Ο συμβολισμός του άστρου. Μέρος Γ': Σύγχρονες ιστορικές αναφορές. Επίλογος.

Σύμβολα Σοβιετικής Ένωσης Σύμφωνα με το σοβιετικό σύνταγμα, που γράφτηκε από τον Sverdlov το καλοκαίρι του 1918 η σοβιετική κυβέρνηση αποφασίζει να καταργήσει το παραδοσιακό ιστορικό σύμβολο της Ρωσίας. Το νέο σύνταγμα της 10ης Ιουλίου 1918 συμβόλισε όχι τα εδαφικά, αλλά τα πολιτικά στοιχεία των συμβαλλόμενων μερών της σοβιετικής ένωσης: αντί του δικέφαλου αετού εισήγαγε την κόκκινη ασπίδα με το σφυρί και το δρεπάνι, 25που συμβολίζουν τη ενότητα των αγροτών (το δρεπάνι) με τους εργαζομένους (το σφυρί) σταυρωτά πάνω από τον ανατέλλοντα ήλιο που συμβολίζει την αλλαγή. 

Λίγο νωρίτερα, στις 16 Απριλίου 1918, εισήχθη το έμβλημα του κόκκινου στρατού: ένα πεντάκτινο κόκκινο αστέρι, σύμβολο του Θεού του πολέμου Άρη. 27
“Το κίτρινο αστέρι αντιπροσωπεύει την ζωή συνάμα και την απέραντη ενέργεια του ήλιου, είναι κενό επειδή μέσα είναι το αίμα της θυσίας των εργαζομένων. Επίσης τα πέντε σημεία του αστεριού συμβολίζουν την ενότητα και τον διεθνισμό κάθε ένα από τα πέντε σημεία του αστεριού αντιπροσωπεύει μια από τις πέντε ηπείρους. 28
Το χρυσό αστέρι αντιπροσώπευε επίσης την ενότητα της κομμουνιστικής κοινωνίας και περιείχε πέντε σημεία (ένα για κάθε τμήμα της κομμουνιστικής κοινωνίας - εργαζόμενοι, αγρότες, διανοούμενοι, νεολαία και στρατιώτες). 29 Η κόκκινη σημαία, ως έμβλημα του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού, βασίστηκε στην κόκκινη σημαία της γαλλικής επανάστασης, που κληρονομείται από τους μαρξιστές. 30

Εικόνα 26Το σήμα της Σοβιετικής Ένωσης

Εικόνα 27 Η σημαία της Σοβιετικής Ένωσης

Σύμβολα Κούβας Στην σημαία της Κούβας μπορούμε να δούμε ένα πολύ ενδιαφέρον κράμα. Από την μία η σημαία σχεδιάστηκε με το σκεπτικό ότι η Κούβα θα γινόταν μια ακόμη πόλη των Η.Π.Α, οπότε ο συμβολισμός της κρατά τον ίδιο ιδεολογικό άξονα με αυτόν της αμερικάνικης σημαίας, από την άλλη η ίδια σημαία υιοθετήθηκε και από την επαναστατική κομμουνιστική κυβέρνηση. “Η σημαία της Κούβας σχεδιάστηκε στην Νέα Υόρκη το 1849 από τον εξόριστο στρατηγό Narciso Lopez. Το κόκκινο τρίγωνο είναι έμβλημα μασονικής προέλευσης, συμβολίζει την ελευθερία, την ισότητα, την αδελφοσύνη, και το αίμα που έχει χυθεί για την ελευθερία. Οι τρεις μπλε λωρίδες αντιπροσωπεύουν τις τρεις επαρχίες του κράτους, οι άσπρες την αγνότητα, την ισότητα και την ειρήνη, και το άσπρο αστέρι (Lα estrella Solitaria) είναι ένα σύμβολο για την ελευθερία και την ισότητα, και διατυπώνει σαφώς ότι η Κούβα προοριζόταν να γίνει μια επιπλέον πολιτεία των, Η.Π.Α. Επίσης το κόκκινο, το λευκό και το μπλε είναι αναφορές στην αμερικάνικη σημαία αλλά και την γαλλική επανάσταση. “ 31

Οι κομμουνιστές επαναστάτες δεν αλλάξανε, την σημαία, παρά διατηρήσανε τον συμβολισμό με κομμουνιστική όμως ορολογία.
“… το απομονωμένο άσπρο αστέρι μέσα στο ισόπλευρο κόκκινο τρίγωνο αντιπροσωπεύει την ενότητα των ανθρώπων και το αίμα που έχει χυθεί από τους επαναστάτες ήρωές μας.” 32

Εικόνα 28 Η σημαία της Κούβας

Αλλά και ο Τσε σύμβολο βαθιάς επαναστατικότητας, οραματιστής μιας δίκαιης παγκόσμιας κοινωνίας χρησιμοποιεί το αστέρι για σύμβολό του. “….Στον Τσε, το αστέρι ως στρατιωτικό διακριτικό, ως κοσμικό, και ως κομουνιστικό σύμβολο είναι στοιχείο τη άμεσης αναγνώρισης και κρυσταλλώνει την απλότητα, φιλοσοφία και ιδεολογία του.” 33

Εικόνα 29 Ο Τσε Γκεβάρα σύμβολο δίκαιου οραματιστή επαναστάτη.

