«Εμείς και οι Έλληνες»

Το κείμενο του Δημήτρη Δημητριάδη «Εμείς και οι Έλληνες» (πρώτη δημοσίευση το 2000), που κοινοποίησα σε διάφορες ομάδες, προξένησε σχόλια πατριωτικού ή και εθνικιστικού χαρακτήρα. Γεννιέται έτσι η ανάγκη για απλές και ουσιαστικές αλήθειες που αφορούν εμάς τους νεοέλληνες, την ουσία του Ελληνικού πολιτισμού σε σχέση με το αδυσώπητο σήμερα..

Το θέμα, δυστυχώς για τους περισσότερους, προϋποθέτει μια καθαρή και αντικειμενική ιστορική, κοινωνική και πολιτική ανάγνωση τριών εποχών. Της Κλασσικής Ελλάδας. Της περιόδου του Ευρωπαϊκού διαφωτισμού (σε σχέση με το φιλελληνικό ρεύμα του 17ου και 18ου αιώνα. Και την νεότερη μας ιστορία με τις παρεμβάσεις που έγιναν μετά την επανάσταση του ’21) ώστε να φθάσουμε στο σήμερα, στην νεοελληνική πραγματικότητα.

Μπορεί κανείς να διακρίνει τους παράγοντες που δημιούργησαν αυτή την νεοελληνική πραγματικότητα, αλλά και τους λόγους που βρίσκεται σε πλήρη διάσταση με τον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό.
Η κατανόηση αυτής της διαδρομής μας βοηθά να οδηγηθούμε στο σημείο μηδέν. Αυτό θα ήταν πρόοδος. Το μηδέν είναι θετική αφετηρία σε σύγκριση με το σήμερα. Όποιος βρίσκεται στην αφετηρία και ξεκινά τώρα προς τον προορισμό του, είναι σε καλύτερη θέση από αυτόν που εδώ και πολύ καιρό τρέχει προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Ας κατανοήσουμε το σήμερα που ξεκινά πριν από τέσσερις περίπου αιώνες με την αυθόρμητη ανάγκη των ευρωπαίων διανοούμενων να ξαναβρούν και να αναβιώσουν την ιδέα της Ελλάδας. Αιτία ήταν η εκτυφλωτική λάμψη του κλασσικού πολιτισμού που άρχισαν να ανακαλύπτουν προς το τέλος της εποχής του μεσαίωνα.

Η επανάσταση του ’21 έδωσε πνοή στο φιλελληνικό ρεύμα. Οι φιλέλληνες ευρωπαίοι θέλησαν να καλύψουν την ανάγκη τους, μεταφράζοντας τα γεγονότα από την κλασσική σκοπιά και θεωρώντας πως έφθασε η ώρα της αναγέννησης των Ελλήνων.

Οι εξουσίες όμως των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων δεν έπασχαν από ρομαντισμό. Η διάλυση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, τους συνέφερε, ειδικά όταν μπορούσαν να στήσουν νέα κράτη προτεκτοράτα που θα τα έλεγχαν υπέρ των δικών τους συμφερόντων.

Στο εσωτερικό του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, με πολιτικές ηγεσίες στην υπηρεσία των ξένων συμφερόντων, άρχισε η συγκρότηση κράτους και έθνους. Η «εθνοποίηση» και η «ελληνοποίηση» των κατοίκων του ελλαδικού χώρου εξαφάνισε τα περισσότερα από τα πολιτιστικά και γλωσσικά χαρακτηριστικά μιας πολυεθνικής και πολυπολιτισμικής κοινωνίας. Ο όρος Έλληνας μετατράπηκε σε όρο εθνικής καταγωγής και άρχισε να αποδίδεται στους κατοίκους αυτής της μικρής χώρας άσχετα με την εθνική τους καταγωγή.

Ο αισχρός και καταστροφικός λαϊκισμός των τελευταίων τριάντα χρόνων, δημιούργησαν στην καλύτερη των περιπτώσεων έναν εφησυχασμό και μια επανάπαυση στον πληθυσμό αυτής της χώρας. Τον πότισαν με ψευδαίσθηση. Το τάισαν κενή υπερηφάνεια. Ο νεοέλληνας έμαθε να κρύβει την ανεπάρκεια του πίσω από τον πολιτισμό των Ελλήνων. Καλλιέργησαν ένα αίσθημα ανωτερότητας, και παράλληλα στην καθημερινότητα του τον μείωναν ως κατώτερο των «ευρωπαίων». Έτσι η ψωροκώσταινα φόρεσε στον γάιδαρο σαμάρι και ξεκίνησε τον «ευρωπαϊκό» της δρόμο. Και αυτοί που τον τάισαν «πολιτισμό»; 

