9. Καρλ Γιουνγκ, "Έκτος Λόγος προς τους Νεκρούς": ο όφις και η περιστερά

Λόγος ΣΤ΄

Ο δαίμων της σεξουαλικότητας έρχεται στην ψυχή μας σαν ερπετό. Είναι το μισό μιας ανθρώπινης ψυχής και αποκαλείται σκέψη-επιθυμία. Ο δαίμων της πνευματικότητας κατεβαίνει μέσα στην ψυχή μας σαν ένα άσπρο πουλί. Είναι το μισό μιας ανθρώπινης ψυχής και αποκαλείται επιθυμία-σκέψη.

Το ερπετό είναι μια γήινη ψυχή, κατά το ήμισυ δαιμονική, ένα πνεύμα συγγενές με τα πνεύματα των νεκρών. Σαν τα πνεύματα των νεκρών, το ερπετό εισέρχεται επίσης σε διάφορα γήινα αντικείμενα. Το ερπετό προκαλεί στις ψυχές των ανθρώπων τον φόβο γι’ αυτό, αλλά ταυτόχρονα ανάβει και την επιθυμία. Το ερπετό έχει έναν γενικά φαλλικό χαρακτήρα και αναζητεί πάντοτε την συντροφιά των νεκρών. Συνδέεται με τους νεκρούς που είναι δεμένοι με τη γη και δεν έχουν βρει τον δρόμο για να περάσουν στην κατάσταση της απομόνωσης. Το ερπετό είναι μια πόρνη και συγχρωτίζεται με τον διάβολο και τα διαβολικά πνεύματα. Είναι ένας τύραννος και ένα πνεύμα που βασανίζει και πάντοτε βάζει σε πειρασμό τους ανθρώπους να  διατηρούν  το χειρότερο είδος συντροφιάς.

Το λευκό πουλί είναι η κατά το ήμισυ θεϊκή ψυχή του ανθρώπου. Κατοικεί μαζί με τη μητέρα και περιστασιακά κατέρχεται από την κατοικία της μητέρας. Το πουλί είναι αρσενικό και αποκαλείται αποτελεσματική σκέψη. Το πουλί είναι αγνό και μοναχικό, ένας αγγελιαφόρος της μητέρας. Πέτα ψηλά πάνω από τη γη. Κυριαρχεί στην απομόνωση. Φέρνει μηνύματα από μακριά, από εκείνους που έχουν φύγει νωρίτερα, από εκείνους που έχουν τελειοποιηθεί. Κουβαλά τα λόγια μας ως τη μητέρα. Η μητέρα παρεμβαίνει και προειδοποιεί, αλλά δεν έχει δύναμη απέναντι στους θεούς. Είναι ένα όχημα του ήλιου.

Το ερπετό κατέρχεται στα βάθη και με την πονηριά του ή παραλύει ή ενεργοποιεί τον φαλλικό δαίμονα. Το ερπετό φέρνει από τα βάθη τις ίδιες τις δόλιες σκέψεις αυτών που είναι γήινοι, σκέψεις που εισβάλλουν μέσα από όλα τα αγγίγματα και είναι εμποτισμένες με επιθυμία. Μολονότι το ερπετό δεν επιθυμεί να υπάρξει, εντούτοις είναι χρήσιμο για μας. Το ερπετό διαφεύγει από την αντίληψή μας, το αναζητούμε και μας δείχνει τον δρόμο που με την περιορισμένη ανθρώπινη εξυπνάδα μας δεν θα μπορούσαμε να βρούμε.

Οι νεκροί κοίταξαν με περιφρόνηση και είπαν: «πάψε να μας μιλάς για τους θεούς, τους δαίμονες και τις ψυχές. Στην ουσία τα γνωρίζουμε όλα αυτά εδώ και πολύ καιρό».

ΥΠΟΜΝΗΜΑ (ΣΥΝΟΨΗ ΑΠΟ ΤΟ STEPHAN HOELLER, THE GNOSTIC JUNG AND THE SEVEN SERMONS TO THE DEAD, QUEST BOOKS 1982, ΣΕΛ. 150-176):

Στον Έκτο Λόγο ο διδάσκαλος αναπτύσσει το θέμα της σεξουαλικότητας και της πνευματικότητας, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην εκδήλωση των αρχών αυτών στη σφαίρα των αρχετυπικών εικόνων με τη μορφή του ερπετού-φιδιού και του λευκού πουλιού. Το φίδι και το πουλί περιγράφονται ως μισή ανθρώπινη ψυχή το καθένα και έτσι συμβολίζουν συγκεκριμένες ενσαρκώσεις των δύο αρχών των αντιθέτων που, όταν ενσωματώνονται στην τελική κατάσταση της ενότητας, συνθέτουν την ολότητα της ύπαρξης προς την οποία κινείται η ανθρώπινη συνείδηση κατά την προσπάθεια της εξατομίκευσης.