Ζαπατίστας Ακόμη και στα σύγχρονα επαναστατικά κινήματα το αστέρι χρησιμοποιείται συμβολικά. Οι Ζαπατίστας το εντάσσουν στην σημαία τους Κατά την παρουσίαση της σημαίας, δήλωσαν: "Αυτό είναι το έμβλημά της προσπάθειας μας και της εξέγερσης μας. Η σημαία με ένα κόκκινο πεντάκτινο αστέρι σε μαύρο φόντο, και τα γράμματα "EZLN". Η σημαία μας είναι μαύρη και κόκκινη, που είναι τα χρώματα του πόνου και της επαναστατικής αξιοπρέπειας ενάντια σε κάθε κυβέρνηση που προσπαθεί να μας καταπιέσει. Η σημαία έχει ένα πεντάκτινο αστέρι, για να συμβολίζει τον αγώνα για την εξέλιξη του ανθρώπου. Αυτή είναι η σημαία των Zapatistas. Σε αυτή, είναι αποτυπωμένα το αίμα και ο θάνατος των ανθρώπων μας. Αλλά και η μάχη, και η ελπίδα για τη δικαιοσύνη, την ελευθερία, και τη δημοκρατία που όλοι οι μεξικανοί αξίζουν ".34

Σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης Στις 25 Οκτωβρίου 1955, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση επέλεξε ομόφωνα ένα έμβλημα, που αποτελείται από έναν κύκλο με δώδεκα χρυσά αστέρια σε γαλάζιο φόντο. Στις 8 Δεκεμβρίου 1955, η Επιτροπή των Υπουργών ενέκρινε αυτή την ευρωπαϊκή σημαία. Με φόντο τον γαλανό ουρανό, τα αστέρια που συμβολίζουν τους λαούς της Ευρώπης σχηματίζουν έναν κύκλο ως σημάδι ένωσης. Τα αστέρια είναι πάντοτε δώδεκα, αριθμός που αποτελεί σύμβολο της τελειότητας και της πληρότητας. Το μπλε χρώμα συμβολίζει την θάλασσα τον ήλιο και όλο τον πλανήτη, ενόσω το χρυσό είναι το χρώμα της φώτισης. 35

Εικόνα 30 Η σημαία της Eυρωπαϊκής Eνωσης

Ο σχεδιαστής και εμπνευστής είναι ο καλλιτέχνης Arsene Heitz που ζει στο Στρασβούργο. 
Γράφει για αυτόν ο Javier Paredes, καθηγητής της σύγχρονης ιστορίας στο πανεπιστήμιο Alcala της Ισπανίας, σε δημοσίευση του περιοδικού ZENIT 36, ‘…Ο Heitz ακούει εσωτερικά τον Θεό. Με άλλα λόγια, προσεύχεται με καρδιά, και νου. Λέει ότι είναι αφιερωμένος βαθιά στην Παρθένο. Έτσι, λαμβάνει έμπνευση όχι μόνο από το ταλέντο του, αλλά και από τις σιωπηλές φωνές με τις οποίες ο ουρανός μιλά στα άτομα καλής θέλησης, μεταξύ των οποίων ο Heitz αναμφισβήτητα συγκαταλέγεται…’

Ο ίδιος ο Arsene Heitz αποκαλύπτει σε γαλλικό περιοδικό την έμπνευσή του και μας εξιστορεί ότι εκείνη την περίοδο διάβαζε την ιστορία εμφανίσεων της Παρθένου στη Rue du Bac στο Παρίσι. Οραματίστηκε τότε τα 12 αστέρια σε κυκλική διάταξη με μπλε υπόβαθρο. Στην αρχή θεώρησε αυτή την εικόνα ως ένα κύημα της φαντασίας, μεταξύ πολλών που τρέχουν στο μυαλό ενός καλλιτέχνη. Με τον καιρό η προσοχή του όμως εστιάστηκε σε αυτήν την ιδέα, και έγινε θέμα έντονου συλλογισμού.

Εικόνα 31 Πολύ συχνά καθολικοί απεικονίζουν την Παρθένο Μαρία, όπως φανερώνεται στην Αποκάλυψη, στεφανωμένη με δώδεκα αστέρια.

