Παρόλο που έχει περάσει η εποχή που τα παιδιά μου έδιναν πανελλήνιες εξετάσεις (η εποχή που έδινα εγώ χάνεται στην αχλύ της προϊστορίας) το ενδιαφέρον μου γι’ αυτόν τον θεσμό έχει εύλογα ατονήσει, αλλά δεν έχει χαθεί εντελώς -ας πούμε ότι τώρα είμαι απλός παρατηρητής, από τις κερκίδες.
Προχτές ξεκίνησαν οι φετινές εξετάσεις, πιο αργά από άλλες χρονιές εξαιτίας της πανδημίας. Και με το καλημέρα, στο μάθημα της Γλώσσας για τους υποψηφίους που έδιναν «με το παλαιό σύστημα», δόθηκε στους υποψηφίους ένα κείμενο που παρουσιάζει ποικίλα προβλήματα, που θα τα εξετάσουμε στο σημερινό μας άρθρο.
Το θέμα μπορείτε να το δείτε εδώ, όπως δόθηκε στους υποψηφίους. Όπως δηλώνεται, πρόκειται για διασκευή ενός άρθρου του συγγραφέα Αλέξη Σταμάτη, που δημοσιεύτηκε αρχικά στο Βήμα στις 9.2.2020, με τίτλο «Ανάγνωση: η προσωπική τέχνη». Φυσικά, το κείμενο που δόθηκε στους υποψηφίους έχει συντομευτεί -ίσως να έχουν γίνει και κάποιες μικροαλλαγές.
Καλό θέμα, θα πείτε. Βιβλίο, ανάγνωση, δίνει καλή βάση για συζήτηση και προβληματισμό. Πράγματι. Ωστόσο, το συγκεκριμένο κείμενο έχει κάποιες αδυναμίες που ήρθαν στο φως σταδιακά.
Όλα ξεκίνησαν όταν φίλος του ιστολογίου, μάχιμος εκπαιδευτικός της δευτεροβάθμιας, με ρώτησε: Τι θα καταλάβαινες αν διάβαζες «κινητός τύπος»;
Τίποτα, του λέω, αλλά δώσε μου ολόκληρη τη φράση.
Και μου δίνει την εξής φράση, που είναι παρμένη από το κείμενο του κ. Σταμάτη: Αλλά μέχρι τον 17ο αιώνα, η κοινωνία της ανάγνωσης στην Ευρώπη είχε αλλάξει δραστικά. Οι τεχνολογίες κειμένου, όπως ο κινητός τύπος, και η άνοδος της λαϊκής γραφής βοήθησαν στην προώθηση της πρακτικής που αγαπάμε σήμερα: διαβάζουμε λέξεις, χωρίς να τις εκφέρουμε φωναχτά…
Tι είναι ο κινητός τύπος; Στα ελληνικά τέτοιος όρος δεν υπάρχει. Οπότε γράφω στο Φέισμπουκ για το «μαργαριτάρι του κειμένου» τα εξής: Τι είναι ο «κινητός τύπος», τον οποίο κλήθηκαν να κατανοήσουν οι υποψήφιοι; Είναι κατά λέξη μετάφραση από το movable type, που όμως εδω δεν θα πεί «τύπος» αλλά «κινητά τυπογραφικά στοιχεία»! Εννοείται η επινόηση της τυπογραφίας!!