Το φίδι και το πουλί με τη σειρά τους αποτελούνται το καθένα από μια δυαδικότητα που σχηματίζεται από τα δύο αντίθετα, της επιθυμίας και της σκέψης: το φίδι αποκαλείται σκέψη-επιθυμία, ενώ το πουλί επιθυμία-σκέψη. Αυτή η αινιγματική περιγραφή μπορεί να εκληφθεί ως υπόδειξη ότι το φίδι της σεξουαλικότητας έχει την κύρια αρχή του κινήτρου του στην επιθυμία και ότι οι σκέψεις του είναι ριζωμένες σ’ αυτήν. Το λευκό πτηνό της πνευματικότητας, από την άλλη, πηγάζει από την περιοχή της αφηρημένης σκέψης και η πτυχή της επιθυμίας του εξακολουθεί να έχει τις ρίζες της στη σκέψη. Το φίδι είναι η σκέψη της επιθυμίας, ενώ το πουλί είναι η επιθυμία της σκέψης.

Για μια ακόμη φορά ο Γιούνγκ μάς εφιστά την προσοχή στην περίπλοκη και σχεδόν μη διακριτή αλληλεπίδραση και συνάθροιση των αντιθέτων στην ψυχή. Κάθε αντίθετο περιέχει πάντα τη δική του αντίθετη πολικότητα σε κατάσταση υπολανθάνουσας παρουσίας. Το αρσενικό και το θηλυκό, το φως και το σκότος, ο Έρως και ο Λόγος συνδυάζονται πάντα σε διάφορα επίπεδα αλληλεξάρτησης και σε ατελείωτες σειρές εναλλασσόμενων πολικοτήτων, οι οποίες ακυρώνουν όλες τις σαφείς κρίσεις και προσδιορισμούς. Όπως λέγεται στο Γνωστικό Ευαγγέλιο του Φιλίππου, ούτε το καλό είναι καλό, ούτε το κακό κακό, ούτε η ζωή είναι ζωή, ούτε ο θάνατος θάνατος, γιατί όλα αυτά τα αντίθετα αποτελούν αδέρφια μεταξύ τους. Στην ατελείωτη διαδικασία συνδυασμών και ανασυνδυασμών των αντιθέτων δεν υπάρχει κατάσταση μόνιμης διατήρησης της ελευθερίας και της πνευματικής σταθερότητας. Μόνο εκείνοι που -σύμφωνα με τα λόγια του ίδιου Ευαγγελίου- έχουν υψωθεί πάνω από τον κόσμο είναι πραγματικά ακατάλυτοι και αιώνιοι.

Το μυστήριο των αντιθέτων δεν είναι θέμα που υπόκειται στην κρίση της ανθρώπινης νόησης. Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι δεν είναι καν πρόβλημα προς λύση, αλλά μια δύσκολη κατάσταση που πρέπει να ξεπεραστεί με τη Γνώση. Όλα λοιπόν τα Γνωστικά συστήματα, είτε του τρίτου αιώνα είτε του εικοστού, αποκαλύπτονται ως ψυχολογικά. Η ψυχή αγωνίζεται για τη συμφιλίωση των αντιθέτων. Αυτή η διαδικασία είναι συχνά παράδοξη και αντιφατική, αλλά αποκαλύπτει ένα μετασχηματιστικό νόημα, το οποίο τελικά ενισχύει την ποιότητα της συνείδησης.

