Γυναίκα: Ανάμεσα στον Μύθο και στην Πραγματικότητα

Μέσα στους αιώνες η γυναικεία υπόσταση είναι αυτή που έχει επηρεαστεί  όσο κανένας από τις κοινωνικές, πολιτιστικές, θρησκευτικές, και οικονομικοπολιτικές ανακατατάξεις. Είναι το ον που εξαιτίας του φύλου της έχει  υποστεί  πολλαπλές κακοποιήσεις και σκληρές τιμωρίες. Είναι η κληρονόμος μιας πατριαρχικής κοινωνίας που την οδήγησε σε μονοπάτια χαμηλής αυτοεκτίμησης και μπερδεμένης ταυτότητας. Οι προκαταλήψεις και οι ατελείωτοι μύθοι γύρω από το πρόσωπο της  οδήγησαν  στον εκτοπισμό της, στην σπίλωση και διαπόμπευση της.

Ιστορικά, στην χριστιανική παράδοση ξεκινάμε από την Γένεση όπου πρώτα δημιουργήθηκε ο άντρας  Αδάμ και μετά από το πλευρό του η γυναίκα Εύα. Έτσι λοιπόν καταλαβαίνουμε ότι σε ένα συμβολικό επίπεδο η ύπαρξη της γυναίκας οφείλεται στον άντρα και αυτό την καθιστά κατώτερη. Σαν να μην έφτανε αυτό, η γυναίκα Εύα επιβαρύνεται και με το προπατορικό αμάρτημα και εξαιτίας της και οι δυό τους εξορίζονται από τον αιώνιο παράδεισο και μαζί με αυτούς και το μετέπειτα ανθρώπινο είδος! Πραγματικά η Εύα φαίνεται να τα “έκανε θάλασσα” για όλους μας και ακριβώς αυτό το αμάρτημα βαραίνει την γυναίκα έως και σήμερα. Η γυναίκα είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την αμαρτία, τους πειρασμούς, την αδυναμία και την καταστροφή. Οι ιδιότητες που της αποδίδονται αφορούν μια οντότητα που είναι μυστηριώδης, σκοτεινή, απρόσιτη, εγωκεντρική, ματαιόδοξη, ζηλόφθονη, σατανική, δολοπλόκος. Η  παγκόσμια μυθολογία την καθιστά υπεύθυνη για πολλά δεινά και συμφορές. 

Το 1486 κατόπιν παπικής εντολής  στους ιεροεξεταστές εξαγγέλθηκε το Malleus Maleficarum, ο απόλυτος οδηγός για τις δικαστικές αποφάσεις  κατά των μαγισσών όπου σύμφωνα με αυτόν  οι γυναίκες κυβερνώνται από το ορμέμφυτο και το συναίσθημα. Το έσχατο μίσος και η ακραία αγάπη εκπορεύονται από την λαγνεία της σάρκας, από την έμφυτη ζηλοφθονία και διεκδικητικότητα. Είναι πιο σαρκικές από τον άντρα, σεξουαλικά αχόρταγες, ματαιόδοξες, διψασμένες για απολαύσεις, ψεύτρες και ξελογιάστρες, και πραγματοποιούν τα σχέδια τους με απάτη. Είναι κατώτερες διανοητικά, δεισιδαίμονες, ευφάνταστες, υποβολιμαίες, απείθαρχες και με φαρμακερή γλώσσα... 

Διαφέρει πολύ η παραπάνω εικόνα από αυτή που εξακολουθούν να έχουν ακόμα και σήμερα ορισμένοι για το γυναικείο φύλο; Η γυναίκα θεωρείται ένα ον επικίνδυνο με δυνάμεις καταστροφικές και που  πρέπει να είναι σε καταστολή. Τα κλισέ της σύγχρονης κοινωνίας  διαιωνίζουν μια γυναικεία ταυτότητα γεμάτη κενά και ελλείμματα, δεν είναι ολόκληρη αλλά ένα κομμάτι του συντρόφου της ενός άντρα που εξαιτίας του υπάρχει.

Και    στην αρχαία ελληνική παράδοση και μυθολογία η γυναίκα αντιπροσωπεύει το σύμβολο της σαγήνης, και της πανουργίας, της  αυτοθυσίας  και της υποταγής, της δικαιοσύνης και της εξαπάτησης, της ομορφιάς και του σκότους.

Μερικοί χαρακτηρισμοί όπως γυναίκα δηλητήριο, γυναίκα αράχνη, γυναίκα αχάριστη, είναι χαρακτηρισμοί που προέρχονται κυρίως από άντρες που έχουν  πληγωθεί και θεωρούν τις γυναίκες ακατανόητες και βαθιά αινιγματικές και απροσπέλαστες.  Φυσικά είναι κατανοητό ότι η γυναικεία ψυχολογία διαφέρει από αυτή του άντρα. Όμως  φαίνεται ότι εξαιτίας της πολυπλοκότητας της γυναικείας φύσης ο άντρας άρχισε να φοβάται αυτό που δεν μπορούσε  να καταλάβει και τον οδήγησε στην υπόταξη της.

