Ο Orson Welles ήταν μόλις 23 ετών το 1938 όταν προκάλεσε πανικό στις Ηνωμένες Πολιτείες με το «War of the Worlds» και την επικείμενη εισβολή των Αρειανών, στοχεύοντας κέντρο στο συλλογικό υποσυνείδητο. Τους τότε Αρειανούς τους είχαν σχεδιάσει σαν τεράστια καλαμάρια, καμία σχέση με τους φρικτούς, κοντούς, πράσινους κεφάλες της μεταπολεμικής ουφολογίας.
Εκείνη την εποχή, πριν αλλά κυρίως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το ufo sci-fi κίνημα απέκτησε τα στερεοτυπικά στην ποπ κουλτούρα χαρακτηριστικά του: Οι εξωγήινοι έχουν υπέρτερη διάνοια, ίσως και τηλεπαθητικές ιδιότητες, πιο εξελιγμένη τεχνολογία, είναι επιθετικοί, αδίστακτοι εισβολείς με μονόχνωτο, ορθολογικό τρόπο σκέψης και εμμονή να αποικήσουν τον πλούσιο πλανήτη μας απομυζώντας τους πόρους του, είτε με τους κατοίκους της γης στην υπηρεσία τους είτε χωρίς αυτούς.
Δεν πέρασαν και λίγα οι άνθρωποι της εποχής: οικονομική καταστροφή, εξαθλίωση, πείνα, βομβαρδισμοί, καταστροφές, φρικτοί θάνατοι. Ανερμήνευτη υπαρξιακά τόση συντριβή, απόλυτη απώλεια του ελέγχου της ζωής και της αίσθησης της κοινότητας, φόβος και αγωνία της ψυχροπολεμικής αναμέτρησης. Κάπου πρέπει να φορτώσουμε το «οικογενειακό» μίασμα για να συνεχίσουμε να προχωρούμε, κατά προτίμηση σε ένα ερπετόμορφο ανθρωποειδές που κατοικεί σε ένα βολικό πεδίο εκτός του κόσμου μας, στον εξωγήινο θύτη που γίνεται ταυτόχρονα το εξιλαστήριο θύμα των αμαρτιών μας.
Τη δεκαετία του ‘70 το κλίμα άρχισε επιτέλους να αλλάζει. Η ζωή μας κινείτο πλέον σε κάποιες θεμελιώδεις σταθερές που μείωναν το φόβο. Η νεολαία της εποχής είχε για τα καλά απομυθοποιήσει τον κατεστημένο τρόπο σκέψης, το δίπολο «καλός – κακός» κατέρρεε σε έναν ωκεανό αμφισβητήσεων ενώ η ανάγκη της συνύπαρξης ήταν πλέον επιβεβλημένη. Οι εξωγήινοι, υψηλότερης νοημοσύνης είπαμε, κατάλαβαν τη σημαντική στροφή της ανθρωπότητας και αναπροσάρμοσαν τη στρατηγική τους. Με την ταινία του «Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου» ο Spielberg εγκαινιάζει το 1977 τη νέα εποχή στις εκατέρωθεν σχέσεις. Οι εξωγήινοι επιζητούν πλέον να μας γνωρίσουν με συγκινητικό ενδιαφέρον για να καταλάβουν τι σόι στόκοι είμαστε και πώς τα σκατώσαμε τόσο πολύ. Αποκορύφωμα της ανατροπής ήταν ο iconic «Ε.Τ.», ένα μοντέρνο παραμύθι στο οποίο οι κακοί είμαστε εμείς και η Drew Barrymore είναι καθαρή. Η εποχή περιγράφεται επακριβώς από αυτό που έγραψε το 2011 ο αρθρογράφος του Scientific American και ιδρυτής του Skeptic, Michael Shermer: «Στην πραγματικότητα, κάθε πολιτισμός ικανός για εκτεταμένα διαστημικά ταξίδια θα έχει προχωρήσει πολύ περισσότερο από τις ιδέες της εκμεταλλευτικής αποικιοκρατίας και των μη βιώσιμων πηγών ενέργειας». Εμείς είμαστε οι μη βιώσιμες πηγές ενέργειας.
Από τότε μέχρι σήμερα, τα θέματα που θίγονται στις ταινίες επιστημονικής φαντασίας αποκτούν όλο και μεγαλύτερη «κοινωνική» διάσταση. Στο «District 9» του 2009, τα UFO είναι γεμάτα εξαθλιωμένους μετανάστες που φτάνουν στη γη και αντιμετωπίζονται με βδελυγμία και ρατσισμό. Άραγε έχουν οι εξωγήινοι «ανθρώπινα» δικαιώματα;
Τα τελευταία χρόνια, κλείνει ο κύκλος στη sci-fi μυθολογία. Οι εξωγήινοι στις πρόσφατες παραγωγές, ταινίες και σειρές, είναι ξανά αδιάφοροι για τα ανθρώπινα ζητήματα. Μας θεωρούν ενοχλητικές μορφές πρωτόγονης ζωής στις οποίες ο πλανήτης ανήκει όσο εμείς πιστεύουμε ότι ανήκει στις κατσαρίδες. Μια εκδοχή που υποστηρίζει ο Stephen Hawking, ο οποίος έχει πει ότι «εάν μας επισκεφθούν ποτέ οι εξωγήινοι, νομίζω ότι το αποτέλεσμα θα είναι περίπου όπως όταν ο Χριστόφορος Κολόμβος έφτασε στην Αμερική. Κάτι που δεν πήγε και τόσο καλά για τους γηγενείς Αμερικανούς». Με τη βοήθεια της σύγχρονης κινηματογραφικής τεχνολογίας, το θέαμα είναι εντυπωσιακό: Στη σειρά «Falling Skies», με executive producer πάλι τον Spielberg, τεράστια διαστημόπλοια εμφανίζονται πάνω από τις πόλεις μας και εξαπολύουν τον όλεθρο. Δισεκατομμύρια πεθαίνουν, οι υποδομές εξαϋλώνονται, κάθε μορφή τάξης και οργάνωσης χάνεται και οι εναπομείναντες άνθρωποι μετατρέπονται σε τρωγλοδύτες πρόσφυγες του πρώτου κόσμου, μαλθακοί χομπσιανοί λύκοι, άμαθοι να επιβιώνουν χωρίς την προστασία της συντεταγμένης πόλης.