Η δομή της ύπαρξης, τόσο στο συλλογικό-κοσμικό όσο και στο ατομικό-ανθρώπινο επίπεδο της έκφρασής της, αποτελείται από μια ατέρμονη αλυσίδα πολικών αντίθετων. Η φιλοσοφική διάνοια επιθυμεί να υποβάλει αυτά τα αντίθετα στην ορθολογική ανάλυση και έτσι να διακρίνει ένα νόημα στα πρότυπα επί των οποίων οργανώνεται η σχέση τους. Για τον Γιουνγκ και τους Γνωστικούς, όμως, το ζήτημα του νοήματος δεν αποτελεί φιλοσοφικό ή θεωρητικό πρόβλημα. Το νόημα δεν είναι ούτε συλλογισμός, ούτε δήλωση λογικής. Οι επιστήμες της βιολογίας, της φυσικής ή των μαθηματικών δεν παρέχουν απάντηση στην αναζήτηση νοήματος περισσότερο από την ερμηνεία της ανθρώπινης ψυχής αποκλειστικά από την άποψη της προσωπικής εμπειρίας. Η Γνώση, όπως την οραματίστηκαν ο Βαλεντίνος, ο Βασιλείδης και οι ομοϊδεάτες τους, είναι η εμπειρία της ολότητας ή της ενότητας. Αυτή η ολότητα πρέπει να βιώνεται εν τω χρόνω και αχρόνως ταυτόχρονα. Η σχέση έντασης που συνδέει τέτοια αντίθετα, όπως το προσωπικό και το απρόσωπο, το συνειδητό και το ασυνείδητο, το ρητό και το άρρητο, σύμφωνα με την αρχή της ωφελιμότητας της σύγκρουσης παράγει το στοιχείο του νοήματος και μπορεί να θεωρηθεί περισσότερο ως διαδικασία και λιγότερο ως στατική κατάσταση. Η γενική νεύρωση της εποχής μας, που ορίζεται από τον Γιούνγκ ως μια διάχυτη αίσθηση ματαιότητας και έλλειψης νοήματος, είναι το αποτέλεσμα της μείωσης της έντασης μεταξύ των δύο πολικών αντιθέτων της ύπαρξης. Χωρίς αυτή την ένταση, ο άνθρωπος αναπτύσσει την αίσθηση ότι είναι ένα αβοήθητο και τυχαίο πλάσμα χωρίς νόημα. Αυτό το νόημα εμποδίζει τον άνθρωπο να ζήσει τη ζωή του με την ένταση που απαιτείται για να την απολαύσει πλήρως. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, δημιουργείται μια ορισμένη στασιμότητα, χαρακτηριστικό μιας ζωής που δεν είναι έκφραση ενός ολοκληρωμένου ανθρώπινου όντος. Η απουσία νοήματος είναι η κύρια αιτία των ψυχολογικών διαταραχών, οι οποίες, πολύ πιο συχνά από τα τραύματα της παιδικής ηλικίας ή τα συμπλέγματα, οδηγούν το άτομο στο μαρτύριο της νεύρωσης. Ο Γιούνγκ δήλωνε συχνά ότι μια ψυχονεύρωση πρέπει να γίνεται κατανοητή ως η αγωνία μιας ψυχής που βασανίζεται από έλλειψη νοήματος. Ο σκοπός της Γνωστικής σκέψης σε κάθε εποχή ήταν να αντιτάξει ένα ιδιαίτερο είδος νοήματος στη απουσία του από τη ζωή. Αυτό το νόημα είναι υπαρξιακό και βιωματικό και αποκαλύπτεται στο αυθόρμητα δημιουργημένο και έντονα ζωντανό μυθικό περιεχόμενο της ψυχής. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι το νόημα της ζωής δεν μπορεί να ανακαλυφθεί ή να υπολογιστεί, αλλά μάλλον πρέπει να βιωθεί. Η βίωση του νοήματος είναι τότε μια μυστηριώδης διαδικασία που αποκαλύπτεται από την ποιητική σαφήνεια του μύθου, του ονείρου και της φαντασίας, παρά από τις ανησυχίες του συνειδητού εγώ.

