Πόσο μας επηρεάζουν τα μελαγχολικά τραγούδια

Από τον Κώστα Ζουγρή

Η μελαγχολία μπορεί να πάρει ποικίλες μορφές και να αργήσουν να γίνουν αντιληπτές οι επιπτώσεις που μπορεί να έχει αυτή στη ζωή μας, αν η διάρκεια και η έντασή της ξεπεράσουν κάποια όρια και οδηγήσουν σε προβληματική σχέση με το περιβάλλον μας.

Η μελαγχολία, που μπορεί να είναι μια πρόσκαιρη ελαφριά ακεφιά ή κακή διάθεση που συνοδεύεται από έλλειψη ενδιαφέροντος για τη δουλειά ή τις καθημερινές μας ασχολίες, μπορεί να φτάσει σε πολύ χειρότερες ψυχολογικές διαταραχές και να δημιουργήσει προβλήματα στις καθημερινές σχέσεις του ατόμου, που δεν μπορεί να αντιδράσει και να ξεπεράσει το συναίσθημα της λύπης ή της θλίψης που τον βασανίζει.

Οι παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν τον άνθρωπο σε μια πρόσκαιρη μελαγχολία είναι πολλοί και το έχουμε διαπιστώσει σχεδόν όλοι μας, και γράφω σχεδόν, γιατί μερικοί ίσως δεν θα ήθελαν να το παραδεχθούν, παρά το γεγονός ότι ακόμα και μια απλή συννεφιά ή η πανσέληνος συχνά αλλάζουν το κέφι μας προς το χειρότερο.

Το ίδιο συμβαίνει και στη μουσική, όπου, ανάλογα με τη διάθεσή μας, βρίσκουμε ενδιαφέρον σε συγκεκριμένα τραγούδια, με το μουσικό ιστορικό να δείχνει ότι τραγούδια που αναφέρονται στη μελαγχολία ή έχουν θέμα τους τη θλίψη, να γίνονται πιο εύκολα αποδεκτά από σημαντικό αριθμό ακροατών.

Το Melancholy Man (1970), των Moody Blues, ας πούμε, συναγωνίζεται σε επιτυχία ακόμα και το Nights In White Satin του ίδιου συγκροτήματος: Ι' m a melancholy man, that's what Ι am, All the world surrounds me, and my feet are on the ground.

Ενα άλλο διαχρονικό τραγούδι για τη μελαγχολία είναι αυτό με τον Pepino Di Capri, Melancholie (1965), που προσπαθεί να δικαιολογήσει τη μελαγχολική του διάθεση ρίχνοντας το φταίξιμο στον Σεπτέμβρη και τη φθινοπωρινή αλλαγή του καιρού.

Η πετυχημένη Γαλλίδα τραγουδίστρια Mylene Farmer συχνά έχει κατηγορηθεί από τον Τύπο για τη μελαγχολική εικόνα που δίνει στο κοινό, γεγονός που αυτομάτως μπορεί να επηρεάσει τους θαυμαστές της.

Το τραγούδι της Je Τ'Aime Melancolie (Μελαγχολία σ' αγαπώ, 1991), γράφτηκε κάτω από συναισθηματική φόρτιση από τη Farmer, λίγες μέρες μετά τον φόνο του θυρωρού της δισκογραφικής της εταιρείας στο Παρίσι, ο οποίος αρνήθηκε να δώσει σ' έναν θαυμαστή της τη διεύθυνσή της και αυτός τον πυροβόλησε θανάσιμα.

Ακόμη μία γαλλική επιτυχία με θέμα τη μελαγχολία ήταν το τραγούδι του Joe Dassin, από το 1974, Si Tu t'appelles melancolie (Αν το όνομά σου είναι μελαγχολία).

Το 1996, οι Smashing Pumpkins κυκλοφόρησαν το Mellon Collie And The Infinite Sadness (Μελαγχολία και Η απέραντη θλίψη) που ήταν το πιο πετυχημένο στην πολύχρονη καριέρα τους.

Πρόσφατα ένα άλλο συγκρότημα, οι Gorillaz, επένδυσαν στην απήχηση που έχουν στον κόσμο τα θέματα που διαπραγματεύονται την ανθρώπινη διάθεση, με το On Melancholy Hill (Στον λόφο της μελαγχολίας).

Από τα πιο διαχρονικά τραγούδια, το My Melancholy Baby, ακούστηκε για πρώτη φορά το 1912 και έγινε επιτυχία, τουλάχιστον μία φορά σε κάθε δεκαετία, μέχρι και τη δεκαετία του '60.

Melancholy Lullaby-Glenn Miller (1939), Melancholy Me-Ella Fitzgerald (1954), Melancholy Mood -Artie Shaw (1939), Melancholy Serenade-Jackie Gleason (1953), Melancholy Music Man-Righteous Brothers (1967), διατήρησαν τη μελαγχολία στη μουσική επικαιρότητα, στο πέρασμα του χρόνου.

Ο Γιώργος Μαλλίδης έγραψε το 1965 το Μη μελαγχολείς, με τον Πάνο Γαβαλά να διαβεβαιώνει την αγαπημένη του για τον έρωτά του, σε στίχους του Θάνου Σοφού.

Ο Πασχάλης Τερζής δέχεται τις επιρροές του φεγγαριού στις διαθέσεις μας, με το Εχει ένα φεγγάρι απόψε, των Χρήστου Δάντη, Βασίλη Γιαννόπουλου: Κι έχει ένα φεγγάρι απόψε που με κάνει κι αρρωσταίνω.

Εχει ένα φεγγάρι απόψε που μελαγχολώ. Εχει ένα φεγγάρι απόψε σαν κι εμένα δακρυσμένο. Πες μου πως θα έρθεις πάλι, σε παρακαλώ.