Το γιατί ο εγκαταλειμμένος άνθρωπος έγινε ξανά αγαπημένο theme δεν είναι δύσκολο να γίνει κατανοητό: Οι ηγεσίες είναι πια πολύ μακριά από τους πολίτες, η ανασφάλεια πυκνώνει και δυναμώνει η αίσθηση ότι πρέπει να τα βγάλεις πέρα μόνος σου με ό,τι έχεις στη διάθεσή σου. Από το Tea Party μέχρι το Occupy Wall Street, από τη Βραζιλία μέχρι την Ουκρανία, σε ολόκληρη την Ευρώπη, ο νεωτερικός κόσμος βιώνει μια αντίστοιχη κατάσταση οικονομικής και ψυχολογικής διάστασης με τις εξουσίες. Είμαστε κυνηγημένοι από θεόρατους, ανίκητους εχθρούς. Και είμαστε μόνοι μας.
Για όσους βλέπουμε μέσα από αυτές τις διασκεδαστικές ιστορίες μια φιλοσοφική και πολιτική σπαζοκεφαλιά, το πράγμα είναι πολύ ενδιαφέρον: Ας υποθέσουμε ότι η κανονικότητά μας πάει περίπατο. Διαλύονται τα πάντα, επιβιώνουμε και ξεκινάμε από την αρχή. Έχουμε τον κοινωνικό και ηθικό εξοπλισμό ώστε να ξαναστήσουμε τις ζωές μας χωρίς να σκοτωνόμαστε για ένα κομμάτι ψωμί; Οι δεξιότητες που έχουμε αποκτήσει μεγαλώνοντας σε μια οργανωμένη κοινωνία αποτελούν ικανές προϋποθέσεις επιβίωσης ή τα νέα δεδομένα μας επανακαθορίζουν ριζικά; Μπορούμε να ισορροπήσουμε ανάμεσα στην υπέρτατη αξία της ατομικής ελευθερίας και τις υποχρεώσεις μιας λειτουργικής κοινότητας χωρίς εξαναγκασμούς; Μπορούμε να αυτοπειθαρχήσουμε χωρίς την πνιγηρή σκιά μιας καταπιεστικής εξουσίας στην καθημερινότητά μας ή και τότε θα φωνάζουμε «πού είναι το κράτος»; Μπορούμε να ξαναμοιράσουμε κοινώς αποδεκτούς νόμους και κανόνες; ή η μοναδική μας καταφυγή είναι ένα ημιστρατιωτικό καθεστώς ολοκληρωτικού ελέγχου που βρίσκεται σε μόνιμη κατάσταση εξαίρεσης όπως η «ουτοπία» των ελλήνων κομμουνιστών στο Μπούλκες; Μπορούμε να κόψουμε δρόμο στην ιστορία ή πρέπει να ξαναεφεύρουμε τα πάντα από την αρχή;
Οι εξωγήινοι μπορούν εύκολα να μας μάθουν ότι δεν είναι ανάγκη να εμφανιστούν αυτοί για να επανεκτιμήσουμε την ουσιαστική σημασία πολιτικών τεχνολογιών αυτοοργάνωσης που ήδη γνωρίζουμε. Έτσι κι αλλιώς, η πιο αποτελεσματική στρατηγική επιβίωσης βρίσκεται στην αμοιβαία εθελούσια ανταλλαγή, στη συνεννόηση και τη συμμετοχική λήψη αποφάσεων, στην ανοχή του διαφορετικού, στην αποδοχή των ίσων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων για όλους, στην ατομική ηθική και την ατομική ευθύνη, στη διαρκή αμφισβήτηση και αξιολόγηση των δεδομένων, ιδεών, λύσεων, προϊόντων και υπηρεσιών.
Αν πιστεύουμε ότι αυτός είναι ο καλύτερος δυνατός εξοπλισμός για να ξαναφτιάξουμε τη ζωή μας μετά από μια καταστροφή (ΟΚ, μαζί με μια αποθήκη γεμάτη M16) σημαίνει ότι είναι καλός και τώρα. Έχουμε σήμερα τα κότσια, ως πολίτες, να ζητήσουμε περισσότερο έλεγχο της ζωής μας ή πρέπει να περιμένουμε τον Ε.Τ., που στην καλύτερη θα τηλεφωνήσει και στη χειρότερη θα μας φιλοδωρήσει με αλλεπάλληλες θερμοπυρηνικές εκρήξεις; Μπορούμε να αναλάβουμε την ευθύνη ή είμαστε ήδη εξανδραποδισμένοι; Εξάλλου αυτό είναι η πολιτική. Όπως είχε πει και ο Elric από το Babylon 5: «We are dreamers, shapers, singers and makers». Δεν μιλούσε για τους εξωγήινους, για εμάς έλεγε.
Η εικόνα που συνοδεύει το κείμενο είναι του Robert Copu και έχει τίτλο “Alien Invasion”.
Γράφει ο Πάνος Τσιρίδης
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Επειδη Η Ανθρωπινη Ιστορια Δεν Εχει Ειπωθει Ποτε.....Ειπαμε κι εμεις να βαλουμε το χερακι μας!
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.