Η εμπειρία της ψυχής -που είναι το αλχημικό δοχείο μέσα στο οποίο όλα τα περιστέρια και τα φίδια, οι θεοί και οι διάβολοι, οι καιόμενοι και οι αναπτυσσόμενοι συνδυάζονται και ανασυνδυάζονται σε έναν τρομερό και μεγαλοπρεπή χορό σχηματισμών και μετασχηματισμών- είναι ο δημιουργός του νοήματος, ο δημιουργός της αλήθειας. Όπως ο Βαλεντίνος, έτσι και ο Γιούνγκ υποστήριζε την άποψη ότι η ίδια η ανθρωπότητα αποτελεί εκδήλωση της θείας ζωής και της θείας αποκάλυψης και ότι η αληθινή Εκκλησία είναι η μερίδα της ανθρωπότητας που αναγνωρίζει τη θεϊκή της προέλευση. Ο Γιουνγκ συμμεριζόταν το ρητό της Εκκλησίας ότι «εκτός της Εκκλησίας δεν υπάρχει σωτηρία», αλλά με τον όρο «Εκκλησία» εννοούσε την κοινότητα των συνειδητών ανθρώπων. Οι δηλώσεις του διδασκάλου στο τελευταίο τμήμα του Πέμπτου Λόγου σχετικά με τη χρησιμότητα της κοινότητας πρέπει να ερμηνευθούν υπό αυτό το φως. Οι θεοί μάς ωθούν σε μια κοινότητα, γιατί η αδυναμία της ανθρώπινης θέλησης απομακρύνει εύκολα το άτομο από το δικό του σχέδιο εξατομίκευσης. Αναγνωρίζοντας έτσι την αξία ενός συγκεκριμένου είδους κοινότητας, ο Γιούνγκ παραμένει σε μεγάλο βαθμό αληθινός Γνωστικός, όταν επιμένει στην αξία του «μοναχικού» ή του «ενός». Η κοινότητα αναζητητών της Γνώσης και ο πνευματικός ατομισμός ή «μοναξιά» του Γνωστικού δεν είναι μόνο έννοιες συμβατές μεταξύ τους, αλλά και συμπληρωματικές.

Η θρησκευτική ορθοδοξία έκρινε ότι η εμπειρία της ανθρώπινης ψυχής δεν μπορεί να επιφέρει τίποτα σωτηριώδες, επειδή είναι ουσιαστικά αμαρτωλή. Η λέξη «αμαρτία» προέρχεται από την τέχνη της τοξοβολίας και υποδηλώνει την αποτυχία εύρεσης στόχου. Η άποψη της παραδοσιακής εβραϊκής και χριστιανικής διδασκαλίας είναι ότι οι άνθρωποι είναι από τη φύση τους εξαιρετικά κακοί πνευματικοί τοξότες, αφού τείνουν πάντα να χάσουν το στόχο. Έτσι, το μόνο που μπορεί να κάνει ο άνθρωπος είναι να εμπιστευτεί την απελευθέρωση που προέρχεται από μια εξωτερική πηγή, δηλαδή την αποστολή σωτηρίας του Ιησού.

Ο Γιούνγκ δεν διαφωνούσε με τον ισχυρισμό ότι κατά μια ορισμένη έννοια τα ανθρώπινα όντα μπορεί πραγματικά να θεωρηθούν αμαρτωλά. Οι νευρώσεις και τα άλλα ψυχολογικά προβλήματα μετέχουν σε κάποιο βαθμό στη φύση των ηθικών παραλείψεων. Το να ανταποκριθούμε στις υψηλότερες δυνατότητες της ψυχής είναι ένας ενσωματωμένος ηθικός στόχος της ανθρώπινης ζωής και, όταν αποτύχουμε να επιτύχουμε αυτόν τον θεμελιώδη ηθικό στόχο, υποφέρουμε. Η επίτευξη συνείδησης από το ασυνείδητο είναι σε κάποιο βαθμό ηθικός στόχος και η αποτυχία μας να το επιτύχουμε είναι ηθική αποτυχία. Ωστόσο, αυτές οι ηθικές κατηγορίες αποτυχίας και ψυχολογικής διαταραχής ριζώνουν με τη σειρά τους σε κάτι βαθύτερο που μπορεί να οριστεί ως αγνωσία ή άγνοια. Το Γνωστικό Ευαγγέλιο της Αλήθειας απεικονίζει αυτό το ψυχολογικό γεγονός με ποιητικούς όρους, όταν λέει ότι η άγνοια προκάλεσε αγωνία και τρόμο και ότι η αγωνία με τη σειρά της στερεοποιήθηκε σε μια ουσία σαν ομίχλη που τους εμπόδιζε όλους να δουν. Το ίδιο Ευαγγέλιο ορίζει αυτό το είδος ζωής, που προκαλείται από την άγνοια, ως εφιάλτη στον οποίο η ψυχή βιώνει τρόμο και σύγχυση και αστάθεια, μαζί με αμφιβολία και διαίρεση. Όταν οι άνθρωποι στερούνται ψυχολογικής επίγνωσης, τυραννιούνται από τις παρορμήσεις του ασυνείδητου και η άγνοια τούς φέρνει αποτυχίες διαφορετικών ειδών -συναισθηματικές, σωματικές και ηθικές. Όταν επιτυγχάνεται ένας υγιής βαθμός αυτογνωσίας, η ποιότητα της επαφής με το ασυνείδητο με τη σειρά της αυξάνει την ποιότητα της συνείδησης και μαζί της συνολικά την ποιότητα ζωής του ατόμου.

