Πολύπαθη Λογική

Εύκολα ανακαλύπτεις τον χαζό

ΔΙΑΚΡΙΣΗ και ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ (και τ’ ανάποδο) βάζει τα πράματα στην θέση τους και κάθε κατεργάρη στον πάγκο του.

Αυτό θεωρώ πως είναι ένα κύριο γνώρισμα-χαρακτηριστικό των ανθρώπινων έλλογων όντων. Μα δυστυχώς δεν είναι έτσι. Αυτή η ίδια η Παρατήρηση του Ολοφάνερου και η Διάκριση δείχνουν, πέραν πάσης αμφισβήτησης ή αμφιβολίας, πως τα έλλογα (κατ ευφημισμό) όντα, ελάχιστα χρησιμοποιούν την πολύπαθη λογική τους ικανότητα, όταν απαιτείται να λύσουν λογικά προβλήματα.

Διαβάζοντας το άρθρο του James Stevenson, παίρνουμε μια ιδέα περί του θέματος.

[Ας δούμε μία απλή ερώτηση μαθηματικών. Μία ρακέτα και ένα μπαλάκι κοστίζουν ένα ευρώ και δέκα λεπτά. Η ρακέτα κοστίζει ένα ευρώ περισσότερο από το μπαλάκι. Πόσο κοστίζει το μπαλάκι; Ένα μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων απαντά με σιγουριά και γρήγορα ότι το μπαλάκι κοστίζει 10 λεπτά. Η απάντηση είναι προφανώς λάθος. Η σωστή απάντηση είναι ότι το μπαλάκι κοστίζει 5 λεπτά και η ρακέτα, 1 ευρώ και 5 λεπτά.

Για περισσότερες από 5 δεκαετίες, ο Daniel Kahneman, υποψήφιος για Nobel και καθηγητής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο Princeton έκανε τέτοιες ερωτήσεις και αναλύει τις απαντήσεις που δίνουμε σε αυτές. Τα αφοπλιστικά απλά του πειράματα έχουν αλλάξει τον τρόπο που σκεφτόμαστε για την σκέψη. Ενώ οι φιλόσοφοι, οικονομολόγοι και κοινωνικοί επιστήμονες θεωρούσαν για πολλούς αιώνες ότι οι άνθρωποι βασίζονται στη λογική, επιστήμονες όπως ο Kahneman, o Amos Tversky και άλλοι, έχουν αποδείξει ότι δεν είμαστε τόσο λογικοί όσο πιστεύαμε.

Όταν αντιμετωπίζουμε μία άγνωστη κατάσταση, δεν την αξιολογούμε με βάση τη λογική μας. Όταν μας ρωτούν για την ρακέτα και το μπαλάκι, δεν σκεφτόμαστε με βάση τα μαθηματικά. Αντιθέτως, το μυαλό μας λειτουργεί με ένα τρόπο που αποβάλλει εντελώς τα μαθηματικά και επιλέγει τον τρόπο που θα χρειαστεί την λιγότερη δυνατή προσπάθεια.

Αν και ο Kahneman πλέον έχει αναγνωριστεί ως ένας από τους ψυχολόγους με την μεγαλύτερη επιρροή τον περασμένο αιώνα, το έργο του είχε μείνει στην αφάνεια. Ο ίδιος θυμάται τα λόγια ενός Αμερικανού φιλοσόφου, όταν έμαθε για το έργο του: «Δεν με ενδιαφέρει η ψυχολογία της βλακείας». Απ ‘ότι αποδείχθηκε όμως, ο φιλόσοφος είχε κάνει λάθος.

Μία νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Journal of Personality and Social Psychology, από τους Richard West και Keith Stanovich από τα πανεπιστήμια James Madison και Toronto, αναφέρει ότι οι έξυπνοι άνθρωποι, πολλές φορές, είναι περισσότερο επιρρεπείς στα παραπάνω λάθη σκέψης. Αν και νομίζαμε πως η ευφυΐα είναι το αντίδοτο στις προκαταλήψεις, τελικά, κάτι τέτοιο δεν ισχύει.