Ο καθηγητής Paredes αναγνωρίζει ότι "ούτε τα αστέρια ούτε το μπλε της σημαίας δεν είναι ιδιαίτερα θρησκευτικά σύμβολα, σεβόμενος κατά συνέπεια τη συνείδηση όλων των Ευρωπαίων, ανεξάρτητα από τις πεποιθήσεις τους." 
Υπενθυμίζει ότι όταν ο πρώτος διευθυντής Τύπου και Υπηρεσίας Πληροφοριών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Paul M.G. Levy, έπρεπε να εξηγήσει στα μέλη της οικονομικής Κοινότητας την έννοια του σχεδίου, ερμήνευσε τον αριθμό 12 αστεριών ως αριθμό της πληρότητας, δεδομένου ότι στη δεκαετία του '50 δεν υπήρξαν 12 μέλη στο Συμβούλιο, ούτε στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Έτσι έγινε σαφές ότι το πλήθος των αστεριών της σημαίας δεν έχει καμία σχέση με το πλήθος των χωρών μελών. 37 
Πιθανόν χωρίς να το συνειδητοποιηθεί η Ευρωπαϊκή ένωση καθιέρωσε το σύμβολο της σημαίας της, την 8 Δεκεμβρίου που είναι η ημέρα εορτασμού της Παρθένου Μαρίας κατά τους καθολικούς. 
Ο καθ. Paredes συμπεραίνει ότι οι συμπτώσεις είναι πολλές. Ισχυρίζεται ότι στην σημαία της ευρωπαϊκής ένωσης μπορούμε να αναγνωρίσουμε το χαμόγελο και την ευγένεια της Παρθένου Μαρίας….υπάρχει έτσι πάντα η πρόκληση να αποδείξουμε με την πράξη και το παράδειγμά μας την αναβίωση των παλαιών χριστιανικών αξιών. 38

Βλέπουμε ότι στην σημαία της Ε.Ε το σύμβολα του άστρου δεν έχει ξεκάθαρη σημασία. Υιοθετείται ο συμβολισμός της εικόνας της Αποκάλυψης όπου και πάλι το νόημα δεν είναι ξεκάθαρο. Παραπέμπει μεν στην Παρθένο αλλά με έναν τρόπο έμμεσο και ουσιαστικά δεν είναι η Παρθένος αυτό που επιχειρείται να συμβολιστεί.
Το άστρο επίσης δεν έχει συγκεκριμένη σημασία αλλά επιλέγεται έμμεσα. Του δίδεται μια επιπρόσθετη σημασία από αυτήν που προείχε. Το μεν 12 συμβολίζει την πληρότητα, το άστρο όμως τι συμβολίζει; Αυτό μοιάζει να αφήνεται υπονοούμενο. Έτσι το άστρο ως παγκόσμιο σύμβολο αναλαμβάνει τον αυτοπροσδιορισμό του.

Η σημαία του Ισραήλ Το σύμβολο του αστεριού ήταν δημοφιλές στον μεσαίωνα, μεταξύ των ανώτερων κυβερνητικών υπαλλήλων, από τους Εβραίους και ευγενείς στην Ισπανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Δανία. Το εξάκτινο, σκαλιζόταν σε συναγωγές και σε εβραϊκά κείμενα αλλά και σαν διακοσμητικό στοιχείο σε χριστιανικές εκκλησίες.

Εικόνα 32 Η σημαία του Ισραήλ

Είναι αδύνατο να ειπωθεί ακριβώς πότε η εβραϊκή κοινότητα άρχισε να θεωρεί το εξάκτινο αστέρι ως ασπίδα του Δαβίδ. Οι περισσότεροι μελετητές ορίζουν την απαρχή της αντιστοίχισης αυτής σε ένα εβραϊκό βιβλίο για την μαγεία του 12ου αιώνα. 39

Τα έξι σημεία συμβολίζουν τον κοσμικό κανόνα του Θεού και τις έξι κατευθύνσεις: Βορράς, νότος, ανατολή, δύση, πάνω-κάτω.
Υπάρχουν και άλλες εξηγήσεις στον συμβολισμό του αστεριού του Δαβίδ.
Μια είναι ότι ένα εξάκτινο αστέρι εδράζει την μορφή και αντλεί ουσία από το στερεό κέντρο του. Αυτός ο εσωτερικός πυρήνας αντιπροσωπεύει την πνευματική διάσταση, που περιβάλλεται από τις έξι καθολικές κατευθύνσεις. Στην καββάλα, τα δύο τρίγωνα αντιπροσωπεύουν τα αντίθετα στοιχεία που είναι έμφυτα στον άνθρωπο: καλό-κακό, πνευματικό-υλικό, κ.λ.π....
Τα δύο τρίγωνα αντιπροσωπεύουν επίσης την αμοιβαία σχέση των εβραίων με τον Θεό. Το τρίγωνο που δείχνει "επάνω" συμβολίζει τις καλές πράξεις μας που ανεβαίνουν στον ουρανό, και ενεργοποιούν έπειτα μια ροή της καλοσύνης πίσω κάτω στον κόσμο, που συμβολίζεται από το τρίγωνο που δείχνει “κάτω”. 40