Ο Γιούνγκ πίστευε ότι η μεγαλύτερη βοήθεια για την ανθρωπότητα στην κατάσταση της πνευματικής δυσφορίας, της αίσθησης της ερημιάς, βρίσκεται στην εσωτερική πνευματική εμπειρία. Με αυτό το είδος εμπειρίας, ο άνθρωπος όχι μόνο αποκτά ποικίλους βαθμούς γνώσης -διορατικότητα, συνείδηση, συνειδητοποίηση της αληθινής πραγματικότητας της ύπαρξης-, αλλά λαμβάνει επίσης πίστη, βιωματική πίστη, που μόνο αυτή εξασφαλίζει την επιβίωση και τη συνέχεια της προσπάθειας για εξατομίκευση. Ωστόσο η πίστη για την οποία μιλά ο Γιούνγκ δεν εγγυάται αυτό που στη θρησκεία αποκαλείται «ειρήνη του νου». Όσο διαρκεί η εξατομίκευση, η ειρήνη στο μυαλό ή στην ψυχή είναι στην καλύτερη περίπτωση ένας χρόνος ανάπαυλας ανάμεσα στην προηγούμενη σύγκρουση και τη σύγκρουση που έρχεται, μια προσωρινή σιωπή ανάμεσα σε δύο μάχες στον αιώνιο δημιουργικό πόλεμο. Ανεξάρτητα από το πόσο πολύ η ζωή έχει εμπλουτιστεί από μία ή περισσότερες συναντήσεις με το ασυνείδητο, το ψυχικό γεγονός εξακολουθεί να παραμένει ότι μόνο η σύγκρουση οδηγεί στο νόημα. Η εμπειρία του νοήματος - που είναι η Γνώση - δεν είναι ισοδύναμη με την έλλειψη βασάνων. Όμως η αυτογνωσία μπορεί να μας οχυρώσει ενάντια στους κινδύνους των αντιθέτων, ενάντια στο δόντι του φιδιού και το νύχι και το ράμφος του πουλιού. Οι κίνδυνοι του παράλογου και του ορθολογικού, του ενστικτώδους και της πνευματικότητας, αντισταθμίζονται από την ανθεκτικότητα της γνωστικής ψυχής που, ξεπερνώντας όλους αυτούς τους κινδύνους, συνεχίζει να βιώνει τις πρόσφατα ανακαλυφθείσες κορυφές της διορατικότητας και του μετασχηματισμού και υποβάλλεται στη συμφιλίωση νέων συνόλων από αντίθετα για άλλη μια φορά.

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η εξατομίκευση έχει ελάχιστα κοινά χαρακτηριστικά με τη γαλήνια ησυχία ή την απουσία πόνου. Το φίδι μάς δίνει συγκρούσεις και η σύγκρουση φέρνει τη συμφιλίωση των αντιθέτων. Ο Γιούνγκ δηλώνει ότι το φίδι κατεβαίνει στα βάθη και είτε παραλύει είτε διεγείρει τον φαλλικό δαίμονα. Εδώ βρίσκουμε τα δύο αναγκαία άκρα της άσκησης ή μετασχηματιστικής ικανότητας, όπως εμφανίζονται στη Γνωστική πρακτική. Οι ενστικτώδεις δυνάμεις της ψυχής πρέπει να τεθούν σε κατάσταση εξαιρετικής διέγερσης προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για σκοπούς έντονου μετασχηματισμού. Η άσκηση (πνευματική δεξιοτεχνία) διακρίνεται από τον ασκητισμό, γιατί αγωνίζεται για την ασυνήθιστη σε αντίθεση με τη συνηθισμένη δραστηριότητα της ψυχικής ενέργειας. Όταν η δύναμη του φιδιού εκφράζεται σύμφωνα με τα συνηθισμένα, ασήμαντα πρότυπα της καθημερινής ζωής, τα αποτελέσματα δεν είναι μετασχηματιστικά. Μόνο όταν είτε με άκαμπτο έλεγχο είτε με ασυνήθιστη δραστηριότητα οι δυνάμεις της libido ενεργοποιηθούν μέχρι το σημείο της έκστασης, θα πραγματοποιηθεί το opus contra naturam, το έργο ενάντια στη φύση. Ομοίως, ο Γιούνγκ μας λέει ότι το φίδι, ξεφεύγοντας από την κατανόησή μας και τονώνει τη διάθεσή μας για αναζήτηση, μας δείχνει κρυμμένους δρόμους που με το περιορισμένο μας πνεύμα δεν θα μπορούσαμε ποτέ να ανακαλύψουμε. Η χρησιμότητα του αινιγματικού φιδιού της γης γίνεται έτσι εμφανής. Ενοχλητικό και οδυνηρό, είναι ταυτόχρονα ισχυρή βοήθεια στη διαδικασία της Γνώσης.