Η Καίτη Γαρμπή, το 1997, μοιράστηκε τα συναισθήματά της, όπως προέκυπταν από το τραγούδι του Φοίβου Θα μελαγχολήσω, με αρκετό κόσμο: Κοίτα με που κλαίω σαν παιδί κι η αιτία αγάπη μου είσαι εσύ, κοίταξε με πώς μελαγχολώ επειδή μακριά σου δεν μπορώ.

Απ' τον έρωτα τον τρελό έχω γίνει παιδί δειλό. Σε λατρεύω, μελαγχολώ, μα δεν μιλώ. Χαρά μου, για σένα ζω, χαρά μου..., απόσπασμα από το τραγούδι του Τάκη Μωράκη Χαρά μου, σε στίχους του Κώστα Πρετεντέρη (1952) με την Ελσα Λάμπο.

Ακόμα παλαιότερα, το 1934, η Δανάη τραγουδούσε τη σύνθεση του Αττίκ, που είχε γραφτεί το 1919, Οργανάκι: Την ώρα που περνούσε τ' οργανάκι σκορπίζοντας παντού μελαγχολία, εβγήκε απ' το φτωχό της το σπιτάκι σεμνή πλεξούδα ακόμη στα μαλλιά.

Ο Αττίκ είναι ο δημιουργός και στο τραγούδι του 1918 Τα καημένα τα νιάτα, που έγινε πιο γνωστό στη δεκαετία του '40, με τη Δανάη και τη Στέλλα Γκρέκα:

Μεθυσμέν' απ' την αύρα τ' Απρίλη, ένα ζεύγος φιλιόταν γλυκά κι ένας γέρος με τρέμοντα χείλη τούς χαμογελούσε μελαγχολικά.

Στη δεκαετία του '40 ανήκαν και τα Δυο πράσινα μάτια, του Μίμη Κατριβάνου, με την Κάκια Μένδρη και τις αδελφές Καλουτά: Μάτια πράσινα γλυκά, μάτια μελαγχολικά, που στο βλέμμα σας ζαλίζομαι και πονώ και βασανίζομαι.

Στις αρχές της δεκαετίας του '60 ο Γιώργος Κατσαρός έγραφε για τον Φώτη Δήμα Το μελαγχολικό αγόρι.

Ο Στράτος Διονυσίου, ως γνήσιος εκπρόσωπος του λαϊκού μας τραγουδιού, έπιανε όλα τα συναισθήματα του λαού μας με τραγούδια όπως αυτό που έγραψε ο Αντώνης Ρεπάνης: Χθες το βράδυ στην ταβέρνα ήμουν σκεπτικός. Καθισμένος στη γωνιά μου, μελαγχολικός, γέμιζα το ποτηράκι και το έπινα και σκεπτόμουνα πώς ήμουν και πώς έγινα.

Το 1967 ο Βαγγέλης Πιτσιλαδής, σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, γράφει, για το συγκρότημα των Ολύμπιανς, τον Αλέξη, ένα πραγματικά μελαγχολικό τραγούδι, κυρίως για όσους αναπολούν το παρελθόν: Στα μαθητικά σου τα βιβλία

πίσω από τις λέξεις έρχεται ο Αλέξης και σε πιάνει μια μελαγχολία, κλείσε κοριτσάκι τα βιβλία.

Νοσταλγικό, τουλάχιστον, ύφος είχε, έναν χρόνο πριν, το 1966, και το Οι παλιοί μας φίλοι, του Διονύση Σαββόπουλου: Μη, μην το πεις οι παλιοί μας φίλοι

μην το πεις, για πάντα φύγαν. Μη, το 'μαθα πια, τα παλιά βιβλία, τα παλιά τραγούδια

για πάντα φύγαν.

Πέρασαν οι μέρες που μας πλήγωσαν. Γίνανε παιχνίδι στα χέρια των παιδιών.

Η ζωή αλλάζει δίχως να κοιτάζει τη δική σου μελαγχολία

κι έρχεται η στιγμή για ν' αποφασίσεις με ποιους θα πας και ποιους θ' αφήσεις.

Η Βικτώρια Μπόζικ τραγουδά στο τελευταίο άλμπουμ της Λένας Πλάτωνος μια ρωσική ρομάντζα του 1868 με τίτλο Παίζοντας με την Βικτώρια: Αστέρι της ελπίδας σπλαχνικό. Αστέρι της αγάπης των μαγικών ημερών.

Θα είσαι πάντοτε πάνω από τον ορίζοντα. Στη μελαγχολική μου ψυχή.

Της Λένας είναι και η μουσική στην Ανοιξη, σε ποίηση του Κώστα Καρυωτάκη, με ερμηνεύτρια τη Σαβίνα Γιαννάτου: Και πάνε, πένθιμη πομπή λες, της δεντροστοιχίας οι πιπεριές και σέρνονται τα πράσινα μαλλιά τους. Οι δυο λατάνιες ύψωσαν μες στην απελπισιά τους τα χέρια.Κι είναι ο κήπος μας κήπος μελαγχολίας.

Από το 1977 είναι η μεγάλη επιτυχία της Χαρούλας Αλεξίου Τι γλυκό να σ'αγαπούν, σε μουσική του Γιώργου Ζαμπέτα και στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, που αναφέρεται σε μία από τις πηγές που δεν μπορούν να κρύψουν τη μελαγχολία του κατόχου τους, τα μάτια: Μάτια μου μεγάλα, μάτια μελαγχολικά, ήπια στάλα στάλα τα βαθιά σας μυστικά.

Τι γλυκό να σ' αγαπούν και να σου το λένε μάτια που μελαγχολούν και κρυφά σου κλαίνε και κρυφά σου σιγοκλαίνε.

apotis4stis5

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