Μελετητές όπως ο Franz Rosenzweig έχουν αποδώσει βαθιά θεολογική σημασία στο σύμβολο. Παραδείγματος χάριν, σημειώνουν ότι το κορυφαίο τρίγωνο δείχνει προς τα πάνω, προς το θείο, ενώ το χαμηλότερο τρίγωνο προς τα κάτω, προς τον πραγματικό κόσμο. Μερικοί σημειώνουν ότι ο συνδυασμός καθιστά τα τρίγωνα αδιάσπαστα, όπως τους εβραίους. Μερικοί λένε ότι οι τρεις πλευρές αντιπροσωπεύουν τους τρεις τύπους Εβραίων. Ενώ αυτές οι θεωρίες είναι θεολογικά ενδιαφέρουσες, δεν έχουν στερεή ιστορική βάση.
Το σύμβολο των συνδυασμένων ισόπλευρων τριγώνων είναι κοινό στη Μέση Ανατολή και τη βόρεια Αφρική, και θεωρείται ότι φέρει καλή τύχη. Εμφανίζεται περιστασιακά σε εβραϊκά έργα τέχνης, αλλά ποτέ ως αποκλειστικά εβραϊκό σύμβολο. 41

Αυτό το σύμβολο θεωρήθηκε ότι έχει μαγικές δυνάμεις και μπορεί να προστατεύσει από τα κακά πνεύματα. Το σύμβολο χρησιμοποιήθηκε επίσης ως μαγικό από τους Μουσουλμάνους (ως σφραγίδα του Σολομώντα)
Το άστρο του Δαβίδ ήταν για τους Εβραίους διακοσμητικό στοιχείο. Χρησιμοποιήθηκε ως επίσημο εβραϊκό σύμβολο για πρώτη φορά το 1354 όταν δόθηκε στην εβραϊκή κοινότητα στην Πράγα το δικαίωμα να έχει δική της σημαία. 42 43

Η σημερινή εποχή Οι αντιλήψεις στις αρχές του εικοστού αιώνα σχετικά με την σημασία του πεντάκτινου λαμβάνουν συχνά υπ' όψιν τα ιστορικά δεδομένα του δέκατου έκτου αιώνα στα οποία βασίστηκαν οι ταινίες Der Golem(1914), Der Golem und die Tanzerin(1917), Der Golem: Το Wie er in die Welt kam(1920) του Paul Wegener (1874-1948).
Οι ταινίες αφηγούνται το μύθο ενός πήλινου αγάλματος φτιαγμένου από τον ραβίνο Loew κατά τη διάρκεια του δέκατου έκτου αιώνα. Το άγαλμα παίρνει ζωή από έναν έμπορο που το βρίσκει στην ανασκαφή μιας συναγωγής στην Πράγα. Η ιστορία είναι μεταφορά ενός διηγήματος του 1580 όπου ο ραβίνος Loew δημιουργεί τον πήλινο άνθρωπο για να προστατεύσει το εβραϊκό γκέτο από τις διώξεις του αυτοκράτορα Rudolph ΙΙ. Στην εικόνα 23 από την ταινία Der Golem φαίνεται το Golem να φορά στο στήθος ένα πεντάκτινο αστέρι. 

Εικόνα 33 Φωτογραφία από την ταινία Der Golem (1914) του Paul Wegener (1874-1948).

Εξάκτινο χρησιμοποιεί ο Ingmar Bergman στην ταινία του The Magician (1958). Στην ταινία Metropolis του Fritz Lang (1926) ένα μεγάλο ανεστραμμένο πεντάκτινο βρίσκεται πίσω από την καρέκλα όπου εμψυχώνεται το ρομπότ και ένα ανάγλυφο όρθιο πεντάκτινο, βρίσκεται στην πόρτα του σπιτιού του Rotwang. Εάν αυτές οι χρήσεις είναι καλυμμένος αντισημιτισμός ή έγκυρες αναφορές στον μεσαιωνικό ερμητισμό είναι ένα ερώτημα.