Το ασυνείδητο, σύμφωνα με τον Γιούνγκ, έχει την μοιραία τάση να ζει με φυσικές πράξεις που βρίσκονται σε συμβολική σχέση με το περιεχόμενο που το ασυνείδητο χρειάζεται να φέρει στη συνείδηση. Στο πλαίσιο της διαδικασίας της εξατομίκευσης, καθίσταται επιτακτική ανάγκη τα άτομα να γεννούν τον εαυτό τους ως νέα και αναγεννημένα όντα. Είναι προφανές ότι η διαδικασία φυσικής γέννησης είναι το μεγάλο σύμβολο αυτής της εσωτερικής γέννησης. Ως εκ τούτου, οι Γνωστικοί προειδοποίησαν τους ανθρώπους, ιδιαίτερα τις γυναίκες, ότι δεν πρέπει να συγχέουν το βιολογικό γεγονός με την μεγαλύτερη ψυχολογική πραγματικότητα που κρύβεται στον συμβολισμό της. Ενώ το αρχέτυπο της γέννησης θα είχε προφανώς ιδιαίτερο ρόλο στη ζωή των γυναικών, το ψυχολογικό πρόβλημα της εξατομίκευσης επηρεάζει τις ζωές και των δύο φύλων. Εάν ακολουθήσουμε τις προτροπές του φιδιού τυφλά και ασυνείδητα, θα οδηγηθούμε σε περαιτέρω απώλεια συνείδησης και θα χαλαρώσουμε από τα ευχάριστα συναισθήματα που μας προσφέρει η φυσική ζωή μέσα στην εσωτερική πραγματικότητα. Το «γλυκό δόλωμα της σάρκας», στο οποίο αναφέρονται κάποιοι Γνωστικοί συγγραφείς, είναι στην πραγματικότητα το δέλεαρ των αρχέτυπων που εκφράζονται ασυνείδητα μέσα σε ένα σαρκικό πλαίσιο. Οι γιοι της σάρκας προορίζονται να πεθάνουν, πράγμα που σημαίνει ότι οι φυσικές πράξεις που συνίστανται από την ασυνείδητη έκφραση των αρχέτυπων πραγματικοτήτων είναι σαν τις εκτρώσεις που δεν ενέχουν καμία πνευματική υπόσχεση να μεγαλώσουν σε πραγματική ωριμότητα. Από την άλλη πλευρά, όταν κάποιος γεννά έναν γιο στο πνεύμα, ένας τέτοιος γιος εξασφαλίζει την αθανασία του πνευματικού γονέα. Ο γιος του πνεύματος, ο οποίος είναι ο νέος εαυτός, γεννημένος συνήθως στο δεύτερο μισό της ζωής, γίνεται ο φορέας της ζωής του πνεύματος. Αν ανακαλύψουμε το νόημα της ζωής, τότε και μόνο είμαστε άξιοι της ζωής και θα μπορέσουμε να ξεφύγουμε από το θάνατο του ασυνειδήτου.