Η γυναικεία φιλαρέσκεια είναι μια ακόμη κατηγορία προς αυτή και αποτελεί ένα από τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά της υπόστασης της.  Ανέκαθεν ένα από τα πρωταρχικά της μελήματα ήταν η διατήρηση της ομορφιάς της, της σφριγηλότητας της, της νεανικότητας της,  ακολουθώντας τους  αισθητικούς κανόνες της εποχής της. Η ομορφιά αποτελεί και το υπέρτατο σύμβολο της εξουσίας της πάνω στο αρσενικό. Και ενώ η ομορφιά της γυναίκας είναι και ένα ζητούμενο από την πλευρά του άντρα και αποτελεί μια δικιά του επιθυμία να αντικρίζει μια γυναίκα όμορφη και θελκτική, την ίδια στιγμή την υποτιμάει και την κατηγορεί για ρηχότητα και ματαιοδοξία. Πρόκειται για ένα θεμελιώδες ζήτημα και φαίνεται να έχει επηρεάσει  ολόκληρη την πορεία της γυναίκας.

Η δύναμη της γυναίκας είναι η ομορφιά της; H σχέση που και η ίδια η γυναίκα έχει με αυτή της την ιδιότητα είναι αμφίθυμη και βαθιά ενοχική. Ανέκαθεν την χρησιμοποιούσε για να κατακτήσει αυτά που ειδάλλως της στερούσαν, μα από την άλλη έχει μάθει να την επιδεικνύει ακόμα και εκεί που πλέον δεν της είναι απαραίτητη. Ταυτόχρονα, η στάση του άντρα απέναντι στην γυναικεία ομορφιά είναι μια στάση δέους και φθόνου. Το αρσενικό θαυμάζει το θηλυκό το ποθεί και το αναζητά σε όλες του τις λειτουργίες. Το αρσενικό  φαίνεται να είναι σε μια ασταμάτητη προσπάθεια συνένωσης με το κομμάτι (πλευρό) που του λείπει! Θαυμάζει αυτό που εκείνη έχει και ταυτόχρονα φθονεί αυτό που εκείνος δεν έχει.

Ο  Aldo Carotenuto μας υπενθυμίζει ότι το  ¨ένστικτο είναι ένα στοιχείο της γυναίκας που δεν πρέπει να αγνοείται. Αφυπνίζεται από τα μεγάλα πάθη και τις συγκινήσεις και η Αφροδίτη σύμβολο γυναίκας και θεάς του έρωτα και της ομορφιάς είναι εξορισμού η βασίλισσα του πάθους... Τα πάθη του θηλυκού είναι άγρια και ασυγκράτητα σαν την φουρτουνιασμένη θάλασσα που συμπαρασύρει όποιον προσπαθεί να την δαμάσει.” Η γυναικεία φύση είναι γεμάτη αντιφάσεις και αυτό την καθιστά περίπλοκη και αρκετά δυσνόητη. Είναι εύκολο να της προσάπτουμε πολλές και διάφορες αρετές μα και ελαττώματα καθώς η ύπαρξη της παραπέμπει σε μια ψυχολογία γεμάτη συναισθήματα και συγκινήσεις.

Ας μην ξεχνάμε ότι η πιο αποδεκτή και αναμφισβήτητη δύναμη της γυναίκας είναι η ικανότητα της να δίνει ζωή, η μητρότητα. Η επίγνωση αυτής της υπεροχής του θηλυκού απέναντι στο αρσενικό υπέσκαψε την σταθερότητα και την συμμετρία των σχέσεων της με το αρσενικό.

Η γυναίκα στην προσπάθεια της να επιβιώσει τις πολλαπλές επιθέσεις από την πατριαρχική κοινωνία έμαθε να μεταμορφώνεται συνεχώς, να μεταλλάσσεται και χρησιμοποιεί κάθε ικανότητα της για να αποφύγει τον έλεγχο από την ανδρική εξουσία. Αυτή η τακτική δημιούργησε ακόμα περισσότερο φόβο από την πλευρά του άντρα αφού μέσα στα χρόνια κατάλαβε ότι η γυναικεία ψυχολογία είναι απρόβλεπτη και ατίθαση.

Δυστυχώς, ιστορικά η δαιμονοποίηση της γυναικείας φύσης συνέβαλε στην δημιουργία μιας απόστασης μεταξύ των δυο φύλων και έτσι η πνευματική και ψυχολογική τους εξέλιξη καθυστέρησε σε μεγάλο βαθμό. Τα δυο φύλα εξακολουθούν να παλεύουν μεταξύ τους και να έχουν μια τεράστια δυσκολία στην αλληλοκατανόηση τους. Η γνωστή φράση οι άντρες είναι από τον Άρη και οι γυναίκες από την Αφροδίτη είναι η επιτομή αυτής της δυσκολίας συνεννόησης,  αρμονίας και δημιουργικότητας. Ο ανταγωνισμός μεταξύ τους και η έλλειψη εμπιστοσύνης  είναι σημεία που καλούνται να λύσουν και να επωφεληθούν των προτερημάτων τους αλλά και της ικανότητας εξέλιξης τους. Αυτού του είδους οι αλλαγές προϋποθέτουν την ισότητα, τον σεβασμό, την αγάπη και την συνεργασία.

Η γυναίκα είναι πολύ παραπάνω από τον μύθο της και αυτή είναι μια πραγματικότητα που  εκφράζεται μέσα από το ίδιο της το έργο.

Νόρα Κοντοστεργίου
Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια

psychotherapistathens

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