Σε πεζοδρόμια της Αθήνας όχι μόνο κεντρικών αλλά και μικρών δρόμων σε απόμακρες γειτονιές συναντά κανείς παράξενα μεταλλικά καπάκια. Στέκουν εκεί απαρατήρητα για πολλές δεκαετίες. Τέτοια καπάκια υπάρχουν σε όλες τις πόλεις στον κόσμο. Της Αθήνας όμως έχουν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα.. Τα καπάκια αυτά παρόλο πού πολλές φορές καλύπτουν δίκτυα δημόσιας χρήσης είναι διαφορετικά από τα συνηθισμένα που χρησιμοποιούν οι δημοτικές και δημόσιες υπηρεσίες. Κανονικά πρέπει να έχουν τα αρχικά της εταιρείας (π.χ. OTE για τα καπάκια τηλεπικοινωνιών, ΕΥΔΑΠ, για το νερό κ.λ.π...) την ημερομηνία τοποθέτησης ή ακόμα το όνομα και το τηλέφωνο του κατασκευαστή. Αυτό βέβαια δεν ισχύει για κάποια πολυάριθμα παράξενα καπάκια. Αυτά έχουν πάνω τους σχεδιασμένα περίεργα απόκρυφα σύμβολα, κυρίως την πεντάλφα σε πολυάριθμες παραλλαγές. Μερικές φορές δεν καλύπτουν τίποτα. Υπάρχει από κάτω τους απλώς συσσωρευμένη βρώμα πολλών χρόνων.
Την δεκαετία του '90 δόθηκε δημοσιότητα στο θέμα και φάνηκε ότι οι δημόσιες αρχές ήταν απληροφόρητες για την ύπαρξή τους. Το φθινόπωρο 2000, μετά από τη δημοσίευση άρθρου που γράφτηκε στο εβδομαδιαίο περιοδικό Ταχυδρόμος, η ΕΥΔΑΠ δήλωσε ότι δεν είχαν χρησιμοποιήσει ποτέ τέτοια μεταλλικά καπάκια, παρόλο που κάποια κάλυπταν εγκαταστάσεις της.

Εικόνα 34 Ένα από τα καλύμματα φρεατίων της Αθήνας με εγχάρακτο το πεντάκτινο αστέρι.

Πολλές ερωτήσεις προκύπτουν. Ποιος σχεδίασε αυτά τα καπάκια και για ποιο σκοπό; Ποιο σχέδιο βρίσκεται πίσω από τη διανομή και τη τοποθέτησή τους; Γιατί επιλέχτηκε το σχέδιο της πεντάλφα και των παραλλαγών του; Γιατί να υπάρχουν μαγικά σύμβολα στα πεζοδρόμια; Τι δείχνουν ή σηματοδοτούν; 44

Πέρα από τις ερωτήσεις αυτές όμως ενδιαφέρον έχει η παρατήρηση ότι η φαντασία του σύγχρονου ανθρώπου που γνωρίζει την ύπαρξη αποκρυφιστικής σημασίας της πεντάλφα είτε την χρησιμοποιεί ως σήμα είτε φαντάζεται σκευωρίες ή αποκρυφιστικούς χάρτες και δολοπλοκίες όπου την συναντά.

Οι ψαράδες στη μεσόγειο (Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Ελλάδα, Μάλτα και αλλού) ζωγραφίζουν πεντάκτινα αστέρια στις βάρκες. Η πρακτική είναι διαδεδομένη σε όλη περιοχή.

Εικόνα 35 Φωτογραφίες που λαμβάνονται από τα μαγικά σύμβολα, από Frederick Goodman, 1989

Οι λαϊκές παραδόσεις διατηρούν ένα ζωντανό δεσμό με το παρελθόν. Παρόλο που τα ΜΜΕ μας βομβαρδίζουν με την αντίληψη ότι το σύμβολο της πεντάλφα είναι ένα σατανιστικό σημάδι, οι ψαράδες κρατώντας βαθιά στον κόρφο τους την συμβουλή, ποιος ξέρει, ίσως του Πυθαγόρα, συνεχίζουν να ζωγραφίζουν στις βάρκες τις πεντάλφες για προστασία κι εξορκισμό του κακού.

Η σύλληψη της ιδέας για το πρόγραμμα EARTHSTAR έγινε το 1996. 45 Η σκέψη ήταν η θερμοκρασία που παράγεται στην επιφάνεια ενός διαστημικού σκάφους κατά την επανείσοδο του να χρησιμοποιηθεί για την δημιουργία ενός κεραμικού αντικείμενου που θα προκύψει από το κράμα, διαφορετικών δειγμάτων γης. Τα δείγματα θα προέρχονται από χώρες που είτε συμμετέχουν είτε έχουν συμμετάσχει πρόσφατα σε ένοπλη σύρραξη. Το κεραμικό αντικείμενο που θα έρθει από το διάστημα, αναφέρεται μεταφορικά στην ειρήνη. Η επιλογή των περιοχών γίνεται με την χρήση ενός συμβόλου που η σημασία του είναι διεθνική. Συγκεκριμένα με κεντρικό σημείο την Κρήτη, σχηματίζεται ένα πεντάκτινο αστέρι στη γη. Τα σημεία των ακμών του ή οι περιοχές από όπου διέρχεται μία ακτίνα του αστεριού και βρίσκονται ή υπήρξαν σε πρόσφατη πολεμική σύρραξη είναι οι περιοχές από όπου θα ληφθούν τα δείγματα. Η σύγκλιση των ακτινών στην Κρήτη καθώς και το ‘ευτηκτικό’ 46 αντικείμενο που διαμορφώνεται από τα ορυκτά δείγματα που λιώνονται μαζί στο διάστημα χρησιμεύουν ως σύμβολα που δείχνουν τη δυνατότητα ενός ειρηνικού μέλλοντος. Οι άνθρωποι επικοινωνούν μέσω της τέχνης με σύμβολα που ξεπερνούν τα όρια του χρόνου και των διαφορετικών πολιτισμών. Το πεντάκτινο αστέρι επιλέγεται ως σύμβολό της χρυσής τομής.