Κάπως πιο απομακρυσμένο από την καθημερινή μας εμπειρία είναι το άλλο σύμβολο του Έκτου Λόγου, το λευκό πουλί από τον ουρανό, το οποίο σχεδόν αναπόφευκτα ανακαλεί την εικόνα του Αγίου Πνεύματος με τη μορφή ενός περιστεριού. Καθώς το φίδι ενσωματώνει το χαμηλότερο ή θηλυκό των στοιχείων, δηλαδή της γης και του νερού, έτσι το περιστέρι ή το λευκό πουλί είναι η έκφραση του στοιχείου του αέρα μέσω του οποίου πετά και της ηλιακής φωτιάς. Όπως το φίδι συμβολίζει το ένστικτο, τη σεξουαλικότητα, την αναπαραγωγή, έτσι το πουλί σημαίνει σκέψη, πνεύμα, υπερβατικότητα. Το φίδι κατοικεί στη γη, ενώ το πουλί πετά πάνω από τη γη, κοιτάζοντας προς τα κάτω, όπως κανείς μπορεί να φανταστεί, με ένα μίγμα έκπληξης και περιφρόνησης. Μαζί συνθέτουν την παράξενη διπλή όψη της λυτρωτικής δύναμης του Ανθρώπου. Το λευκό πουλί του ουρανού αντιπροσωπεύει την πνευματική και αξιοσέβαστη όψη του Ερμή, όπως το φίδι της γης, η φαλλική ράβδος, συμβολίζει την επικίνδυνη και κακόφημη πλευρά του. Και τα δύο μαζί αντιπροσωπεύουν τη δημιουργική και λυτρωτική σοφία που συμβιβάζει τον ουρανό και τη γη και προκαλεί τη μετατροπή των ουσιών μέσα στο αγγείο του αλχημιστή.

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, το φίδι περιγράφεται ως θηλυκό, αν και είναι αγγελιοφόρος του υπόγειου θεού Φαλλού, ενώ το πουλί είναι αρσενικό, αλλά προέρχεται από την Ουράνια Μητέρα, Mater Coelestis. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι στις Γνωστικές πηγές υπάρχουν αναφορές στο Άγιο Πνεύμα ως θηλυκό ον. Ο Γιούνγκ ενθουσιάστηκε από τη φιγούρα της Σοφίας, όπως εμφανίζεται σε εβραϊκά γραπτά (Παροιμίες, Εκκλησιαστής και ιδιαίτερα η Σοφία Σολομώντα). Είδε σε αυτά τα κείμενα μια προηγούμενη εκδήλωση της νέας Ιερουσαλήμ, της ουράνιας πόλης που εμφανίζεται στην Αποκάλυψη του Ιωάννη ως νύφη του Αμνού. Ο Γιούνγκ ταύτισε αυτή τη φιγούρα με τη γυναικεία πτυχή του Γνωστικού Ανθρώπου: «Είναι ο θηλυκός Άνθρωπος, το αντίστοιχο της αρσενικής αρχής» που πραγματοποιεί τη συμφιλίωση της ύλης με το πνεύμα. Αλλού την αποκαλούσε «το γυναικείο numen της μητρόπολης ...της αγαπημένης μητέρας, μια αντανάκλαση της Ιστάρ». Η λέξη numen σημαίνει θεότητα και έτσι η Ουράνια Μητέρα αποκαλύπτεται ως η θεά της μεγάλης πόλης στους ουρανούς, η οποία είναι από μόνη της ένα πολύ ενδιαφέρον αρχέτυπο. Μπορούμε να υπενθυμίσουμε ότι στον Πέμπτο Λόγο αναφέρεται ότι οι ανθρώπινες κοινότητες είναι απαραίτητες λόγω της αδυναμίας του ανθρώπου και ότι αν δεν βρίσκονται στο σημάδι της Μητέρας, τότε υπόκεινται στο σημάδι του Φαλλού. Όταν η κοινωνική ζωή διέπεται από τις πρωτόγονες ανάγκες και το ένστικτο, κάτι που φαίνεται σε μεγάλο βαθμό αληθινό για την παραδοσιακή και αρχαϊκή αγροτική ζωή στο χωριό, χρησιμεύει ως φυσική αρένα για τη ζωή με βάση τα σχέδια του ασυνείδητου. Οι χωρικοί είναι ευτυχείς στο βαθμό που στηρίζονται στα μεγάλα, υποκείμενα μοντέλα της συλλογικότητας, όπως αυτά εκδηλώνονται στην εξωτερική φύση και στην κοινωνική ζωή τους. Το αγροτικό άτομο είναι από τη φύση του συντηρητικό και αποφεύγει την καινοτομία των ασυνήθιστων ιδεών και εμπειριών. Τέτοια άτομα έχουν λίγη έλξη στην ηρωική συνείδηση, η οποία περιλαμβάνει την προσαρμογή σε νέες εμπειρίες. Έτσι, σε αντίθεση με τα ασυνείδητα πρότυπα της υπαίθρου, ανέπτυξαν και πνευματικά εξύψωσαν το αρχέτυπο της Πόλης ή της Μητρόπολης, την εικόνα της δημιουργίας της συνείδησης.