Ο West και οι συνάδελφοί του ξεκίνησαν δίνοντας σε 482 προπτυχιακούς ερωτήσεις σαν αυτή του Khaneman, που απαιτούσαν λογική αλλά μπορούσαν να στηρίζονται και στην προκατάληψη, το προαπαιτούμενο. Ο West δεν ενδιαφερόταν να μάθει για τις προκαταλήψεις και τα προαπαιτούμενα που κουβαλάει ένα ανθρώπινο μυαλό. Αυτό που τον ενδιέφερε είναι να καταλάβει πώς αυτά τα προαπαιτούμενα και οι προκαταλήψεις δρούσαν σε σχέση με την ευφυΐα.

Τα αποτελέσματα ήταν ανησυχητικά. Οι περισσότεροι άνθρωποι έτειναν να λειτουργούν περισσότερο με βάση τις προκαταλήψεις τους παρά με την λογική τους. Το ότι κάποιοι αναγνώριζαν αυτές τις προκαταλήψεις, δεν τους έκαναν να σκέφτονται περισσότερο «λογικά». Το αποτέλεσμα αυτό δεν προκαλούσε έκπληξη στον Kahneman που είχε παραδεχτεί ότι « η ενστικτώδης αντίδραση είναι εξίσου επιρρεπής στην υπερβολική εμπιστοσύνη στον εαυτό, στις υπερβολικές προβλέψεις και την αδυναμία σχεδιασμού, με τον ίδιο τρόπο που συνέβαινε αυτό πριν ασχοληθώ με αυτά τα ζητήματα».

Η πιο επικίνδυνη προκατάληψή μας είναι ότι υποθέτουμε πως όλοι οι άλλοι είναι περισσότερο επιρρεπείς να κάνουν λάθη σκέψης. Κι ότι εμείς, θα τα καταφέρουμε καλύτερα. Την πεποίθηση αυτή οι επιστήμονες την ονομάζουν «το νεκρό σημείο της προκατάληψης». Αυτή η πεποίθηση βασίζεται στην ικανότητά μας να επισημαίνουμε τα λάθη των άλλων γύρω μας, ενώ είμαστε ανίκανοι να τα εντοπίσουμε στον εαυτό.

Στην μελέτη που δημοσιεύτηκε, αναφέρεται ότι οι άνθρωποι με υψηλότερη νοημοσύνη, είχαν περισσότερα «νεκρά σημεία». Κι όσο περισσότερο χρόνο έπαιρναν αυτοί οι άνθρωποι πριν δώσουν μία απάντηση, τόσο πιο επιρρεπείς ήταν σε λογικά λάθη.

Οπότε τι συμβαίνει; Γιατί οι έξυπνοι γίνονται τόσο χαζοί κάποιες φορές; Η πιο σαφής υπόθεση που μπορεί να γίνει είναι πως το μυαλό, επηρεάζεται περισσότερο από τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό και τους άλλους. Αυτή η αντίληψη-πεποίθηση αποδεικνύεται δυνατότερη και από την λογική ικανότητα.]

Βλέπουμε λοιπόν πως αυτό που περισσότερο από την λογική σκέψη, η πεποίθηση και τα διάφορα memes είναι αυτά που καθορίζουν τις αποφάσεις και τις θεωρίες των ανθρώπων. Πάνω σε αυτόν τον τόσο απλό κανόνα βασίζονται όλοι οι –ισμοί.

Όλα όσα θεωρείς «ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ» και με τόση έπαρση, απαιτείς να την μάθουν-και να την ενστερνιστούν- όλοι οι άνθρωποι, είναι απλώς μια πεποίθηση, ένα meme, μια εμφύτευση σου, που την στολίζεις και της φοράς τον μανδύα της «Αληθείας» και τίποτε παραπάνω. Ψάχνεις-και βρίσκεις πανεύκολα- χιλιάδες άλλα ανάλογα μιμίδια που επιβεβαιώνουν την μεγάλη σου Αλήθεια.