Υπάρχει μια ποιητική ποιότητα στην ευτηκτική διαδικασία: το σημείο τήξης για όλα τα συστατικά μαζί είναι χαμηλότερο από αυτό που έχει οποιοδήποτε μεμονωμένο από τα συστατικά. Η αναλογία μπορεί να σχετιστεί με την διαδικασία της ειρήνης: για την ειρήνη, πρέπει να επιστρατευθεί ένα είδος " ευτηκτικής πολιτικής ".

Για τον καλλιτέχνη ως διαστημικό εξερευνητή γράφει στο περιοδικό ‘Leonardo’, ο Roger Malina, αστροφυσικού και συντάκτη άρθρων σχετικά με την τέχνη: "Πρέπει ως είδος, να πάμε στο διάστημα ως λύση στα γήινα προβλήματα αλλά και ως ευκαιρία για ανακαλύψεις και εξερευνήσεις." 47
Η διεπιστημονική τέχνη, που χρησιμοποιεί τη διαστημική τεχνολογία, είναι πρόκληση. Οι τεχνολογικές και φιλοσοφικές πτυχές του έργου πρέπει να είναι σε ισορροπία. Το πρόγραμμα EARTHSTAR καταδεικνύει ζητήματα πολιτικών επιλογών ζωής και θανάτου στη γη και αναδεικνύει την ειρήνη. Το EARTHSTAR είναι ένα πρόγραμμα που κοιτάζει το μέλλον, ενός ειρηνικού πολιτισμού με τη συμμετοχή και συμβολή χωρών που είναι σε ένοπλη σύγκρουση. Σε αυτήν την συμβολική "σύνδεση ουρανού, γης, και ανθρωπότητας" 48, βλέπουμε την δύναμη της τέχνης να αλλάξει τον κόσμο.

Συμπέρασμα Παρόλο που είναι αρκετά δύσκολο να τεκμηριωθεί ιστορική σχέση στις χρήσεις του άστρου, που συναντάμε στα μήκη και πλάτη της γης, διαπιστώνουμε όμως ότι το μήνυμα που εκπέμπει είναι σταθερό.
Υπάρχει κάποια βαθύτερη αιτία που δίνει σε όλες τις χρήσεις συγγενική ερμηνεία;
Σήμερα το άστρο όσο κι αν δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει είναι σύμβολο πιο κοινό ακόμα κι από τον σταυρό. Υπάρχει παντού γύρω μας και συμβολίζει ποιότητα, ελπίδα, ανωτερότητα κλπ. Αν βγει κανείς από το σπίτι του και μετρήσει πόσες φορές συναντά αυτό το σύμβολο γύρω του θα εκπλαγεί. Ωστόσο υπάρχει μια εμμονή κυρίως από παραθρησκευτικές οργανώσεις να αποδοθεί σατανιστική ταυτότητα ειδικά στην πεντάλφα.

Πίσω από την εστίαση που εμφανίζεται σε τούτο το σύμβολο υπάρχουν αιτίες. Είναι οι νεοπλατωνική ερμηνεία η σωστή που θεωρεί ότι ένα σύμβολο σαν το άστρο έχει αρχετυπική αξία παγκόσμια και αιώνια αναλλοίωτη; Είναι σωστή η ερμηνεία του Γιούνγκ που δίνει στο σύμβολο τον χαρακτήρα μίας λεωφόρου του συλλογικού ασυνείδητου; Είναι μια ψυχαναλυτική θεώρηση πιο ορθή, που θέλει κάθε άνθρωπος να φτιάχνει τα δικά του σύμβολα, επηρεασμένος από το περιβάλλον και το ασυνείδητό του; Όποια ερμηνευτική μέθοδο κι αν επιλέξει κανείς, φτάνει μετά από συλλογισμό στο συμπέρασμα ότι ο σύγχρονος άνθρωπος, έχει ανάγκη για κάποια ελπίδα. Περιμένει κάποιο σημαντικό γεγονός να σημάνει την εξέλιξή του ανθρώπινου είδους. Άλλοι πιστεύουν ότι αυτό θα προέλθει από θεία δύναμη, άλλοι με κάποια εξωγήινη επαφή, άλλοι μέσω κοινωνικών αλλαγών, άλλοι με συνειδησιακή εξέλιξη. Ο θεός θα φέρει το γεγονός που ελπίζουμε ή ο άνθρωπος;