Οι ιστορικοί μάς πληροφορούν ότι η ανάπτυξη των πόλεων αποτέλεσε ένα τεράστιο βήμα στην ανάπτυξη του πολιτισμού. Συμφωνούν ότι η πόλη ήταν ένα από τα πιο δημιουργικά επιτεύγματα της ανθρωπότητας. Όχι μόνο οι πόλεις ήταν η έδρα του εμπορίου, της βιομηχανίας, της αρχιτεκτονικής, της μάθησης και άλλων σπουδαίων παραγώγων του ανθρώπινου νου, αλλά η πόλη έγινε ένα πνευματικό αρχέτυπο της συνείδησης. Πρώτα οι Εβραίοι, αλλά αργότερα οι χριστιανοί και οι μουσουλμάνοι, το συνέδεσαν με το θρησκευτικό αρχέτυπο της ιερής ή θείας πόλης. Αυτή είναι η πόλη από όπου, από τη μητέρα, το λευκό πουλί πετάει στην ανθρωπότητα. Ο φτερωτός αγγελιοφόρος της Θεάς, της Σοφίας, της Βαρβηλώς, της Ιστάρ, της Παναγίας, φέρνει μηνύματα από τους αγίους που έχουν πάει προηγουμένως εκεί και έχουν επιτύχει την ιθαγένεια στην ουράνια Μητρόπολη. Αντίστροφα, το πουλί φέρει τα λόγια της ανθρωπότητας μέχρι τη μητέρα. Ο αγγελιοφόρος μεταφέρει όχι μόνο την ευλογία της, αλλά και τις ικεσίες μας. Όπως και οι Γνωστικοί πρόγονοί του, ο Γιούνγκ είδε την πόλη ως το αρχέτυπο της συνείδησης, της θείας σκέψης. Όπως η Αλεξάνδρεια, το χωνευτήρι της αρχαίας Γνωστικής, της Ερμητικής και της Νεοπλατωνικής σκέψης, έτσι και το αρχέτυπο της πόλης παρέμεινε στον Γιούνγκ η κατοικία της σοφίας, της πνευματικότητας και της δημιουργικής συνείδησης. Ο Έκτος Λόγος λέει ότι η μητέρα παρεμβαίνει και προειδοποιεί, αλλά δεν έχει καμία εξουσία απέναντι στους θεούς. Παρ’ όλα αυτά, η παρουσία της και, το σημαντικότερο, η συνειδητή αναγνώριση της παρουσίας της και του ρόλου της ως μεσολαβητή και παράγοντα αναπλήρωσης θα μπορούσαν να αποτρέψουν τρομακτικούς πολέμους και επαναστάσεις που είναι αποτέλεσμα της απειλητικής έντασης των αντιθέτων στον κόσμο.

Υπάρχει ακόμα ένα μεγάλο σχέδιο, ένα τελικό αλχημικό αγγείο στο οποίο πρέπει να συναντηθούν τα δύο αντίθετα, το περιστέρι και το φίδι: είναι ο άνθρωπος, ο νέος και ο αιώνιος Άνθρωπος. Η κεφαλή του πουλιού ενωμένη με φιδίσια πόδια από έναν ανθρώπινο κορμό και χέρια αποκαλύπτει την εικόνα του Αβραξά ως την ένωση του ουρανού και της γης, του πουλιού και του φιδιού. «Σ’ αυτόν τον κόσμο», λένε οι Λόγοι, «άνθρωπος είναι ο Αβραξάς». Από τη Γνώση της ανθρωπότητας γεννιέται ένας νέος Αβραξάς. Ο νέος άντρας και η γυναίκα πρέπει να είναι σαν τον Αβραξά: με το κεφάλι σκιασμένο από τον Λόγο της σοφίας και της διορατικότητας, με τα γρήγορα πόδια που κατέχουν την ενστικτώδη δύναμη και την ευελιξία του φιδιού. Αυτά τα αντίθετα με τη σειρά τους πρέπει να ενωθούν και να συγκολληθούν μαζί με ιδιότητες της αληθινής ανθρωπότητας. Ο άνθρωπος έγινε ο Αβραξάς και, σύμφωνα με τον Έβδομο Λόγο, μπορεί να γεννήσει και να καταβροχθίσει τον δικό του κόσμο.

septemsermonesadmortuos

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