Αυτός που δεν μπορεί να μοιράσει «δυο γαϊδουριών άχυρα» είναι το ίδιο ανίκανος σε οτιδήποτε καταπιαστεί. Μιλώντας με τους λογής λογής δασκάλους, εύκολα αντιλαμβάνεσαι (Παρατήρηση του Ολοφάνερου) πως αυτή η «μεγάλη αλήθεια» ή τα «κρυμμένα μυστικά» που σου αποκαλύπτουν είναι meme, χρησιμοποιώντας απλώς την Διάκριση.

Όταν οι ίδιοι σαν προσωπικότητες, έχουν σαν εργαλείο σκέψης τα meme και όχι την λογική, φαίνεται από την ζωή τους σε όλα τα δυναμικά ταυτόχρονα. Ο ικανός άνθρωπος που χρησιμοποιεί το λογικό, είναι και ικανός να θέτει άξιους σκοπούς, να τους πετυχαίνει και να τους εξελίσσει.

Είναι ο άνθρωπος που “Κάνει ό,τι Θέλει” γιατί το Λογικόν του τον κατευθύνει προς την σωστή δράση και η Θέληση του δίνει την απαιτούμενη ενέργεια για να το πραγματώσει. Εχεις ακούσει το γνωστό ρητό των ικανών ανθρώπων «Υπάρχει ένας μόνον κανόνας ό,τι δεν υπάρχουν κανόνες». Ναι αυτό το ενστερνίζονται και ζουν σύμφωνα με τους κανόνες που οι ιδιοι βάζουν, σε σχέση με τις αξίες τους και τους σκοπούς τους, έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να τους ανατρέψουν και να τους αναδημιουργήσουν. Ο Ικανός Έλλογος Άνθρωπος είναι Δημιουργός, μέσα στην δημιουργία, κάποιοι τον αποκαλούν «μάγο» κάποιοι άλλοι «πολεμιστή», ανάλογα με το ποια σχολή ακούς.

Απόλυτα σημάδια Διάκρισης του ικανού ανθρώπου, αυτού που χρησιμοποιεί την λογική του και όχι τις εμφυτεύσεις του, είναι η σχεδόν «μαγική» ικανότητα του να Κάνει Ο,τι Θέλει και όχι ό,τι του λένε οι άλλοι, π.χ. οι θρησκείες, οι νόμοι. Άλλωστε οι νόμοι, θρησκευτικοί, ηθικοί ή κοινωνικοί, δεν φτιάχνονται γι αυτόν αλλά για τους παράλογους. Δεν χρειάζεται να τους ακολουθήσει, γιατί οι δικοί του νόμοι και αξίες, αυτοί που του θέτει το λογικόν είναι κατά πολύ ανώτεροι.

Δεν μπορεί κάποιος έλλογα ικανός να είναι παράλογα ανίκανος …

> Να διαχειριστεί τα οικονομικά του στοιχειωδώς. (τα θεωρεί δαιδαλώδη)
> Να διαχειριστεί τα συναισθήματα του (παραδίδεται σε ελευθεριότητες)
> Να ελέγξει τις σκέψεις του (μιλάει ακατάπαυστα, χωρίς να ακούει )
> Να ελέγξει το εγώ του (αντίθετα το εξυμνεί)
> Να μην κάνει ό,τι θέλει (αλλά ό,τι του λένε)
>Να μην βλέπει το Ολοφάνερα χρήσιμο, αλλά χίλια δυο κρυμμένα άχρηστα, που τα ονοματίζει «ηλιθίου αδεία» με βαρύγδουπα ονόματα.

… και έτσι αναμασά τα ίδια και τα ίδια, θεωρώντας τα memes > έρευνα
και την λογοδιάρροια του παραλόγου> εμπνευσμένη θεία χάρη.

Εύκολα ανακαλύπτεις τον χαζό, είναι αυτός που λέει πως δεν είναι.

***

@Ηω Αναγνώστου: απόσπασμα από το βιβλίο της «Ο Κυρίαρχος του Παιχνιδιού»

businesslife

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