Το σύμβολο της πεντάκτινου είναι το ποιο κατάλληλο για να συμβολίσει την ελπίδα. Είναι ο μικρόκοσμος του ανθρώπου αυτό που σίγουρα θα φέρει το φως στην γη. Δια μέσου των χεριών του θα γειωθεί ακόμη και η θεία θέληση. Άλλωστε τα περισσότερα από τα δεινά που σήμερα ζητά να αποφύγει, ο ίδιος ο άνθρωπος με την δραστηριότητά του τα έχει δημιουργήσει.

Νιώθω ένα σύγκρυο να μου περνά την ραχοκοκαλιά. Η ώρα πέρασε και έχω παγώσει. Τρίβω τα χέρια να ζεσταθούν και ρίχνω μια τελευταία ματιά στ’ άστρα. Α! τελικά είναι πεντάλφα γαντζωμένα εκεί ψηλά στον ουρανό! Είμαι σίγουρος… Μπαίνω στο αυτοκίνητο και βάζω μπροστά. Σε λίγο θα είμαι ξανά στην πόλη όπου τα άστρα του ουρανού δεν φαίνονται, και γι’ αυτό τα έχουμε ζωγραφίσει παντού μην τυχόν και τα ξεχάσουμε.

Ο συμβολισμός του άστρου. Μέρος Α' Εισαγωγή - Αρχαίες ιστορικές αναφορές.

Ο συμβολισμός του άστρου. Μέρος Β'.:Νεότερες ιστορικές αναφορές.

Βιβλιογραφία

Baigent, M., and Leigh R. The Elixir and the Stone. A History of Magic and Alchemy. London: Penguin, 1998.

Becker U. The Continuum Encyclopaedia of Symbols. New York: Continuum, 2000.

Benoist, Luc. Σημεία Σύμβολα και Μύθοι. Αθήνα: Καρδαμίτσα, 1992.

Blavatsky, H.P. Ίσις Αποκαλυμμένη. Αθήνα: Ιάμβλιχος, 1997.

Cirlot, J.E. Το Λεξικό των Συμβόλων. Αθήνα: Κονιδάρη, 1995.

Crowley, Αleister. Το Βιβλίο του Θωθ. Αθήνα: Ιάμβλιχος, 1992.

Damasus, Winzen. Symbols of Christ. New York: P.J Kenedy & Sons, 1955.

Fortune, Dion. Η Μυστική Καββάλα. Αθήνα: Ιάμβλιχος, 1986.

Gilchrist, Cherry. Πλανητικός Συμβολισμός στην Αστρολογία. Αθήνα: Ιαμβλίχος, 1983

Gombrich, E.H. Symbolic Ιmages Studies in the Art of the Renaissance. London: Phaidon, 1972.

Goodman, Frederick. Magic Symbols. London: Brian Trod Publishing House Limited, 1989.

Hall, J. Illustrated Dictionary of Symbols in Eastern and Western Art. London: Murray, J., 1997.

King, Francis. Magic The Western Tradition. London: Thames and Hudson, 1975.

Knight, Gareth. Η Παράδοση της Δύσης, Ιστορική Αναδρομή των Εσωτερικών Κινημάτων της Δύσης. Αθήνα: Ιάμβλιχος, 1989.

Liungman, C.G. Dictionary of symbols. New York: Starling, 1994.

Owusu, H. Symbols of Egypt. New York: Sterling, 2000.

Raleigh, A.S. Απόκρυφη Γεωμετρία. Αθήνα: Ιάμβλιχος, 2000.

Regardie, Israel. Η Καββάλα και τα Σύμβολά της. Αθήνα: Ιάμβλιχος, 1991.

Roob, A. Alchemy and Mysticism. Italy: Taschen, 1997.

Schwartz, Paul, Waldo. Art and the occult. London: Paperbacks, 1977.

Taylor, Thomas. Η Θεωρητική Αριθμητική των Πυθαγορείων. Αθήνα: Ιάμβλιχος, 1999.

Westcott, W., Wynn, and Doreal, M., Dr., eds. Σεφέρ Γετζιρά, Η Βίβλος της Δημιουργίας. Αθήνα: Ιάμβλιχος, 1990.

“Αστρολογία.“ Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος, Λαρούς, Μπριτάνικα.1981 ed.

“Αστρονομία.“ Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος, Λαρούς, Μπριτάνικα.1981 ed.

