί θεωρητικά από τον Χίγκς το 1964. Ο Χιγκς μαθαίνοντας τη δήλωσή αυτή απάντησε πως ο Χώκινγκ συγχώνευε τη σωματιδιακή φυσική με τη βαρύτητα με έναν τρόπο που δεν θα μπορούσε να ήταν σωστός στα μάτια κανενός θεωρητικού φυσικού και πως αμφέβαλε για τους υπολογισμούς του⁷.Η επιστημονική διαφωνία τους εξελίχθηκε λίγο αργότερα σε δημόσιο καυγά με εκατέρωθεν δηλώσεις, αργότερα όμως έλυσαν τις διαφορές τους. Όταν το 2012 οι επιστήμονες που εργάζονταν στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων στο Cern ανακοίνωσαν την παρατήρηση ενός σωματιδίου με πολλά χαρακτηριστικά του σωματίου Χiγκς, ο Χώκινγκ έσπευσε την επόμενη μέρα να δηλώσει πως ο Πίτερ Χiγκς άξιζε πλέον να πάρει το βραβείο Νόμπελ!
Σε κάθε περίπτωση με την έξελιξη της τεχνολογίας, με την οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένες οι πειραματικές διατάξεις, τελικά κάποια θεωρία μπορεί να επαληθευτεί ή να απορριφθεί ανακηρύσσοντας τον τελικό νικητή σε αυτές τις επιστημονικές διαμάχες.

Σίγουρα το μέλλον μας επιφυλάσσει και άλλες τέτοιες συγκρούσεις γύρω από νέες θεωρίες που αναπτύσσονται (θεωρία χορδών, θεωρία του πολυσύμπαντος) και που μέχρι να επιβεβαιωθούν θα αποτελούν πηγή διαφωνίας εντός της κοινότητας των φυσικών!
¹ John Monahan, Με λέγατε τρελό,Εκδόσεις Πουκαμισάς
²Richard Wesfall, Η ζωή του Ισαάκ Νεύτωνα, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
³ David Lindley, Η αρχή της αβεβαιότητας, Εκδόσεις Τραυλός
⁴ Gino Segre, Ο Φάουστ στην Κοπεγχάγη, Εκδόσεις Τραυλός
⁵ Helge Kragh, Οι γενιές των κβάντων, Eκδόσεις Κάτοπτρο
⁶ Στέφανος Τραχανάς, Μεγάλη επιστήμη ενδιαφέρουσες ζωές
⁷ Ian Sample, Ηiggs το σωματίδιο του Θεού, Εκδόσεις Τραυλός

Σταύρος Καρατζίκος Διδάκτωρ Θεωρητικής Φυσικής

 physics4u
 huffingtonpost

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