 Τον τύφλωσαν απέναντι στην ωμή πραγματικότητα. Αντί για παιδεία του έδωσαν αντι-παιδεία, αντί για δημοκρατία του έδωσαν οικογενειοκρατία, αντί για αξίες και αρετές, τον δίδαξαν την αρπαχτή και τον ωχρεαδελφισμό. Και για πολιτισμό του έδωσαν πορνεία. Τον δε Ελληνικό πολιτισμό τον κλείδωσαν σε Μουσεία. Την γλώσσα που του άφησαν, την έκαναν ζητιάνο. Την γλώσσα που του στέρησαν, μέσα από τα σχολειά την στείρωσαν. Στην βία, στο μίσος την έντυσαν. Δυσνόητη, ελιτιστική, σαν ξένη του την φανέρωσαν. Σήμερα δεν την θέλει, δεν την ξέρει, την απεχθάνεται, την φοβάται. Μικρογραφία της δυστυχίας του.

Έτσι πέτυχαν την ανοχή του για να οδηγηθούμε στις σημερινές συνθήκες. Και σήμερα οι ίδιοι νεοέλληνες, σηκώνουνε σημαίες, κραυγάζουν λόγια εθνικά, δίχως να ξέρουν τι λένε. Το να χαρακτηρίζει κανείς τον όρο «Έλληνας» ως όρο εθνικής ταυτότητας είναι τουλάχιστον γελοίο. Το να αγνοεί ο νεοέλληνας την πνευματική και πολιτιστική διάσταση του Ελληνικού πολιτισμού συνεπάγεται την αποχή του από την Ελληνική Παιδεία. Εκ ορισμού ο μέσος νεοέλληνας είναι βάρβαρος! Ο μετέχων της Ελληνικής παιδείας είναι Έλληνας!
Έλληνας δεν γεννιέσαι, ΓΙΝΕΣΑΙ!

Η διαδρομή που οδηγεί στον Ελληνισμό, ξεκινά από την απαλλαγή μας από εθνικισμούς, ψευδαισθήσεις, λαϊκισμούς, προκαταλήψεις, άγνοια και πολλά ακόμα συμπλεγματικά χαρακτηριστικά. Αν δεν αντιληφθούμε την γύμνια του βασιλιά, πως θα αναγκαστούμε να ψάξουμε για τα ρούχα του; Πρέπει να αποδώσουμε την πραγματική αξία στους μεγάλους άνδρες της αρχαιότητας και αυτό οφείλουμε να το κάνουμε δίχως ίχνος προγονολατρίας.

Από όσα οι μεγάλοι Έλληνες δίδαξαν, πρέπει να διδαχθούμε. Από τα μεγάλα λάθη που έκαναν, διδάγματα θα βρούμε. Την παρακαταθήκη που άφησαν, να κάνουμε σκυτάλη. Γνώση, αξίες και πολιτισμό, να πάνε χέρι - χέρι. Και από πατέρα σε παιδί και από παιδί σε εγγόνι. Σε όλο τον κόσμο να ακουστούν, να γίνουν πάλι πράξη. Τον πολιτισμό των Ελλήνων να τον μάθουμε. Να τον κάνουμε ζωντανό, να εξελίσσεται να είναι πράξη στάση, οπτική.

Αν αξιωθούμε κάποτε, ως Έλληνες να ζούμε, θα γίνει μέσα από δουλειά, με κόπο και με γνώση, και με ψυχή και με καρδιά, και με πολλές «θυσίες». Εκείνον τον πολιτισμό, που σήμερα «τιμούμε», δεν θα τον έχουμε νεκρό, κλεισμένο σε μουσεία. Θα γίνει κάτι ζωντανό, θα είναι ανησυχία. Τα πάντα θα τα αμφισβητεί. Ψηλά θα ατενίζει, πυξίδα θα ‘χει καθαρό τον νου, πάντοτε την αλήθεια. Και το σωστό και τ’ αγαθό, και την ευδαιμονία όλων.

Και τότε, για άλλη μια φορά, τον κόσμο θα αγκαλιάσει το φώς εκείνου του πολιτισμού που έχουμε ξεχάσει. Και μέσα απ’ αυτόν, ο ποιο πολύτιμος καρπός, του αληθινού ανθρώπου.

Προμηθέας Αδέσμωτος
ΠΗΓΗ