Δημητροκάλλη, Γ. Γεράκι οι Τοιχογραφίες των Ναών του Κάστρου. Αθήνα: 2001.

Δημητροκάλλη, Γ., και Μουτσόπουλου, Ν. Η Ελληνική Ημισέληνος. Αθήνα: 1988.

Θεοδοσίου, Στράτος, και Δανέζης, Μάνος. Τα Άστρα και οι Μύθοι τους. Αθήνα: Δίαυλος, 1992

Κούπερ, Τ. Λεξικό συμβόλων. Αθήνα: Πύρινος Κόσμος, 1992.

Μπαμπινιώτη, Γ. ”Πεντάλφα.” Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας, 1998.

Μπρατσιώτη, Παν. “Αστήρ.“ Εγκυκλοπαίδεια Θρησκευτική και Hθική.

“Πεντάκτινο.“ Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος, Λαρούς, Μπριτάνικα.1981 ed.

“Πεντάλφα.“ Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος, Λαρούς, Μπριτάνικα.1981 ed.

Πέτρου, Αλέξιου. Ιάμβλιχος, Περί του Πυθαγορικού Βίου. Αθήνα: Ζήτρος, 2001.

Πλακίδη, Στ. “Αστήρ των Μάγων.“ Εγκυκλοπαίδεια Θρησκευτική και Hθική.

Προκοπίου, Αγγέλου, Γεωργίου. O Κοσμολογικός Συμβολισμός στην Αρχιτεκτονική του Βυζαντινού Ναού. Αθήνα: Πύρινος κόσμος, 1981.

Συλλογικό. Συμβολισμός και Αναζήτηση. Αθήνα: Ιάμβλιχος, 1993.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ


25 . David, Stevenson. The Origins of Freemasonry, Scotland's century 1590-1710 . Cambridge: Cambridge University Preί, 1988.

26 . “1918-1999.” State Emblem of RSFSR. 4 Οκτ. 2002 .

27 . Brian, Basgen. “Η σημασία των συμβόλων της σοβιετικής ένωσης”. Marxists Internet Archive Director . 07 Jul 2000. 4 Οκτ. 2002 28 . „USSR Flag“ 4 Οκτ. 2002 .

29 . “Σημαία της ΕΣΣΔ” ‘Ενωση των Σοβιετικών σοσιαλιστικών Δημοκρατιών. 4 Οκτ. 2002 .

30 . >.“Η σημασία των συμβόλων της σοβιετικής ένωσης” 4 Οκτ. 2002 .

31 . “Cuba.” 18 Οκτ. 2002 .

32 . Zeljko, Heimer. “The Flag.” 3 June 2001. 18 Οκτ. 2002 .

33 . “Che Guevara: Icon, Myth, and Message.” 18 Οκτ. 2002 .

34 . “The flag.“ 18 Οκτ. 2002 .

35 . “Παράρτημα A1 4 .“ Υπηρεσία Εκδόσεων Διοργανικό εγχειρίδιο σύνταξης κειμένων E. U. Οκτ 2002 .

36 . Polo, Mark. “Article #ZE99120707” . ZENIT News Agency. 7 December 1999.

37 . “The symbols.” The ABC of the European Union, 4 Οκτ 2002 .

38 . “European Union.” 27 Νοε. 2002 .

39 . “How did Star of David become Jewish symbol?”. 3 Οκτ. 2002 .

40 . Shraga, Simmons. “Star of David.” 17 Οκτ. 2002 .

41 . “Star of David,” Judaism 101, 3 Οκτ. 2002 .

42 . Alec, Mishory. “The Flag and the Emblem” Open University of Israel. 8 Δεκ. 2002

43 . Εβραϊκή εγκυκλοπαίδεια. Εγκυκλοπαίδεια Britannica (εβραϊκή εκδοση) 1986 ed.

44 . Βέμπος. “Η περίπτωση των μυστήριων καπακιών: Ορόσημα, Sigils ή τι;” 19 Οκτ. 2002

45 . Richard, Clar. “EARTHSTAR : A SPACE ART EUTECTIC”, 48th International Astronautical Congress IAA-97-IAA.8.2.06. October 6-10, 1997 / Turin, Italy

46 . Εύτηκτος: λιώνει στην πιο χαμηλότερη δυνατή θερμοκρασία. Αναφέρεται για κράματα των οποίων η θερμοκρασία τήξης των επιμέρους συστατικών είναι υψηλότερη από αυτήν του μίγματος πριν την τήξη.

47 . Roger, F., Malina, “The Artist As Space Explorer.” The Art Journal Leonardo IAA-95-IAA.8.2.01 (Oslo, Norway : 46th International Astronautical Congress) 1995, p.3.

48 . Ueshiba, Morishei. The Art Of Peace, trans. John Stevens. Boston & London : Shambhala, 1987. p.20.

Λ.Κ

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